Khám phá Puglia, vùng đất ở vị trí gót giày của nước Ý

TIM JOHNSON

Khung cảnh thật kỳ lạ như thể thuộc về một thế giới hoàn toàn khác biệt. Tham quan địa phương này đem đến cho chúng ta cảm giác giống hệt như đang khám phá một ngôi làng của người ngoài hành tinh trong phim khoa học viễn tưởng ngoài không gian, chứ không phải là một khu dân cư được Unesco bảo tồn ở miền Nam nước Ý. Bước lên trên một không gian cao hơn, những chi tiết về các ngôi nhà tí hon trở nên khá rõ ràng – hình tròn, có mái hình nón được quét sơn trắng, một số trong đó được trang trí với những biểu tượng của sự may mắn. Và tất cả những ngôi nhà này đều đã có hàng trăm năm tuổi đời. 

Những ngôi nhà này được xây dựng bằng đá khô [được gắn với nhau mà không cần vôi vữa], và rõ ràng là khá chật chội cho một gia đình nhỏ sinh sống. Vậy tại sao người ta lại chọn sống trong một nơi kì quặc như vậy? Các chuyên gia khá bối rối với ý nghĩ này; tuy nhiên, cô bạn hướng dẫn viên đã kể về một giả thuyết phổ biến rằng tất cả đều liên quan đến chính sách thuế. Những ngôi nhà này, gọi chung là trulli, được xây dựng như vậy để có thể nhanh chóng dỡ bỏ chúng. Nhìn chung,  chúng đều được xây dựng ở những khu vực xa xôi; cư dân sẽ được cảnh báo sớm hơn khi các nhân viên thu thuế đến nơi này; họ sẽ không thể bị tính thuế cho những thứ không tồn tại. “Chỉ cần gỡ một vài viên đá, ngôi nhà sẽ sụp đổ, và xây dựng lại cũng rất nhanh chóng ngay khi nhân viên thu thuế đã rời đi,” cô hướng dẫn viên vừa cười vừa nói với chúng tôi.

Nước Ý có hình dạng như chiếc giày (boot) và tôi đang có mặt tại Puglia, vùng đất nằm tại vị trí gót giày. Khi lượng khách du lịch tăng mạnh trong mùa hè này, rất nhiều du khách sẽ tìm lại những địa điểm ưa thích của họ ở Âu Châu, và chắc chắn trong đó có những địa điểm nổi tiếng nhất của nước Ý. Phòng khách sạn ở Rome, Venice, và Florence đã bắt đầu khan hiếm, và rồi tất cả mọi nơi từ Piazza del Duomo đến Nhà Nguyện Sistine đều sẽ trở nên đông đúc và bận rộn một cách bất tiện.

Một số du khách thông thái hơn, trong trường hợp này, họ sẽ đi xa hơn về phương Nam. Puglia (hay Apulia) nhô ra ở phần cuối cùng của Bán Đảo Ý, một dải đất tương đối hẹp nằm giữa Biển Adriatic và Biển Ionian. Cô hướng dẫn viên chia sẻ với chúng tôi rằng sự sắp đặt địa lý này rất có lợi thế, đặc biệt là khi bạn đang cần một ngày thư giãn trên bãi biển vào giữa mùa hè.

“Khi bên này gió quá lớn, bạn chỉ cần đi qua phía bờ biển bên kia,” cô nhắc chúng tôi.

Có quá nhiều điều tuyệt vời ở nơi đây. Puglia có đường bờ biển dài nhất so với bất kỳ vùng nào ở nước Ý, và nằm rải rác ở nơi đây là một số thị trấn Địa Trung Hải đẹp như tranh – những kiến trúc cổ kính nằm ngay trên đá, với làn sóng biển trong xanh biếc vỗ vào bờ tung bọt trắng xóa. Đồng thời cũng là một vùng đất còn hoang sơ, địa lý tự nhiên còn rất nhiều để có thể khám phá. Ví dụ như, Công Viên Quốc Gia Gargano, nơi có những vách đá gồ ghề, những hòn đảo cũng như những cổng vòm tự nhiên bằng đá vươn cao lên đến một trong những khu rừng cổ xưa nhất lục địa. Đi bộ trong rừng, rồi tìm bãi biển hoặc một hang động cho riêng mình để trải nghiệm cuộc sống nơi thiên nhiên hoang dã.

