Kyoto: Thủ đô của sáng tạo nghệ thuật

Hành trình xuyên lịch sử về văn hóa của một thành phố cổ

Là thành phố có bề dày lịch sử và văn hóa phong phú, Kyoto được xem là trái tim của Nhật Bản. Tản bộ qua những con đường đẹp như tranh vẽ, bao quanh bởi kiến trúc Nhật Bản truyền thống, những tán cây rực rỡ, những ngôi đền và điện thờ thiêng liêng, ta có cảm giác như đang đi ngược thời gian.

Được thành lập với tên gọi Heian-kyo năm 794, Kyoto là thủ đô và là nơi ở của hoàng gia trong hơn 1,000 năm. Sự hiện diện của hoàng đế và giới quý tộc, cũng như các chiến binh cao cấp, nghệ sĩ và văn nhân trong cung điện đã định hình nên không gian nghệ thuật nơi đây. Kyoto là một thành phố tâm linh; có lòng tôn kính sâu sắc với Thần đạo (Shinto) và Phật giáo, đây là điều tối quan trọng trong sự phát triển các di sản văn hóa phong phú của Kyoto.

Triển lãm của Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan “Kyoto: Thủ đô của sáng tạo nghệ thuật” là lễ kỷ niệm một thành phố có bề dày lịch sử văn hóa. Triển lãm tập trung chủ yếu vào chủ đề nghệ thuật trang trí với hơn 80 kiệt tác sơn mài, gốm sứ, đồ kim loại và hàng dệt. Ngoài ra, một bộ sưu tập được lựa chọn kỹ lưỡng gồm hơn 50 bức tranh của các bậc thầy từ các trường phái khác nhau; một số tác phẩm đương đại gần đây cũng được trưng bày.

Cuộc dạo quanh triển lãm tựa như một hành trình xuyên qua lịch sử của thành phố; du khách có thể bắt đầu với nghệ thuật của Thần đạo và Phật giáo cổ đại, trước khi du hành qua thời trung cổ và cận đại, và cuối cùng là thành phố Kyoto hiện đại.

Ảnh hưởng của triều đình và Thần đạo có thể được nhìn thấy qua các tác phẩm như “Fujiwara no Kamatari as a Shinto Deity,” (Tạm dịch: Ngài Kamatari gia tộc Fujiwara một vị Thần của Thần Đạo). Kamatari là một chính khách, cận thần và là người sáng lập gia tộc Fujiwara hùng mạnh có ảnh hưởng lớn đến cuộc sống hoàng gia Nhật Bản từ thế kỷ thứ 10 đến thế kỷ thứ 12. Là một người ủng hộ mạnh mẽ Thần đạo, ông là một trong vài nhân vật lịch sử đã được phong Thần sau khi qua đời. Thiên tính của ông được tượng trưng bởi những chiếc gương vàng treo bên trên. Trong văn hóa Nhật Bản, gương là một trong những biểu tượng quyền lực mạnh mẽ nhất, và được tôn sùng như những vật linh thiêng đại diện cho Thần.

Người thưởng lãm sẽ hiểu sâu sắc hơn về cuộc sống hà khắc của các samurai dũng mãnh thông qua bộ sưu tập áo giáp hiếm hoi hay còn gọi là “yoroi.” Bộ giáp của Ashikaga Takauji là một mẫu hình độc nhất của yoroi thời trung cổ. Được sử dụng từ khoảng thế kỷ thứ 10 đến thế kỷ 14, yoroi thường được các chiến binh mặc khi cưỡi ngựa. Giáp che ngực được bọc da và in hình ảnh của vị thần uy quyền của Phật giáo Fudo Myo-o với sắc mặt dữ tợn, tượng trưng cho sự điềm tĩnh và sức mạnh nội tâm mà các samurai rất đề cao.

