Kinh tế Hoa Kỳ tăng trưởng chậm lại ở mức 1.1% trong quý đầu tiên

Chủ nhật, 07/5/2023

bigger smaller

ANDREW MORAN

Theo Cục Phân tích Kinh tế (BEA), nền kinh tế Hoa Kỳ đã tăng trưởng 1.1% trong quý đầu tiên của năm 2023, giảm từ mức tăng 2.6% của quý 4 năm ngoái. Số liệu này cũng thấp hơn mức kỳ vọng 2% của các nhà kinh tế.

Đây là mức tăng trưởng hàng quý chậm nhất kể từ quý 2/2022.

Các mức lãi suất cao hơn của Cơ quan Dự trữ Liên bang đã lan rộng khắp nền kinh tế Hoa Kỳ trong năm qua khi ngân hàng trung ương tăng lãi suất quỹ liên bang chuẩn thêm 475 điểm căn bản lên mức cao nhất kể từ cuối năm 2007. Phạm vi lãi suất mục tiêu đã tăng lên mức từ 4.75–5.00%.

Theo CME FedWatch Tool, các nhà đầu tư kỳ vọng Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC) sẽ tăng lãi suất thêm 25 điểm căn bản tại cuộc họp chính sách vào tháng tới.

Môi trường lãi suất cao hiện nay đã làm chi phí đi vay trở nên cao hơn, tạo ra sự khó khăn cho các cơ sở kinh doanh và người tiêu dùng vốn đang phải đối mặt với lạm phát cao.

Đối với những nhà quan sát thị trường, điều ngạc nhiên lớn là lạm phát tăng đột ngột trong quý vừa qua.

Chỉ số Giá GDP, thước đo giá hàng hóa và dịch vụ được sản xuất tại Hoa Kỳ, bất ngờ tăng lên 4% trong ba tháng đầu năm 2023. Con số này tăng từ 3.9% trong quý trước và cao hơn mức dự đoán 3.7% của thị trường.

“Thật không may, tốc độ tăng trưởng kinh tế giảm mạnh trong quý trước không đủ để kiềm chế lạm phát giá cả,” nhà kinh tế trưởng tại ngân hàng Bank of West Economics Scott Anderson đã viết trong một ghi chú. “Mặc dù tăng trưởng yếu và xác suất cao cho một cuộc suy thoái nhẹ trước mắt ở Hoa Kỳ, nhưng chúng tôi tin rằng lạm phát giá [mặt hàng] cốt lõi dai dẳng sẽ khiến Fed tăng lãi suất thêm một phần tư điểm phần trăm vào tháng tới trước khi có một khoảng thời gian tạm dừng dài.”

Trong quý đầu tiên, chỉ số giá chi tiêu tiêu dùng cá nhân (PCE) tăng từ 3.7% lên 4.2%. Con số này cũng cao hơn nhiều so với mức 0.5% dự kiến. Chỉ số giá PCE cốt lõi, loại trừ các lĩnh vực thực phẩm và năng lượng dễ biến động, đã tăng lên mức 4.9%.

Bảng giá tại một siêu thị ở New York hôm 14/12/2022. (Ảnh: Yuki Iwamura/AFP qua Getty Images)

Chỉ số Doanh thu GDP, đo lường hàng hóa và dịch vụ được sản xuất để bán trong nền kinh tế quốc gia, đã tăng lên mức 3.4% trong quý đầu tiên, cao hơn ước tính 2.3% của thị trường. Con số này cũng tăng so với mức tăng 1.1% được ghi nhận trong quý 4.

Tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội (GDP) thực được thúc đẩy bởi sự gia tăng chi tiêu của người tiêu dùng và chính phủ cũng như xuất cảng. Sự tăng trưởng này bị triệt tiêu bởi sự sụt giảm trong đầu tư hàng tồn kho tư nhân và đầu tư cố định nhà ở.

