Lịch sử phong tục gửi thiệp Giáng Sinh

Ông Tim Travis, người quản lý những bản in trong bảo tàng Victoria and Albert tại Luân Đôn chia sẻ trong một email về cách ông Henry Cole, một công chức kiêm giám đốc sáng lập của Bảo tàng Victoria và Albert đặt làm tấm thiệp Giáng Sinh đầu tiên; cũng như phong tục gửi thiệp Giáng Sinh của người Anh ra đời như thế nào. 

Thế kỷ thứ 19 là một thời kỳ mà sự dịch chuyển xã hội và địa lý ngày càng mạnh mẽ tại Anh Quốc. Lần đầu tiên, cùng với quá trình công nghiệp hóa và đô thị hóa, con người sinh sống và làm việc cách xa nơi mình sinh ra và đã hình thành các mạng lưới xã hội rộng lớn hơn nhưng lỏng lẻo hơn. Những sự thay đổi này dẫn đến việc hình thành những truyền thống mới và các phong tục chung, như việc trao đổi thiệp Giáng Sinh.

Lần đầu tiên loại thiệp mừng in sẵn xuất hiện trên thị trường là dành cho ngày lễ tình nhân (Valentine) vào đầu thế kỷ 19. Mặc dù phong tục tặng quà Valentine, chẳng hạn như những đôi găng tay để mang đi lễ nhà thờ vào ngày Chúa Nhật, hay những câu thơ, câu đố được viết tay đã tồn tại ít nhất từ thế kỷ 15.

Tấm thiệp Giáng Sinh đầu tiên

Vào giữa thế kỷ 19, có tục lệ là người ta thực hiện các chuyến thăm Giáng Sinh đến tất cả bạn bè và người quen, sau đó để lại một tấm thiệp mà thường được trang trí bằng các họa tiết Giáng Sinh in sẵn hoặc làm bằng tay từ các mẩu giấy in. Hoặc phong tục viết thư Giáng Sinh tới tất cả mọi người và trên giấy viết cũng được trang trí.

Mục đích của tấm thiệp Giáng Sinh Henry Cole là để thay thế các hoạt động đó bằng một tấm thiệp minh họa được sản xuất hàng loạt có chỗ vừa đủ cho một lời chúc ngắn gọn, sau đó có thể được gửi với bưu phí một xu tới tất cả những người mà mình biết. Bưu phí một xu mà ông Cole đã nhắc đến, có nghĩa là tấm thiệp đó có thể được gửi tới khắp Vương Quốc Anh mà chỉ tốn một đồng (penny). 

Mẫu thiết kế được tái sản xuất bằng kỹ thuật in thạch bản trong phiên bản 1,000 cái, sau đó chúng được người tô màu chuyên nghiệp William Mason tô bằng tay. Mọi tấm thiệp còn lại sau đó được đối tác kinh doanh của ông Cole là Joseph Cundall bán tại gian hàng của họ ở Summerly’s Home Treasury, số 12 phố Old Bond, với giá một shilling mỗi tấm thiệp. 

Tấm thiệp Giáng Sinh đầu tiên rất đắt tiền. Vào lúc đó, một shilling gần bằng tiền công mỗi ngày của một người lao động hay bằng giá một bữa ăn ngon tại câu lạc bộ The Reform, Luân Đôn, câu lạc bộ mà Henry Cole thường lui tới.

Có một vài điểm khác biệt thú vị giữa thiết kế của tấm thiệp và những gì mà chúng ta mong đợi ngày nay: Những cảnh ăn uống trong lễ hội đang dần ít phổ biến hơn hiện nay khi đồ ăn thức uống rẻ và phong phú là điều đương nhiên ở phương Tây. Trên tấm thiệp, cảnh trung tâm phần lớn được trang trí bởi các hình ảnh ở bìa tấm thiệp cho thấy những người rơi vào cảnh nghèo khổ được cho ăn và mặc y phục. 

Hình ảnh trung tâm thể hiện ít nhất ba thế hệ khác nhau của một gia đình tụ họp. Vào những năm 1840, tuổi thọ trung bình khá thấp, dao động giữa 40 và 45 tuổi (khoảng phân nửa hiện nay), và tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh và trẻ em khá cao, với khoảng 15% em bé qua đời trước lần sinh nhật đầu tiên. Tất nhiên, với sự thay đổi theo mức độ giàu hay nghèo tương đối và tầng lớp xã hội, việc sống đủ lâu để vui đùa cùng cháu chắt không phải là điều đương nhiên, vì vậy hình ảnh lý tưởng hóa này sẽ có một sức hấp dẫn tình cảm mà thời đại ngày nay không coi trọng lắm. 