Triển lãm còn trưng bày một chiếc áo khoác sang trọng và thanh lịch thời kỳ Momoyama, còn gọi là “jinbaori”. Loại áo khoác này thường được mặc bên ngoài áo giáp để che mưa gió và khí lạnh. Một số đặc điểm cho thấy cách may áo chịu ảnh hưởng của phương Tây như cổ áo đứng với nhiều lớp lụa trắng và đỏ dọc theo các ống tay áo. Sự kết hợp độc đáo của các loại vải nhập khẩu sang trọng và quý hiếm cho thấy chiếc áo này là món quà của một lãnh chúa tặng cho samurai trung thành của mình.

Trà Đạo, được biết đến ở Kyoto thông qua Thiền tông, đã góp phần phát triển văn hóa tâm linh và truyền cảm hứng cho nhiều loại hình nghệ thuật. Ngắm một hộp trà thời Edo của Nonomura Ninsei chúng ta có thể hiểu về truyền thống thiêng liêng này. Chiếc bình nhỏ mỏng này được sử dụng trong các buổi lễ để giữ bột trà xanh hoặc matcha. Là một trong những thợ gốm Nhật Bản được kính trọng nhất mọi thời đại, Ninsei được biết đến là thợ gốm đầu tiên ký tên vào tác phẩm. Phong cách của ông với họa tiết trang trí công phu và tinh tế đã xác lập một tiêu chuẩn định hình cho diện mạo gốm sứ Kyoto từ thời đại của ông.

Hầu hết các bức tranh ở Kyoto cổ đều có dạng cuộn treo, cuốn và gấp. Các chủ đề đa dạng từ phong cảnh thanh bình đến những trận chiến hào hùng, từ cảnh sinh hoạt đời thường đến những giai thoại thú vị về những anh hùng. Một bức tranh gấp đầy ý nghĩa mô tả trận chiến của cuộc nổi loạn Hogen được vẽ rất công phu trên sáu bảng gỗ, được vẽ vào thế kỷ 17 dù cuộc nổi loạn diễn ra vào thế kỷ 12. Mặc dù chỉ diễn ra vài giờ, cuộc nổi loạn Hogen đã có tác động sâu rộng đối với chính trị và xã hội thời bấy giờ, đánh dấu sự khởi đầu của thời kỳ Trung cổ.

Bất chấp sự thay đổi của các triều đại trên thế giới qua thời gian, truyền thống và phong cách nghệ thuật cổ xưa vẫn còn tồn tại khắp Kyoto trong thời hiện đại. Để minh chứng cho điều ấy, triển lãm cũng bao gồm một số tác phẩm của các nghệ sĩ đương đại, chẳng hạn như các tác phẩm gốm của Nakamura Takuo, Suzuki Osamu và Yagi Akira, các tác phẩm điêu khắc thủy tinh của Hiroshi Sugimoto và Kohei Nawa.

Phật giáo và Thần đạo vẫn là một phần quan trọng trong cuộc sống hàng ngày của người dân Nhật Bản. Mặc dù mở cửa cho khách du lịch, hầu hết các ngôi đền vẫn hoạt động thường xuyên và được người dân địa phương lui tới cầu nguyện. Các ngôi đền mở cửa cho thăm viếng trong các lễ hội quan trọng, chẳng hạn như lễ hội Gion Matsuri nổi tiếng, kéo dài trong một tháng và diễn ra vào tháng Bảy.

Dẫu đánh mất vị trí thủ đô cho Tokyo năm 1869, Kyoto vẫn mang một cái tên có nghĩa là “Thành phố Thủ đô,” và vẫn là nơi phù hợp nhất để khám phá nghệ thuật truyền thống Nhật Bản. Hiện tại, việc sở hữu khoảng 1,600 ngôi chùa Phật Giáo và 400 đền thờ Thần đạo khiến Kyoto trở thành một trong những thành phố có ý nghĩa lịch sử và được bảo tồn tốt nhất ở Nhật Bản. Giám tuyển Monika Bincsik cho biết, “Kyoto là một bảo tàng sống của văn hóa Nhật Bản. Tinh hoa văn hóa Nhật Bản được bảo tồn ở đây.”

Bài viết này được đăng tải dưới sự cho phép của Tạp chí Elite Lifestyle.