Và bạn sẽ tìm thấy lịch sử đa dạng và phong phú nơi đây. Được trải ra trước làn gió thương mại, rất nhiều dân tộc đã tiếp nối nhau qua chiều dài lịch sử hàng ngàn năm, từ những người Hy Lạp thời kỳ Mycenae, nền văn hóa thời kỳ đồ đồng đã định hình nên một trong những nền văn minh tiên tiến đầu tiên của châu Âu vào hơn 1,000 năm trước Công nguyên; cho đến người Sicily, và những người Hồi Giáo, những người đã lập nên Tiểu Vương Quốc Bari. Mỗi dân tộc đều để lại dấu ấn văn hóa của riêng mình.

Khám phá những thành phố

Bên cạnh việc tham quan những căn nhà Trulli, tôi cũng dành thời gian ở Lecce, một thành phố nhỏ với dân số ít hơn 100,000 người, đôi khi cũng được gọi là Florence của miền Nam. Là thành phố thứ hai của Puglia, nơi đó có một đấu trường La Mã nhỏ và một số tàn tích khác nằm ngay trung tâm thành phố. Tuy nhiên, chính phong cách Baroque mới là điểm chính ở thành phố này – rất đậm chất Baroque, và rất dễ phân biệt, Lecce Baroque (hoặc Barocco Leccese) thật sự là một phong cách kiến trúc riêng biệt.

Một vài trong những công trình kiến trúc nổi tiếng nhất của thành phố đã được xây dựng (hoặc phục dựng) bởi những kiến trúc sư lừng lẫy nhất nước Ý vào thế kỷ 16 và 17, thời kỳ hoàng kim của nghệ thuật Baroque. Đi dạo vòng quanh thành phố, giữa những quảng trường và lối đi nhỏ, tôi đã được chứng kiến một loạt những điều bất ngờ – nhà thờ hoặc cổng vòm đá hoặc cung điện mới thấy đều ấn tượng hơn những công trình đã thấy trước đó. Kiến trúc mặt tiền phủ đầy những chi tiết nhỏ li ti, tương phản, đầu thú, hình người hay những sinh vật giả tưởng và còn nhiều thứ khác, truyền cảm hứng cho một số người nhưng lại đẩy lui một số khác. Nhà thờ Basilica di Santa Croce có lẽ là ví dụ điển hình nhất về phong cách này; một nhà quan sát nổi tiếng đã nhận xét khá táo bạo rằng nó trông giống như một người mất trí đang gặp ác mộng.

Bari là là thủ phủ của Puglia, mặc dù tên của nó có thể không gợi lên những hình ảnh sống động như những thành phố lớn khác của nước Ý. Bari tọa lạc cách khoảng 100 dặm về phía Bắc, đồng thời cũng là một trung tâm thương nghiệp. Thành phố 300,000 dân này có cách sống khá chậm rãi, và dường như ưu ái cho những du khách dành nhiều thời gian để khám phá các đường phố và phố đi bộ bên trong nó. Đi bộ dọc theo một quảng trường với những hàng cây cọ đung đưa trong làn gió biển Adriatic, hướng dẫn viên nói với chúng tôi rằng một phần gạch nơi đây từng là một phần của con đường được người La Mã xây dựng vào thế kỷ thứ hai trước Công nguyên.

“Hãy nhìn vào những chi tiết này,” cô nói và chỉ trên mặt đất. “Quý vị vẫn có thể thấy những vết bánh xe của những đoàn xe chạy qua trong hàng thế kỷ, đi đến Rome.”

