Hoa Kỳ và Nga kết thúc đàm phán song phương về vấn đề Ukraine

Hôm 10/01, các nhà đàm phán của Hoa Kỳ và Nga đã kết thúc các cuộc thương lượng đặc biệt nhằm làm giảm leo thang căng thẳng đang diễn ra ở Ukraine và sự gia tăng hoạt động quân sự gần biên giới phía tây của Nga.

Hiện nay không có nhiều thông tin được công bố về kết quả của cuộc đàm phán song phương, vốn kéo dài hơn bảy tiếng tại thành phố Geneva của Thụy Sĩ. Các quan chức ngoại giao cao cấp của cả hai bên dường như đều chỉ ra rằng chưa có bước đột phá nào lớn trong tầm tay.

“Thật không may, chúng tôi có sự khác biệt lớn trong các cách tiếp cận dựa theo nguyên tắc của chúng tôi đối với vấn đề này,” Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Ryabkov cho biết trong một cuộc họp báo hôm 10/01. “Ở mức độ nào đó, Hoa Kỳ và Nga có các quan điểm trái ngược nhau về những gì cần phải làm.”

Mặc dù không cung cấp nhiều thông tin chi tiết nhưng sau cuộc họp này, ông Ryabkov nhấn mạnh rằng Moscow không có kế hoạch xâm lược Ukraine.

Ông Ryabkov và nhóm của ông đã gặp bà Wendy Sherman, Thứ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ, trong khuôn khổ cuộc đàm phán “Đối thoại An ninh Chiến lược” nhằm kiểm soát vũ khí và các vấn đề lớn khác do Tổng thống Joe Biden và Tổng thống Vladimir Putin từng đưa ra trong một hội nghị thượng đỉnh vào tháng 06/2021 tại Geneva.

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ Ned Price cho biết trong một tuyên bố rằng vị thứ trưởng này luôn sẵn sàng lắng nghe những lo ngại của Nga, trong khi hoan nghênh tiến bộ thực sự thông qua ngoại giao – nhưng bà sẽ không sẵn sàng thảo luận về các vấn đề liên quan đến an ninh Âu Châu mà không có sự hiện diện của các đối tác.

Moscow đã công bố công khai danh sách các yêu cầu từ Hoa Kỳ và các đồng minh phương Tây khoảng một tuần trước cuộc đàm phán này, trong đó bao gồm các bảo đảm an ninh để NATO không mở rộng về phía đông của các quốc gia thuộc Liên Xô cũ như Ukraine.

Ông Price cho biết các cuộc thảo luận liên quan đến an ninh Âu Châu sẽ được dành cho cuộc họp của Hội đồng NATO–Nga, diễn ra tại thủ đô của Bỉ hôm 12/01, cũng như trong cuộc họp của Tổ chức An ninh và Hợp tác Âu Châu (OSCE) ở Vienna vào ngày hôm sau.

Một số bảo đảm mà Nga đề nghị “chỉ đơn giản là không có triển vọng thành công đối với Hoa Kỳ,” bà Sherman nói trong một cuộc gọi hội nghị với các phóng viên, mặc dù ông Ryabkov cho rằng các cuộc đàm phán hôm thứ Hai là “lạc quan” – nhưng ông không thấy một thỏa thuận sơ bộ từ phía Hoa Kỳ làm Moscow hài lòng.

Ông Ryabkov cũng nhấn mạnh rằng “có một yêu cầu hoàn toàn bắt buộc đó là phải bảo đảm Ukraine vĩnh viễn không bao giờ được trở thành thành viên của NATO.”

Ông nói rằng, “Chúng tôi không tin tưởng vào phía bên kia, có thể nói là như vậy. Chúng tôi cần những bảo đảm chắc chắn như sắt, có tính chống thấm, chống đạn, và ràng buộc về mặt pháp lý. Chứ không phải những bảo đảm, những biện pháp bảo vệ, bảo đảm với tất cả những từ như ‘sẽ, phải,’ mà mọi thứ nên được đưa vào phải là, ‘không bao giờ được trở thành thành viên của NATO.’ Đó là một vấn đề an ninh quốc gia của Nga.”

Bà Sherman đáp lại, nói rằng các quan chức Hoa Kỳ sẽ không đưa ra quyết định về Ukraine mà không có sự đồng ý của họ và Hoa Kỳ sẽ “không từ bỏ hợp tác song phương với các quốc gia có chủ quyền muốn làm việc với Hoa Kỳ.”

Trước cuộc họp hôm 10/01 này là một bữa tối làm việc thân mật hôm 09/01, nơi ông Ryabkov đã dự đoán “các cuộc đàm phán khó khăn” vẫn sẽ được tiếp tục trong cuộc họp NATO-Nga tại Brussels.

Hôm 10/01, Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg cho biết ông không mong đợi các cuộc họp đã được lên lịch sẽ giải quyết tất cả các vấn đề, nhưng các cuộc họp này có thể mở ra một con đường để hiểu nhau hơn.

“Tôi không nghĩ rằng chúng ta có thể mong đợi những cuộc họp này sẽ giải quyết được tất cả các vấn đề,” ông Stoltenberg nói với các phóng viên tại Brussels. “Những gì chúng tôi đang hy vọng là chúng ta có thể đồng ý về một chặng đường phía trước, rằng chúng ta có thể đồng ý về một loạt các cuộc họp, rằng chúng ta có thể thống nhất về một quy trình.”

Nga đã khẳng định rằng họ muốn mọi vấn đề phải được giải quyết trong tháng này, nhưng NATO cảnh báo rằng ông Putin có thể đang tìm cớ, chẳng hạn như một thất bại trong đàm phán, để tiến hành một cuộc xâm lược.

Các quốc gia phương Tây đã bày tỏ mối lo ngại sau khi có gần 100,000 binh sĩ Nga tập trung trong phạm vi biên giới với Ukraine, 8 năm sau khi Nga chiếm bán đảo Crimea từ nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ này.

Nga đã nhiều lần phủ nhận các kế hoạch xâm lược và cho biết họ đang đáp trả những gì họ gọi là hành vi gây hấn từ liên minh quân sự NATO và Ukraine, quốc gia vốn nghiêng về phương Tây và mong muốn gia nhập NATO.

Tổng thống Biden, EU và Nhóm Bảy quốc gia trước đây đã từng cảnh báo với Tổng thống Putin rằng Nga sẽ phải đối mặt với “hậu quả to lớn” và các lệnh trừng phạt kinh tế trong trường hợp vẫn tiếp tục gây hấn với Ukraine.

Hôm 09/01, ông Ryabkov một lần nữa đã đưa ra ba yêu cầu của Moscow, nói rằng họ đang tìm kiếm sự không mở rộng thêm nữa của NATO, không có hỏa tiễn nào đặt ở biên giới của Nga, và NATO không còn có các cuộc tập trận quân sự, hoạt động tình báo, hoặc cơ sở hạ tầng nào bên ngoài các đường biên giới năm 1997 của mình.

Ông Ryabkov cũng nói rằng, “Phía Nga đến đây với một lập trường rõ ràng cùng với một số yếu tố, mà theo tôi, có thể hiểu được và đã được xây dựng rất rõ ràng – kể cả ở một cấp độ cao – rằng việc đi chệch khỏi cách tiếp cận của chúng tôi đơn giản là không thể xảy ra.”