Một trong những lời phê bình về tấm thiệp đã gây lo ngại về hình ảnh của một đứa bé được uống một ly rượu. Ở phương Tây ngày nay, chúng ta coi việc có sẵn nước sạch và an toàn là một điều hiển nhiên, nhưng ở những thành phố vào thế kỷ 19, khi bệnh dịch tả và thương hàn bùng phát rộng rãi thì rượu bia thường được dùng để thay thế nước uống.. 

Sự tạo nên các họa tiết Giáng sinh

Rất nhiều những tấm thiệp Giáng Sinh đầu tiên có họa tiết thêm hoa, hay những hình ảnh mùa xuân hoặc mùa hè hơn là mùa đông. 

Những hình ảnh ánh nắng và hoa cỏ khích lệ mọi người vui lên trong những tháng ngày mùa đông dài đằng đẵng, lạnh lẽo và tối tăm trước khi có phát minh về đèn điện và máy sưởi ấm trung tâm.

Chủ đề mùa Giáng Sinh chịu ảnh hưởng bởi các tác phẩm văn chương nổi tiếng: Cuốn “Giáng sinh yêu thương” (1843) của Charles Dicken; cuốn “Giáng Sinh với những vần thơ” của Henry Vizetelly, do Myles Birket Foster vẽ minh họa (xuất bản năm 1852); và phiên bản năm 1876 của cuốn “Giáng Sinh xưa: Từ Sách Phác thảo của Washington Irving” của Washington Irving. Những cuốn sách này rất phổ biến, được đọc, bình luận rộng rãi và thường xuyên được phát hành lại.

Nửa sau thế kỷ 19 là giai đoạn phát triển những biểu tượng Giáng Sinh quen thuộc ngày nay như loài chim robins, cây nhựa ruồi và cây tầm gửi, những hình ảnh về tuyết, và Ông già Noel. Những họa tiết này được phát triển cùng với các chủ đề đã lỗi mốt: Hình ảnh về tiền, đồ ăn thức uống, trẻ em ngoan và hư, cảnh đi săn, và những nhân vật mặc quân phục. Các chủ đề tôn giáo tương đối hiếm, vì việc gửi thiệp Giáng Sinh được xem là một phần của các phong tục xã hội như thăm viếng và gửi thư Giáng sinh hơn là quy tắc tôn giáo.

Kế thừa của thiệp Giáng Sinh

Ngày nay, thị trường thiệp chúc mừng ở Anh Quốc trị giá hơn một tỷ pound mỗi năm (khoảng 1.3 tỷ USD), số lượng thiệp mỗi người dân Anh Quốc mua cao hơn bất kể quốc gia nào trên thế giới, kể cả Hoa Kỳ.

Hầu hết các loại hình nghệ thuật và điều kiện xã hội tạo ra chúng đều có điểm bắt đầu và điểm kết thúc. Ông George Buday đã nói về “sự toàn vẹn của thời gian,” sự hòa quyện của những yếu tố công nghệ, lịch sử, xã hội và kinh tế giúp cho ngành công nghiệp thiệp Giáng Sinh trở nên phát đạt. Tôi đánh liều dự đoán rằng một cơn bão hoàn hảo của các yếu tố có thể báo hiệu cho sự lụi tàn của thiệp Giáng Sinh.

Năng lượng sáng tạo dành cho dạng thiệp Giáng Sinh truyền thống có thể đã cạn kiệt. Như đã từng là một phương tiện trao đổi và giao tiếp đại chúng, ngày tháng của thiệp Giáng Sinh truyền thống vốn được thiết kế thẩm mỹ thể hiện sở thích, giá trị và hình ảnh bản thân (hoặc một tổ chức) có thể chỉ còn được đếm trên đầu ngón tay.

Trong tương lai, bất kể hình thức mới nào được người ta dùng để chúc mừng lẫn nhau ở mỗi dịp lễ và các mùa khác nhau, tôi hy vọng rằng phong tục tập quán xa xưa về tấm thiệp Giáng Sinh Henry Cole đầu tiên, tấm thiệp thể hiện lòng biết ơn đối với hạnh phúc, tình yêu của gia đình và bạn bè, và sự quan tâm đến những người kém may mắn, sẽ không bị quên lãng.