Hơn 80 thành phố, quận sử dụng viện trợ đại dịch để tài trợ các chương trình thu nhập bảo đảm

JOHN HAUGHEY 

Có ít nhất 82 thành phố xuyên suốt 29 tiểu bang đang tham gia vào các thử nghiệm thu nhập bảo đảm (guaranteed income), với hơn 70 thành phố có các chương trình thí điểm được tạo ra trong năm qua, theo một liên minh gồm hơn 100 thị trưởng Mỹ đang thúc đẩy ý tưởng này.

Nhóm Các Thị trưởng Ủng hộ Thu nhập Bảo đảm, cùng những người đề xướng trong số các quan chức thành phố trên toàn quốc, đang khuyến khích chính quyền địa phương bắt đầu các chương trình thí điểm bằng quỹ hỗ trợ đại dịch liên bang trị giá 350 tỷ USD dành cho các chính phủ tiểu bang và địa phương trong khuôn khổ Đạo luật Kế hoạch Giải cứu Hoa Kỳ trị giá 1.9 ngàn tỷ USD (ARPA), được thông qua hồi tháng 03/2021.

Nhóm thị trưởng này do ông Michael Tubbs, cựu thị trưởng thành phố Stockton, California, thành lập hồi tháng 06/2020, sau khi thành phố này khai triển, và sau đó mở rộng, một thử nghiệm trong đó 125 cư dân nhận được 500 USD hàng tháng theo một chương trình do Dự án An ninh Kinh tế – một tổ chức bất vụ lợi ủng hộ các thử nghiệm thu nhập bảo đảm – tài trợ.

Trong hội nghị bàn tròn trực tuyến hôm 15/12, một số quan chức thành phố cho biết ngày càng có nhiều sự ủng hộ của công chúng đối với các mô hình thu nhập cơ bản và đối với việc thúc đẩy động lực để mở rộng các chương trình này thông qua sự kết hợp giữa tiền của liên bang, tiểu bang, địa phương, và tư nhân.

Tiến sĩ Amanda Kass của Đại học DePaul – người nghiên cứu cách thức các tiểu bang, thành phố, và quận chi tiêu tiền hỗ trợ đại dịch của liên bang – cho biết trên thực tế, trước sự thất vọng của những người theo phái bảo tồn truyền thống và có quan điểm cứng rắn về ngân sách, quỹ ARPA dành để phục hồi tiểu bang và địa phương đang được sử dụng “như một hạt giống cho sự thay đổi chính sách dài hạn”.

Bà Kass nói với hội nghị rằng ARPA là chương trình đầu tiên của liên bang “từng tạo ra lượng viện trợ rất linh hoạt này cho gần như tất cả các cơ quan chính phủ ở Hoa Kỳ – cho hàng chục ngàn cơ quan chính phủ.”

Do đó, bà cho biết, vì “tính chất chưa từng có” của đợt bùng phát COVID-19 năm 2020 và một loạt các dự luật liên bang liên quan đến đại dịch kèm theo, nên các chính phủ địa phương đang sử dụng tiền ARPA theo những cách sáng tạo khiến cho việc đánh giá cách họ đã chi tiêu, hoặc dự định sẽ chi tiêu số tiền đó thành “một câu hỏi hóc búa”. 

Bà Kass cho biết khi phân tích cách chính phủ địa phương phân bổ ARPA, thì “không chỉ có một con đường” mà còn có “nhiều câu chuyện khác nhau” về các thành phố và quận “với điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt” đang sử dụng nguồn tiền này để giải quyết “các nhu cầu đặc biệt”.

Các chương trình thu nhập bảo đảm đạt được sức hút

Giám đốc Phục hồi của Baltimore, bà Shamiah Kerney, cho biết thành phố của bà đang tài trợ cho một chương trình thí điểm thu nhập bảo đảm, trong đó 200 “người trong độ tuổi từ 18 đến 24 có con nhỏ” đang nhận được thu nhập bổ sung 1,000 USD mỗi tháng trong hai năm. 