Chi tiêu thực tế của người tiêu dùng tăng 3.7% so với quý trước, tăng từ 1%. Mặc dù chi tiêu của người tiêu dùng tăng mạnh vào đầu năm, nhưng nhà kinh tế trưởng của Morning Consult John Lee đã lưu ý rằng “người tiêu dùng đã kết thúc quý 1 một cách khó khăn, đặt ra câu hỏi về tính bền vững của tăng trưởng kinh tế trong tương lai.”

“Mặc dù đầu tư tư nhân có thể tăng trở lại vào cuối năm nay, nhưng nó có xu hướng dao động mạnh theo từng quý,” ông viết trong một thư điện tử. “Nếu không có sự tiêu thụ mạnh mẽ, chúng ta có thể sẽ thấy nhiều biến động và bất ổn hơn trong hoạt động kinh tế cho đến cuối năm nay.”

Trong khi đó, thu nhập cá nhân khả dụng thực tế (đã điều chỉnh theo lạm phát) đã tăng 8% trong khoảng thời gian từ tháng Một đến tháng Ba, tăng từ mức 5% trong quý 4. Tỷ lệ tiết kiệm cá nhân trong ba tháng kết thúc vào tháng Ba là 4.8%, tăng từ 4% trong quý trước.

Trước khi số liệu BEA được công bố, ước tính GDP thực của mô hình GDPNow thuộc Ngân hàng Dự trữ Liên bang Atlanta cho quý đầu tiên là 1.1%, giảm từ mức cao nhất là 3.5% trong tháng Ba.

Với các biện pháp kích thích chi tiêu đáng kể của chính phủ, một số nhà kinh tế cho rằng tốc độ tăng trưởng GDP ảm đạm trong quý đầu tiên vẫn tốt một cách đáng ngạc nhiên.

“Vấn đề lớn nhất của nền kinh tế hiện nay là lạm phát, một hệ quả trực tiếp từ các biện pháp kích thích liên quan đến COVID của chính phủ,” ông Ryan Young, nhà kinh tế cao cấp tại Viện Doanh nghiệp Cạnh tranh, viết trong một thư điện tử. “Cái giá của gói kích thích hôm nay luôn là sự suy thoái vào ngày mai, và hiện tại chính là thời điểm ngày mai đó rồi.”

“Hàng ngàn tỷ dollar chi tiêu kích cầu và tạo ra tiền (money creation) đã gây ra lạm phát mà Cơ quan Dự trữ Liên bang vẫn đang cố gắng giảm bớt. Các đợt tăng lãi suất là một phần cần thiết của nỗ lực đó, nhưng chúng là lý do chính khiến tăng trưởng GDP chỉ bằng một nửa so với mức lẽ ra phải có. Gói kích cầu không bao giờ là miễn phí.”

Điều này có thể giải thích lý do vì sao các nhà đầu tư giữ nguyên lợi nhuận trước khi mở cửa thị trường khi các chỉ số chuẩn hàng đầu tăng tới 0.9%.

Thị trường công khố phiếu Hoa Kỳ có sắc xanh khắp nơi, với lãi suất trái phiếu kỳ hạn 10 năm chuẩn tăng khoảng 6 điểm căn bản lên gần 3.49%.

Chỉ số dollar Mỹ (DXY), thước đo của đồng bạc xanh so với giỏ tiền tệ, tăng gần 0.2% lên trên 101.65 sau dữ liệu GDP mới nhất.

Tình hình quý 2 được dự kiến ra sao?

Các nhà kinh tế sẽ xét xem tình trạng hỗn loạn ngân hàng ảnh hưởng như thế nào lên nền kinh tế rộng lớn hơn trong quý 2. Các chuyên gia cho biết, giai đoạn tháng Tư đến tháng Sáu sẽ chứng kiến nhiều tác động tiêu cực hơn do các điều kiện cho vay gắt gao.

The Conference Board đã hạ dự báo lợi nhuận quý hai từ âm 0.9% xuống âm 1.8% do “tác động liên quan đến cuộc khủng hoảng ngân hàng tháng Ba.”

