Hoa Kỳ và các tổ chức nhân quyền lên tiếng về việc bắt giữ nhà làm phim Hồng Kông

Các quan chức Hoa Kỳ và các tổ chức giám sát truyền thông (media watch groups) bày tỏ lo ngại về vụ bắt giữ gần đây đối với một nhà sản xuất truyền hình ở Hồng Kông. Điều này càng làm dấy lên lo ngại về sự sụp đổ của nền tự do báo chí ở thành phố đang nằm dưới cai trị của Trung Cộng.

Nhà sản xuất truyền hình, cô Choy Yuk-ling, còn được gọi là Bao Choy, đang làm việc cho Đài Phát thanh và Truyền hình Hồng Kông (RTHK). Hôm 3/11, cô đã bị cảnh sát Hồng Kông bắt tại nhà riêng vì bị tình nghi khai man để lấy được đoạn băng ghi hình phương tiện giao thông nhằm phục vụ cho báo cáo điều tra của cô. Cô được trả tự do cùng ngày sau khi nộp khoản tiền bảo lãnh 1,000 Hongkong dollar (khoảng 129 USD) và dự kiến ​​ra tòa hôm 10/11.

“Hoa Kỳ lo ngại sâu sắc về vụ bắt giữ nhà báo Hồng Kông @baochoy với tội danh liên quan đến công việc của cô với tư cách là một nhà báo điều tra,” Phó Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ Cale Brown tuyên bố trên tài khoản Twitter của mình hôm 4/11.

Hồi tháng 7, một bộ phim tài liệu điều tra với tựa đề “7.21 Who Owns the Truth” do cô Choy đồng sản xuất, đã được phát sóng trên chương trình truyền hình “Hongkong Connections” của đài RTHK. Chỉ tính riêng trên YouTube, bộ phim này đã có 1.4 triệu lượt xem.

Bộ phim đã điều tra về vụ việc xảy ra gần ga tàu điện ngầm Yuen Long hôm 21/7/2019. Vào ngày hôm đó, trước thời điểm xảy ra vụ việc, có khoảng 430,000 người biểu tình đã tổ chức một cuộc biểu tình ôn hòa để phản đối dự luật dẫn độ cho phép đưa những phạm nhân ở Hồng Kông sang xét xử tại các tòa án ở Trung Quốc đại lục. Đến tối, một đám người đàn ông mặc áo trắng cầm gậy tre và gậy kim loại bất ngờ tiến vào ga tàu và tấn công hành khách. Ít nhất 45 người đã bị thương.

Lực lượng cảnh sát Hồng Kông đã bị chỉ trích nặng nề vì mất tới 39 phút để đến hiện trường sau khi nhận được các cuộc gọi cầu cứu. Các nhà hoạt động dân chủ cáo buộc cảnh sát thông đồng với đám người đàn ông áo trắng, tuy nhiên cảnh sát Hồng Kông đã bác bỏ cáo buộc này.

Bộ phim tài liệu của cô Choy đã lần tìm ra các phương tiện giao thông đã chở những kẻ tấn công tình nghi, dựa trên các biển số xe xuất hiện trong đoạn video giám sát của các cửa hàng trong ga tàu điện ngầm gần đó. Hai trong số các chủ phương tiện được tiết lộ là những người đứng đầu chính quyền địa phương ở các làng lân cận.

Theo Sắc lệnh Giao thông Đường bộ của Hồng Kông, cô Choy phải đối mặt với khoản tiền phạt 5,000 Hong Kong dollar (khoảng 645 USD) và sáu tháng tù nếu bị kết tội.

Những mối lo ngại

Hôm 4/11, Thượng nghị sĩ Hoa Kỳ Rick Scott (Cộng Hòa-Florida) bày tỏ lo ngại về vụ bắt giữ cô Choy trên Twitter: “Lực lượng cảnh sát nhà nước ở #HongKong tiếp tục là con rối của Trung Cộng để bịt miệng sự thật và nhắm mục tiêu vào bất kỳ ai lên tiếng chống lại hành vi vi phạm nhân quyền của họ.”