Bà nói, thành phố hy vọng sẽ thu thập đủ dữ liệu để xác định xem liệu việc cung cấp một khoản thu nhập căn bản được bảo đảm cho các gia đình nuôi con nhỏ có thu nhập thấp có đem lại lợi ích cho những người nhận và người nộp thuế hay không.

“Chúng tôi hy vọng việc xác định như thế sẽ cung cấp thông tin cho cuộc đối thoại trên cơ sở quốc gia,” bà Kerney nói trong hội nghị bàn tròn, do Liên đoàn các Thành phố Quốc gia (NLC) cùng Ủy ban Trách nhiệm giải trình trong Ứng phó Đại dịch (PRAC), một hội đồng giám sát do Văn phòng Tổng Thanh tra Hoa Kỳ (OIG) thành lập để giám sát việc phân bổ ngân sách liên bang trong đại dịch, đồng tổ chức.

Quỹ Thành công cho Gia đình Trẻ của Baltimore (BYFSF) dành 4.8 triệu USD tiền ARPA cho chương trình này. Quỹ đã bắt đầu phân phát 1,000 USD một tháng cho 200 người nhận có thu nhập bằng hoặc thấp hơn 300% mức nghèo của liên bang – 26,200 USD cho một gia đình bốn người – hồi tháng Tám.

Bà Kerney cho biết, đến mùa thu năm 2024, thành phố nghi ngờ dữ liệu được thu thập từ chương trình thí điểm này sẽ “chứng minh được sự cần thiết” để duy trì, nếu không muốn nói là mở rộng, chương trình này.

Hồi tháng Chín, tại Quận Cook, Illinois, khu vực bao hàm cả thành phố Chicago, hội đồng giám sát đã thông qua chương trình thí điểm thu nhập bảo đảm lớn nhất quốc gia, một kế hoạch trị giá 42 triệu USD, chủ yếu sử dụng tiền ARPA để cung cấp 500 USD hàng tháng cho 3,250 gia đình có thu nhập bằng hoặc thấp hơn chuẩn nghèo của liên bang trong hai năm.

Giám đốc Ngân sách Quận Cook Annette Guzman cho biết các quan chức đang xem xét chương trình này để xác định xem liệu đó có nên là “chính sách lâu dài” để giải quyết tình trạng nghèo đói “trong tương lai” hay không.

Hôm 13/12, trong một cuộc bỏ phiếu với tỷ lệ 21 phiếu thuận và 1 phiếu chống, Hội đồng Aldermen của St. Louis đã dành ra 5 triệu USD tiền ARPA cho một chương trình thí điểm thu nhập căn bản phổ quát sẽ cung cấp cho 440 gia đình 500 USD một tháng trong 18 tháng.

Giám đốc Sáng kiến ​​​​Chiến lược Cao cấp của St. Louis, bà Grace Kyung, cho biết thành phố đã phân bổ hơn 122 triệu USD tiền ARPA cho các chương trình hỗ trợ bằng tiền mặt trực tiếp, chủ yếu liên quan đến nhu cầu nhà ở; vì vậy chương trình thí điểm trị giá 5 triệu USD có thể chứng minh là một khoản đầu tư tốt.

Bà nói, chương trình thí điểm này phù hợp với “kế hoạch hành động công bằng kinh tế” của thành phố, phù hợp với các hướng dẫn của Bộ Ngân khố Hoa Kỳ về ARPA nhằm “khuyến khích” tài trợ cho các chương trình giải quyết “bất bình đẳng về chủng tộc và kinh tế” có từ trước thời COVID-19, nhưng bị đại dịch khiến nghiêm trọng hơn.

