Khôi phục nhịp điệu và nếp xưa trong mùa hè tuổi thơ

Jeff Minick

Cũng giống như nhiều bạn bè cùng thế hệ, với tôi, mùa hè thời thơ ấu được đánh vần bằng cụm từ N-G-O-À-I T-R-Ờ-I. Trừ những ngày mưa, lũ trẻ trong khu phố tôi dành phần lớn thời gian ban ngày để rong chơi ngoài trời. Chúng tôi thích thú với sự “đày ải” này, và mẹ của chúng tôi cũng vậy.

Những buổi sáng trong lành, những buổi chiều dài dằng dặc, và những buổi hoàng hôn êm đềm đó, chúng tôi kín lịch với các trò chơi cầu lông, đánh gậy, đuổi bắt, và trốn tìm. Bọn con trai tái hiện lại những trận chiến trong cuộc Nội Chiến trên bãi cỏ xanh mướt, ném đất vào nhau trong chuồng nuôi gia súc và cánh đồng, hoặc lên đường khám phá khu rừng như những nhà thám hiểm Daniel Boone tí hon. Còn mấy bạn gái thì chơi bóng kickball, xây lâu đài cổ tích từ đá và rêu xanh bên con suối dưới chân đồi, hoặc ngồi cắt búp bê giấy trên bàn ăn dã ngoại ngoài hiên. Tất cả chúng tôi đều đi xe đạp, thường gắn những tấm hình cầu thủ bóng chày vào bánh sau để tạo ra âm thanh lách cách từ căm xe.

Không có người lớn nào giám sát những trò chơi này. Lũ trẻ chúng tôi trò chuyện, lắng nghe, và gây gổ, nhưng chúng tôi tự mình thiết lập các quy tắc chơi đùa, mà không có sự can thiệp của người lớn. Nếu như mùa hè đồng nghĩa với ngoài trời, thì ngoài trời được đánh vần là T-Ự D-O.

Đối với nhiều thanh niên vào năm 2024, thời thơ ấu và thanh thiếu niên kiểu như vậy dường như là sản phẩm từ trí tưởng tượng của các ông bà già hơn là từ thực tế, một chút ký ức đầy hoài niệm được khơi lại.

Nhưng họ đã nhầm. 

Thông tin bỏ túi và các bậc phụ huynh bảo bọc

Có những lý do chính đáng khiến việc vui chơi trong thời thơ ấu và thời thanh thiếu niên thay đổi đáng kể trong 50 năm qua.

Một nguyên nhân là, các gia đình ngày nay có ít con cái hơn, đồng nghĩa với việc khu phố có ít trẻ em hơn. Hơn nữa, những hoạt động vui chơi tự do 50 năm trước đã nhường chỗ cho sự giám sát chặt chẽ hơn của người lớn. Chẳng hạn, vào sáng thứ Bảy, sân bóng trong thị trấn tôi luôn tấp nập trẻ em mặc đồng phục theo đội cùng các huấn luyện viên, các trận đấu có trọng tài, còn [cảnh tượng] một trận bóng ngẫu hứng gần như không còn thấy ở bất kỳ đâu.

Trong cuốn sách mới “The Anxious Generation: How the Great Rewiring of Childhood Is Causing an Epidemic of Mental Illness” (Thế Hệ Lo Âu: Khi Tuổi Thơ Bị Tái Cấu Trúc Dẫn Đến Dịch Bệnh về Tâm Thần Ra Sao) của mình, tác giả Jonathan Haidt chỉ ra hai thay đổi mang tính then chốt hơn nữa trong văn hóa của chúng ta. Đầu tiên là hàng rào phòng ngừa và bảo vệ mà các bậc cha mẹ ngày nay dựng lên xung quanh con cái họ. Như tác giả Haidt lưu ý, “trẻ em cần rất nhiều thời gian vui chơi tự do để phát triển lành mạnh,” tuy nhiên vào những năm 1990, người lớn “ngày càng cho rằng nếu họ để một đứa trẻ đi ra ngoài mà không có sự giám sát, thì đứa trẻ đó sẽ thu hút những kẻ bắt cóc và tội phạm tình dục.” Bằng chứng cho tuyên bố này của tác giả Haidt hiển hiện ngay trước mắt chúng ta. Ở nhiều nơi trên đất nước, những con phố và khoảng sân, vốn từng là nơi ươm mầm trí tưởng tượng cho trẻ thơ, giờ đây lại vắng bóng trẻ em.

Tuy nhiên, thậm chí còn đáng báo động hơn nữa là sự biến động văn hóa mà tác giả Haidt mô tả là “sự chuyển đổi từ ‘tuổi thơ dựa trên vui chơi’ sang ‘tuổi thơ dựa trên điện thoại’.” Trong 30 năm qua, vô số thanh thiếu niên đã quá say mê – một số có thể nói là nghiện – màn hình đến mức việc chơi tự do ngoài trời thậm chí không còn được nghĩ đến.  