Trong một tuyên bố đưa ra hôm 3/11, Ủy ban bất vụ lợi Bảo vệ các nhà báo (CPJ) có trụ sở tại Hoa Kỳ đã kêu gọi chính quyền Hồng Kông hủy bỏ mọi cáo buộc chống lại cô Choy.

Ông Steven Butler, điều phối viên chương trình Á Châu của CPJ cho biết: “Việc bắt giữ và khám xét nhà riêng của nhà sản xuất phim tài liệu Choy Yuk Ling [do cô ấy đã] tìm kiếm một cách thông thường cơ sở dữ liệu về phương tiện giao thông là một hành động vô lý và không chính đáng, chẳng khác nào tấn công vào quyền tự do báo chí”.

Ông Johnny Patterson, giám đốc chính sách của Tổ chức phi chính phủ giám sát Hồng Kông của Vương Quốc Anh (British NGO Hong Kong Watch) tuyên bố rằng vụ bắt giữ cô Choy là “không khác gì một cuộc tấn công trực tiếp vào quyền tự do báo chí.”

Hôm 4/11, Viện Báo chí Quốc tế (IPI) có trụ sở tại Vienna cũng đưa ra tuyên bố kêu gọi hủy bỏ ngay lập tức các cáo buộc chống lại cô Choy.

Ông Scott Griffen, Phó giám đốc IPI, nói rằng “Vụ bắt giữ cô Choy Yuk-ling là một dấu hiệu nữa cho thấy Hồng Kông, dưới sự chỉ đạo của Trung Quốc, đang mở rộng các cuộc đàn áp đối với tự do báo chí. Cô Choy Yuk-ling đang tiến hành một cuộc điều tra vì lợi ích chung của người dân.”

Luật an ninh quốc gia

Trường hợp của cô Choy thêm vào danh sách ngày càng dài các vụ việc trong vài tháng qua cho thấy sự suy giảm nhanh chóng của tự do báo chí ở Hồng Kông.

Kể từ khi chính quyền Bắc Kinh thực hiện cái gọi là “luật an ninh quốc gia” ở Hồng Kông nhằm trừng phạt những tội danh được định nghĩa mơ hồ như ly khai và lật đổ nhà nước cộng sản độc đảng với hình phạt tối đa là tù chung thân, các nhà báo Hồng Kông đã vấp phải rất nhiều hạn chế.

Ngày 6/8, Câu lạc bộ Phóng viên nước ngoài tại Hồng Kông (Foreign Correspondents’ Club) đã ra tuyên bố lên án sự chậm trễ “rất bất thường” [của chính quyền Hồng Kông] khi cấp visa cho các nhà báo nước ngoài. Ba tuần sau, hãng thông tấn địa phương Hong Kong Free Press cho biết cơ quan quản lý xuất nhập cảnh Hong Kong từ chối cấp thị thực cho biên tập viên mới tuyển dụng của họ, mà không đưa ra lý do chính thức.

Hôm 10/8, cảnh sát Hồng Kông đã bắt giữ 10 người, bao gồm ông trùm truyền thông và nhà hoạt động dân chủ Jimmy Lai, vì bị tình nghi phạm tội theo luật an ninh quốc gia. Sau khi ông Lai bị bắt tại nhà riêng, hơn 200 cảnh sát đã đột kích vào tòa soạn của tờ Apple Daily, một trong những hãng thông tấn trực thuộc tập đoàn của ông Lai.

Hiệp hội truyền thông địa phương HKJA, Hiệp hội nhiếp ảnh báo chí Hồng Kông (HKPPA) và 6 tổ chức báo chí khác đã đưa ra một tuyên bố chung, trong đó nói rằng: “Việc sửa đổi [luật] đã cho phép các nhà chức trách quyết định ai là phóng viên, điều này làm thay đổi cơ bản hệ thống hiện có ở Hồng Kông. Nó sẽ không khác gì một hệ thống chứng nhận chính thức, và sẽ cản trở nghiêm trọng đến quyền tự do báo chí ở Hồng Kông, hướng thành phố tới sự cai trị độc đoán”.