Theo hướng dẫn đi kèm dành cho việc phân bổ ngân sách ARPA tại tiểu bang và địa phương của Bộ Ngân khố Hoa Kỳ, thì “các khoản đầu tư để hỗ trợ người dân hoặc các cộng đồng có thu nhập thấp là được phép” ngay cả khi các khoản chi theo ARPA ban đầu “có thể đòi hỏi đầu tư trong một thời gian dài để thành công”.

Sử dụng khuôn khổ này, chính phủ địa phương đã nhận được tiền ARPA cho các chương trình liên quan đến giảm thiểu bạo lực cộng đồng, sức khỏe hành vi, nhà ở giá cả phải chăng, chăm sóc trẻ em, ngăn chặn trục xuất người thuê nhà, nợ y tế, và trợ giúp tiền mặt.

Vẫn còn hơn 220 tỷ USD 

Theo PRAC, một nhóm gồm 21 tổng thanh tra thuộc OIG giám sát việc phân bổ 5.7 ngàn tỷ USD tiền viện trợ của liên bang được chấp thuận từ tháng 03/2020 đến tháng 03/2021 – bắt đầu với Đạo luật Viện trợ, Cứu trợ, và An ninh Kinh tế (CARES) trị giá 2.2 ngàn tỷ USD và kết thúc với ARPA – vẫn còn rất nhiều tiền hỗ trợ đại dịch sẵn có cho các thành phố.

Kể từ ngày 15/12, bảng dữ liệu của PRAC cho thấy rằng 127.6 tỷ USD trong Quỹ Phục hồi Tài chính Địa phương và Tiểu bang của ARPA đã được “giải ngân”, với 93 tỷ USD đã được chi tiêu.

Theo báo cáo của PRAC, cho đến nay có hơn 27,300 thành phố, quận, và khu vực đặc biệt trên toàn quốc đã sử dụng quỹ ARPA.

Cách thức sử dụng tiền ARPA phổ biến nhất được PRAC xác định là “thay thế doanh thu”, với hơn 24,000 chính phủ địa phương đã sử dụng để bù đắp cho sự sụt giảm doanh thu do đại dịch gây ra, và là cần thiết để ổn định ngân sách.

Tuy nhiên, theo tài liệu của PRAC, phần lớn trong số 127.6 tỷ USD đã được “giải ngân” này bao gồm nhiều chương trình liên quan đến y tế công cộng, cơ sở hạ tầng, hành chính, và “chi phí bảo hiểm” với hơn 6,800 khoản phân bổ để giải quyết “tác động kinh tế tiêu cực” do đại dịch gây ra.

Theo PRAC, tính đến hôm 15/12, hơn 477 triệu USD tiền ARPA cho tiểu bang và địa phương đã được chi để hỗ trợ tiền mặt cho 26 triệu người dân Mỹ thông qua các chương trình hiện có như Hỗ trợ Tạm thời cho các Gia đình Khó khăn (TANF), Phát triển Nhà ở và Đô thị (HUD), và Trợ cấp Khối Dịch vụ Phát triển Cộng đồng (CDBG), cũng như thông qua số lượng ngày càng tăng của các chương trình thí điểm về thu nhập bảo đảm do nhóm Các Thị trưởng Ủng hộ Thu nhập Bảo đảm đề nghị.

Vậy là chỉ còn hơn 220 tỷ USD trong quỹ ARPA của tiểu bang và địa phương phải được “giải ngân” trước ngày 31/12/2024, và được chi tiêu trước ngày 31/12/2026.

Bà Guzman của Quận Cook cho biết, các chương trình thí điểm thu nhập bảo đảm sẽ ngày càng trở nên là một thành phần trong việc chi tiêu quỹ liên bang, gọi ARPA là “cơ hội chưa từng có” để chính phủ địa phương “đạt đến một cấp độ hoàn toàn khác” trong việc giải quyết “sự bất bình đẳng trong lịch sử bằng các chương trình mang tính chuyển đổi giúp mọi người phục hồi từ đại dịch.”