“Mặc dù giai đoạn tồi tệ nhất của cuộc khủng hoảng dường như đã qua, nhưng chúng tôi cho rằng các điều kiện tín dụng sẽ vẫn bị thắt chặt và tâm lý của người tiêu dùng và doanh nghiệp sẽ bị ảnh hưởng do cuộc khủng hoảng đó,” ông Erik Lundh, chuyên gia kinh tế chính của The Conference Board, đã viết như vậy trong một báo cáo.

S&P Global dự đoán mức tăng trưởng GDP thực là 1% trong quý 2, mặc dù các nhà kinh tế thấy trước “một cuộc suy thoái nhẹ từ ước tính nhu cầu tương lai trước tình hình không ổn định như thế này.”

Khảo sát Dự báo Kinh tế của Wall Street Journal giữa các nhà kinh tế cho thấy mức giảm ít nhất là âm 1%.

“Áp lực nghiêm trọng đối với các ngân hàng” đã khiến nhà kinh tế trưởng khu vực Bắc Mỹ Paul Ashworth tin rằng, năm nay nền kinh tế Mỹ sẽ rơi vào suy thoái.

Trong một ghi chú nghiên cứu, ông cho biết: “Mặc dù số liệu hoạt động đồng bộ cho thấy sự khởi đầu mạnh mẽ trong năm nay, nhưng tỷ lệ tăng trưởng của các chỉ số kinh tế hàng đầu lại chìm sâu trong khu vực âm, điều được chứng minh là một tín hiệu báo trước suy thoái hoàn hảo, với chỉ một vài lần tăng trưởng giả trong 50 năm qua.”

Hồi tháng Ba, Chỉ số Kinh tế Hàng đầu (LEI) của Conference Board đã giảm 1.2% xuống mức thấp nhất kể từ tháng 11/2020. LEI, chỉ số đánh giá các đơn yêu cầu trợ cấp thất nghiệp, đơn đặt hàng mới của các nhà sản xuất đối với hàng tiêu dùng, và giá cổ phiếu, đã giảm 4.5% trong sáu tháng – trong khoảng thời gian từ tháng 09/2022 đến 03/2023.

Bà Justyna Zabinska-La Monica, giám đốc cao cấp của Business Cycle Indicators tại The Conference Board, viết trong một báo cáo rằng: “The Conference Board dự báo rằng sự yếu kém về kinh tế sẽ gia tăng và lan rộng hơn trên khắp nền kinh tế Hoa Kỳ trong những tháng tới, dẫn đến suy thoái kinh tế bắt đầu vào giữa năm 2023. “

Theo biên bản từ cuộc họp chính sách của Ủy ban Thị trường Mở Liên bang của Cơ quan Dự trữ Liên bang hồi tháng 03/2023, các nhà kinh tế trong ủy ban dự đoán một “cuộc suy thoái nhẹ” xảy ra vào cuối năm nay.

Phản ứng của Tòa Bạch Ốc

Bất chấp tốc độ tăng trưởng kinh tế giảm mạnh, Tổng thống Joe Biden đã ăn mừng sau khi biết dữ liệu GDP.

“Hôm nay, chúng ta được biết rằng nền kinh tế Mỹ vẫn vững mạnh khi chuyển sang một giai đoạn tăng trưởng ổn định và vững chắc. Trong quý vừa qua, thu nhập khả dụng thực tế của cá nhân đã tăng lên và người tiêu dùng Mỹ tiếp tục chi tiêu, ngay cả khi tốc độ tăng trưởng chung đã giảm bớt,” ông Biden cho biết trong một tuyên bố.

“Nghị trình Đầu tư vào Hoa Kỳ của tôi là xây dựng lại nền kinh tế từ giữa ra và từ dưới lên, sau nhiều thập niên thất bại với các chính sách kinh tế nhỏ giọt từ trên xuống.”

Theo một cuộc khảo sát gần đây của CNBC, hầu hết người Mỹ không tán thành cách điều hành nền kinh tế của vị tổng thống này. Có 62% số người không tán thành, tăng từ 57% trong cuộc thăm dò trước đó. Đây là tỷ lệ tín nhiệm tệ hại thứ hai trong nhiệm kỳ của ông cho đến nay.