Kinh nghiệm làm vườn: Làm sao để có một vụ mùa bội thu

SANDY LINDSEY

Mùa làm vườn thường bắt đầu vào tháng Tư, nhưng nhiều người làm vườn tin rằng gieo hạt sớm sẽ giúp họ có được một mùa thu hoạch sớm hơn vài tháng và vụ thu hoạch đó cũng kéo dài hơn. 

Những điều kiện ngoài trời ở hầu hết các vùng lãnh thổ Hoa Kỳ khắc nghiệt đến mức không thể gieo hạt trực tiếp xuống đất hoặc trên các khay trồng vào tháng Hai và tháng Ba, nhưng bạn có thể dễ dàng gieo hạt ở trong nhà, rồi chuyển các cây giống này ra trồng ở bên ngoài khi thời tiết ấm lên. Các khay ươm hạt giống được bán trên các nền tảng trực tuyến, tại cửa hàng bán vật liệu sửa nhà ở khu vực bạn sinh sống, hoặc ở hầu hết các vườn ươm, giúp bạn ươm mầm vài loại cây trong không gian nhỏ gọn. Nhưng khi khởi đầu, bạn chỉ nên chọn một vài loại, vì như một bà mẹ có 20 người con với những tính cách khác nhau, bạn sẽ nhận thấy một số cây ít được chú ý.

Có thể bắt đầu từ rất sớm không?

Không… và có. Đối với hầu hết các loại cây, bạn chỉ đơn giản cấy cây đó sang một chậu có kích thước lớn hơn trong giai đoạn chuyển tiếp. Đúng vậy, bạn sẽ mất nhiều công sức hơn, nhưng bạn sẽ gặt hái được thành quả xứng đáng khi trồng một cây lớn hơn xuống đất, vào hộp trồng cây, hay thùng lớn trồng ở ngoài trời. Đây là phương thức mà các vườn ươm địa phương áp dụng để có được một lượng lớn hàng bán trong những ngày như Lễ Tưởng niệm Chiến Sĩ Trận Vong (Memorial Day). Những trường hợp ngoại lệ của quy tắc này là các loại đậu, dưa leo, bí ngô, và mướp zucchini – những loại cây phát triển lớn và nhanh quá khó có thể trồng trong nhà. Những hạt giống này thường được dán nhãn là “gieo hạt trực tiếp”.

Nếu còn nghi ngờ, bạn nên xem lại lịch trồng trọt trực tuyến của tạp chí Farmer’s Almanac tại Almanac.com; trang này sẽ đưa ra cho bạn những ngày trồng dựa trên ngày sương giá cuối cùng tại nơi bạn ở, cho đến mã khu vực (ZIP) cụ thể của bạn.

Cây con sẽ hạnh phúc khi được trồng trong nhà

Những hạt giống cà chua là một trong những loại hạt đơn giản nhất và phổ biến nhất để trồng trong nhà. Lý tưởng là bạn bắt đầu gieo hạt từ sáu đến tám tuần trước ngày sương giá cuối cùng, trừ trường hợp bạn muốn có những cây lớn hơn, thì nên gieo hạt sớm hơn.

Ớt cần bắt đầu từ 8 đến 12 tuần trước, nhưng bạn hãy bảo đảm đất có độ ấm; bởi vì đất lạnh có thể làm cây ớt giống còi cọc.

Súp lơ, mầm bắp cải Brussel, bắp cải, cà tím, bí ngô – và những loại cây khác cần một thời gian dài để mọc mầm – thì nhất định nên bắt đầu ươm trong nhà trước để tận dụng thời gian, đặc biệt là ở những khu vực có mùa gieo trồng ngắn.

Và tất nhiên, bạn hãy bỏ một ít hạt hoa cúc vạn thọ (Marigold) vào các khay gieo hạt còn trống; vì loại hoa này dễ mọc, sẽ tô điểm thêm chút màu sắc cho khu vườn, và giúp xua đuổi những con bọ.

Bắt tay vào việc

Bạn có thể mua vài gói hạt giống với cùng số tiền mua một cây cà chua nhỏ, húng quế, hoặc hạt tiêu. Điều này giúp bạn dư ra một số tiền để mua thêm “dụng cụ” phù hợp có thể dùng trong nhiều năm tới. Những khay ươm hạt giống là một lựa chọn đem lại năng suất cao, nhưng bạn cũng có thể dễ dàng gieo hạt trong những hộp sữa chua hoặc bất kỳ hộp chứa nào sâu từ 2–3 inch (khoảng 5.08 cm đến 7.62 cm) có những lỗ thoát nước. Điều quan trọng là lấp đầy những hộp đó bằng loại đất gieo hạt đã diệt trùng để cây khỏe mạnh, không bệnh tật; nên sử dụng đất mới cho mỗi mùa.

Một sai lầm phổ biến mà những người mới bắt đầu làm vườn phạm phải là không cung cấp đủ ánh sáng; cây con thường vươn về phía nguồn sáng khiến thân dài, yếu ớt. Ngay cả với cây bạc hà và húng quế phát triển rất tốt trên bậu cửa sổ nhà bếp của bạn – trừ trường hợp bạn cung cấp đủ 8 tiếng có ánh sáng chiếu từ hướng nam mỗi ngày – thì cũng vẫn chưa đủ. Thậm chí tám tiếng vẫn không bảo đảm, mặc dù cha mẹ của chúng ta đã xoay sở để trồng trọt các vụ mùa thành công trước khi các loại đèn trồng cây (glow light) ra đời. Lý tưởng là, những cây con cần có 15 tiếng ánh sáng và 9 tiếng bóng tối để có thể nghỉ ngơi. Các loại đèn trồng cây có cài đặt giờ hoạt động hữu hiệu khi bạn muốn nâng đèn lên cao hơn vì các cây con phát triển cao hơn.