Chúng tôi đi ngang qua một cây ô liu, ngay ở giữa một quảng trường (“Chúng tôi có khoảng hơn 60 triệu cây ô liu ở vùng đất này – dầu ô liu là vàng của Puglia”, cô hướng dẫn viên chia sẻ), và sẵn sàng để tham quan một số địa điểm đặc sắc thu hút nhất của thành phố. Tất nhiên là bao gồm cả Nhà Thờ Thánh Nicholas, vâng chính là Thánh Nick (Ông già Noel). Tuy nhiên khác xa với một người đàn ông râu trắng trong bộ đồ màu đỏ tươi với cái bụng bự rung rinh như cái bát đầy thạch, nhà thờ này, được xây dựng vào năm 1087, cho thấy một con người hoàn toàn khác. Trần nhà theo phong cách Baroque kể về câu chuyện của một người đàn ông sinh ra ở  Hy Lạp [vùng đất nay thuộc Thổ Nhĩ Kỳ] vào thế kỷ thứ 3 – người đã thực hiện rất nhiều phép màu và thường ban tặng những món quà bí ẩn. Ông vẫn là vị thánh bảo trợ cho rất nhiều người, gồm cả thủy thủ, trẻ em, thợ nấu bia, và những kẻ trộm đã ăn năn hối cải.

Tuy nhiên có một số điểm trong Khu Phố Cổ đã cuốn hút tôi. Trên một con đường, một người phụ nữ đang làm nui vỏ sò tròn – nui Orecchiette, rất đặc biệt, nhìn tương tự như cái lỗ tai nhỏ. Sử dụng các thao tác thuần thục, họ trò chuyện với nhau trong khi tay vẫn cứ liên tục làm việc, nhào trộn và tạo hình cho hỗn hợp đơn giản gồm có nước, muối và bột mì. Không dùng trứng, bởi vì thời gian trước đây, rất nhiều người dân ở đây quá nghèo không mua nổi trứng.

Ở một lối đi ít người qua lại khác, có một cửa hàng nhỏ; ở đó một người đàn ông đang khắc những con búp bê bằng gỗ. Ông cho biết ông đã làm công việc này hơn 25 năm rồi.

“Mất khoảng 2 ngày mới làm xong cái đầu của búp bê,” ông nói bằng giọng Ý đặc sệt, trong khi vẫn chăm chú thực hiện công việc của mình. Đó là búp bê liền khối, có chút lạ mắt, và rất đáng yêu.

Kinh nghiệm dành cho bạn

Phi cơ: Phi trường quốc tế Karol Wojtyla của Bari (Mã số: BRI, được đặt theo tên của Giáo Hoàng John Paul II) phục vụ một số hãng của Âu Châu, bay thẳng đến London, Paris, Frankfurt và một số điểm đến khác nữa. Bay từ Hoa Kỳ luôn phải quá cảnh tại một trong các thành phố trên.

Đi lại: Phương tiện công cộng hoặc taxi là lựa chọn rất tốt tại các thành phố lớn. Tuy nhiên, bạn nên thuê xe để có thể đến những địa điểm du lịch của vùng đất này, để khám phá các khu rừng, những bãi biển ít người qua lại, và những ngôi làng tí hon. Khi mà bạn muốn thăm thú toàn bộ nước Ý, xe lửa tốc hành luôn sẵn sàng giúp bạn. 

Lưu trú: Khách sạn Grande Albergo delle Nazioni là một lựa chọn tốt, kết hợp những tiện nghi của đô thị và vùng duyên hải, nằm ngay trên bờ biển Adriatic. Hãy tận hưởng khung cảnh hướng biển từ phòng nghỉ của bạn, hoặc là, thậm chí tuyệt vời hơn nữa là từ trên hồ bơi ở trên mái, sau đó thưởng thức tiệc hải sản ngay tại nhà hàng kề bên.

Lưu ý: Thị trấn Alberobello có bộ sưu tập nhà Trulli lớn nhất Puglia. Bạn vẫn có thể tự mình tham quan nơi này, hoặc tốt nhất là mua một tour đi bộ, khi đó hướng dẫn viên sẽ kể cho bạn nghe những câu chuyện hấp dẫn về những ngôi nhà này. Nhân viên tại Italian Connection cung cấp các tour du lịch theo nhóm nhỏ diễn ra vào cuối ngày, khi các nhóm lớn hơn đã khởi hành

Nhà văn Tim Johnson, định cư ở Toronto, luôn đi du lịch khắp nơi để tìm kiếm và viết nên những câu chuyện tuyệt vời. Từng đến thăm hơn 140 quốc gia trên khắp 7 châu lục, ông đã theo dấu chân sư tử ở Botswana, tìm kiếm xương khủng long ở Mông Cổ, và đã từng đi bộ cùng với khoảng nửa triệu con chim cánh cụt ở Đảo Nam Georgia.