Để bù đắp những tác động tiêu cực này, và khôi phục một số “thói quen” tuổi thơ, có lẽ chúng ta cần nghĩ ra một số cách thức mới để khuyến khích trẻ em dành nhiều thời gian vui chơi ngoài trời và vui chơi tự do hơn. Dưới đây là một vài ý tưởng có thể giúp hồi sinh những hoạt động mùa hè đã phần nào bị lãng quên và biến chúng thành hiện thực một lần nữa. 

Giới hạn thời gian sử dụng màn hình

Tác giả Haidt đề nghị một số thay đổi liên quan đến điện thoại, mạng xã hội, và Internet: không [sở hữu] điện thoại thông minh trước khi vào trung học, không sử dụng mạng xã hội trước năm 16 tuổi, không dùng điện thoại ở trường học. Bên cạnh những giới hạn này, cha mẹ hoặc người giám hộ nên hạn chế thời gian trẻ em và thanh thiếu niên xem TV và phim ảnh. 

Đối với những phụ huynh đang tìm kiếm gợi ý về cách tách trẻ ra khỏi điện thoại, “6 mẹo giảm thời gian sử dụng màn hình ở trẻ em” của Tiến sĩ nhi khoa Sarah Scherger cung cấp một số phương pháp tuyệt vời. Lời khuyên cuối cùng của cô ấy là “Hãy đi ra ngoài.” 

Công viên và hồ bơi

Nếu bạn quen với phụ huynh của bạn bè con mình, hãy thảo luận với họ về việc lên lịch gặp gỡ thường xuyên tại một công viên địa phương hoặc hồ bơi công cộng. Mục tiêu là hai buổi chiều mỗi tuần. 

Bằng cách này, bạn không chỉ giúp con mình vui chơi cùng bạn bè trong khung cảnh thoáng đãng; mà bạn còn thắt chặt thêm tình bạn của mình với các bậc phụ huynh khác. Cùng nhau đi dã ngoại hoặc cùng ăn uống, vui vẻ trò chuyện với một người lớn khác, và để con bạn thỏa mái vui chơi tự do.

Trại hè nhóm nhỏ

Nhiều gia đình hiện đang phải vật lộn với chi phí nhiên liệu và thực phẩm [tăng cao] do lạm phát, và có thể cho rằng chi phí của một trại hè vượt quá ngân sách của họ. 

Sau thời gian trường học đóng cửa do dịch bệnh COVID-19, nhiều bậc cha mẹ đã cùng với gia đình và bạn bè thành lập các trường học nhóm nhỏ, những tổ chức tư nhân tập hợp trẻ em để học tập và giao lưu. Một số trường học này tuyển dụng giáo viên, trong khi một số trường khác vận hành dựa trên sự tham gia của phụ huynh và [sử dụng] chương trình giảng dạy thân thiện với trẻ em. 

Phụ huynh cũng có thể áp dụng khái niệm tương tự cho trại hè. Tập hợp với hai hoặc ba người bạn, giao cho từng người một số mảng trách nhiệm nhất định – hoặc thuê một thanh niên hỗ trợ – và tổ chức một trại hè tại sân sau nhà bạn. Điều chỉnh các hoạt động phù hợp với lứa tuổi và sở thích của trẻ, dành nhiều thời gian cho việc vui chơi không có người giám sát, cũng như những chuyến đi thực tế, đi bộ đường dài, và đi bơi, thế là bạn đã có được một trại hè. 

Thời gian cho gia đình

Đây là điều mang lại lợi ích lớn lao.

Đối với hầu hết mọi người, nhịp sống mùa hè giống như một cuộc đi bộ thay vì chạy nước rút. Đám trẻ không cần phải lao ra cửa để đón xe buýt đến trường, sự thảnh thơi khi nướng thức ăn nhàn nhã ngoài trời thay vì bận rộn với bếp lò [trong nhà], thời gian ban ngày dài hơn ban tặng cho buổi tối những tia sáng dịu dàng.  

Từ khi con bạn còn nằm nôi, gia đình hãy dành thời gian [quây quần] bên nhau mỗi ngày. Để đứa bé vào trong xe đẩy, cùng nhau đi dạo quanh khu phố. Khi bé lớn hơn, cùng nhau dùng bữa tối. Việc này dễ thực hiện hơn vào mùa hè so với những tháng tất bật với các hoạt động thể thao và học thêm như múa ballet. Lên thời biểu một đêm xem phim gia đình mỗi tuần, mời một vài người bạn hoặc thành viên gia đình đến chơi, và sau đó cùng nhau thảo luận về bộ phim. 

Càng dành nhiều thời gian bên con, bạn càng hiểu nhau hơn, và các con càng dễ mở lòng tâm sự với bạn khi bước vào tuổi thanh thiếu niên. Thời gian dành cho gia đình này cũng có thể làm bền chặt cuộc hôn nhân của bạn. 

Tác giả Haidt mô tả “The Anxious Generation” (Thế Hệ Lo Âu) là “cuốn sách về cách lấy lại cuộc sống của con người dành cho con người ở mọi thế hệ.” 

Mùa hè chính là thời điểm hoàn hảo để khởi động dự án lấy lại lối sống đó.