Dù bạn đã chi tiêu vượt hạn mức của thẻ tín dụng, nhưng có thể bạn cần đầu tư vào một tấm thảm sưởi ấm đặt dưới các khay ươm hạt này để cung cấp nhiệt độ nảy mầm lý tưởng – từ 64 đến 71 độ F (khoảng từ 17.78 độ C đến 21.67 độ C). Các thùng ươm cây được chiếu sáng, sưởi ấm với các mái vòm trong, thấy được độ ẩm rõ ràng được bán sẵn trực tuyến với giá từ khoảng 40 USD.

Nếu ngân quỹ eo hẹp và đặc biệt nếu bạn đang trồng nhiều cây giống, thì bạn có thể chỉ cần bọc các khay ươm hạt, hộp sữa chua, v.v. bằng màng bọc thực phẩm để tạo môi trường ẩm. Phương pháp này không hiệu quả bằng một nắp vòm độ ẩm, vì màng bọc đó cần phải bỏ đi sớm hơn, nhưng giá sẽ rẻ hơn nhiều. Các loại đèn chiếu sáng thông dụng dùng trong cửa hàng – một bóng đèn tròn ánh sáng trắng mát và một bóng đèn ấm – có thể thay thế loại đèn trồng cây đắt tiền và đem lại hiệu quả tương tự.

Dinh dưỡng và tưới nước

Những cây giống cần được chăm sóc như những cây non một cách nhẹ nhàng. Bạn hãy sử dụng bình phun sương hoặc bình tưới nhỏ để khéo léo tưới cho chúng. Đất nên được giữ ẩm, nhưng không được sũng nước. Nếu đất khô đi trong chốc lát giữa các lần tưới thì cũng không sao cả.

Nếu muốn, bạn có thể đặt một chiếc quạt nhỏ để không khí lưu thông và ngăn ngừa bệnh cho cây, với lợi ích cộng thêm là gió sẽ giúp cây phát triển khỏe mạnh. Trên thực tế, một số người còn “nâng niu” những cây giống của họ bằng cách dùng một bàn tay phẩy trên ngọn cây để mô phỏng làn gió tự nhiên mà chúng sẽ nhận được từ bên ngoài, điều này giúp cho phần thân chính của cây mập hơn.

Không bao giờ được bón phân trước khi cây giống trưởng thành, vì các loại muối trong phân bón có thể gây hại cho khả năng hút nước và khả năng kích thích sự phát triển của rễ. Một số loại đất hỗn hợp giúp hạt nảy mầm có chứa sẵn nhiều chất dinh dưỡng trong vài tuần đầu tiên. Nếu không, ngay khi những chiếc lá thật đầu tiên xuất hiện (cặp lá đầu tiên sau những chiếc lá của hạt đầu tiên), bạn nên bắt đầu bón phân hằng tuần bằng loại phân bón thời đầu (starter fertilizer) dành cho cây con và cây, được pha loãng theo hướng dẫn trên bao bì. Ngắm nhìn chúng lớn lên thật thú vị, nhưng tận hưởng việc thu hoạch thậm chí còn tuyệt vời hơn.

Gieo hạt

Bắt đầu gieo những hạt giống ở ngoài trời, trồng các cây con đã ươm, và trồng những cây khó tính với những ý tưởng dễ áp dụng sau đây.

Lồng kính dùng một lần

Bạn hãy tạo một nhà kính nhỏ bằng cách cắt đáy một thùng sữa bằng nhựa dung tích một gallon hoặc chai nước. Vật dụng này hoạt động tương tự như một lồng kính dùng ngoài vườn có lỗ thông hơi kiểu cách. Nếu bạn không có nhiều không gian, bạn có thể vứt chúng đi vào cuối mùa và làm thêm những cái khác vào năm sau.

Giải pháp thay thế di động

Lấy một thùng đựng sữa hoặc thùng nhựa trong mờ và cắt ba inch (khoảng 7.62 cm) tính từ đáy dọc theo ba cạnh, để lại phần phía sau làm một “móc treo”. Đổ đầy hai inch (khoảng 5.08 cm) đất vào đó đối với những loại hạt cần phân tầng (ngâm nước lạnh trước khi chúng nảy mầm), hoặc để các cây giống đã nảy mầm bên trong được bảo vệ.

Thực vật khó tính

Những cây không thích hợp mang đi cấy ở chỗ khác thì có thể được bắt đầu trồng trong bất cứ thứ gì, từ vỏ trứng đến những cuộn khăn giấy cho đến “những chậu” được làm thủ công từ những tờ báo The Epoch Times. Những gì bạn cần là một hộp/chậu gieo hạt có thể tự phân hủy, để có thể trồng nguyên cả hộp vào đất, nghĩa là các rễ cây không bao giờ bị ảnh hưởng. 

Cô Sandy Lindsey là nhà văn từng đoạt giải thưởng, cô viết về các chủ đề liên quan đến nhà cửa, làm vườn, những dự án DIY (tự làm), vật nuôi và chèo thuyền. Cô đã cho ra đời hai cuốn sách được nhà xuất bản McGraw-Hill phát hành.