Lịch sử về những mũi khâu trong phẫu thuật

Người ta đã tìm thấy dấu vết của mũi khâu trong phẫu thuật từ 30,000 năm trước Công nguyên (CN). Vào năm 1600 trước Công nguyên, một bác sĩ phẫu thuật người Hy Lạp, lần đầu tiên sử dụng chỉ catgut để khâu các gân bị rách hoặc đứt lìa của các đấu sĩ. Có lúc người ta dùng lông đuôi ngựa đun sôi, có lúc dùng keo dán vết thương, rồi đến dao điện, và vô số loại chỉ phẫu thuật chuyên biệt cho từng cấu trúc giải phẫu cơ thể cần khâu lại như hiện nay.

Khoảng 20 năm trước, tôi đã có cơ hội đóng vai Tiến sĩ Hunter Holmes McGuire trong một bộ phim ngắn của kênh History. Tôi không có phần “thoại” mà chỉ có phần diễn. Tiến sĩ McGuire là bác sĩ phẫu thuật đã phải cắt cụt cánh tay trái của Tướng Stonewall Jackson (một trong những tướng chỉ huy tài giỏi của quân Liên minh miền Nam trong Nội chiến Hoa Kỳ, nổi tiếng chỉ sau đại tướng Robert E. Lee.) 

Tướng Jackson sau đó đã tử vong vì nhiễm trùng vết thương. Có một điều thú vị trong những năm Nội chiến: các cuộc phẫu thuật chủ yếu vào thời đó là cắt cụt chi, và nguyên nhân tử vong chính là do nhiễm trùng.

Chỉ khâu chính vào lúc đó là chỉ cotton hoặc catgut (làm từ ruột cừu hoặc ruột ngựa xoắn lại). Tiến sĩ McGuire thì thiếu hụt cả hai thứ đó. Một người đã nảy ra ý tưởng sử dụng phần đuôi ngựa (phần lông thô dài của đuôi ngựa) làm chất liệu khâu. Nhưng lông đuôi ngựa rất thô, khó thao tác và buộc. Giải pháp đơn giản là đun sôi để nó trở nên mềm hơn và dễ uốn hơn. Mọi người cũng đã nhận thấy tỷ lệ lây nhiễm giảm dần sau đó.

Tất cả mọi người có mặt đều nghĩ rằng lông đuôi ngựa có đặc tính bí mật nào đó làm giảm tỷ lệ nhiễm trùng, nhưng không ai bận tâm rằng việc đun sôi lông có thể đã giết chết bất kỳ vi khuẩn nào bám trên lông. Cần lưu ý thêm, sau chiến tranh, Tiến sĩ McGuire trở thành chủ tịch Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ.

Mãi đến những năm 1870, một bác sĩ phẫu thuật người Anh tên là Sir Joseph Lister mới nhận ra lợi ích của việc sát trùng vùng phẫu thuật. Ông đã bị chế giễu trong nhiều năm, và The Lancet (một tạp chí y khoa nổi tiếng từ trước đến nay) đã cảnh báo về ý tưởng của ông. Ông đã áp dụng những tiến bộ trong vi sinh học của Louis Pasteur. Bác sĩ Lister đã thiết lập các quy tắc đeo găng tay sạch, rửa tay trước và sau khi phẫu thuật, và rửa dụng cụ trong dung dịch acid carbolic nhẹ. Sản phẩm “Listerine” đã được đặt để vinh danh khám phá của bác sĩ Lister.

Các mũi khâu vết thương bằng “kim khâu có lỗ” đã được tìm thấy trong các bức tranh hang động cổ cách đây khoảng 30,000 năm trước CN. Vào năm 1600 trước CN, Galen of Pergamon, một bác sĩ phẫu thuật người Hy Lạp, lần đầu tiên sử dụng chỉ catgut để khâu các gân bị rách hoặc đứt lìa của các đấu sĩ. Vào năm 50 sau CN, văn minh Ai Cập cổ đại đề cập đến việc khâu một vết thương ở vai của ai đó.

Khoảng 10 năm trước, tôi đã tham gia một khóa học y học hoang dã thú vị ở Sante Fe, New Mexico. Bên cạnh việc biết được rằng người ta có thể làm được nhiều điều với băng keo và một chiếc ghim an toàn, tôi còn tìm hiểu về loài kiến ​​khổng lồ Phi Châu. Loài kiến ​​khổng lồ, Eciton burchelli, đã được sử dụng để đóng vết thương trong một thời gian rất dài. Những con kiến ​​khổng lồ này được giữ song song với vết thương hở. Chúng cắn xuống bằng cặp càng khổng lồ và kéo các mép vết thương lại với nhau. Sau đó, bỏ đi phần thân của con kiến, để lại phần đầu và càng giữ cho miệng vết thương được khít lại.

Tôi đã hỏi giảng viên vào thời điểm đó. “Làm thế nào mà người ta bắt được một con kiến ​​như vậy ngay từ đầu?” 

Tôi đã không nhận được một câu trả lời thỏa đáng.

Cũng có nhiều trường hợp được báo cáo về việc sử dụng dây thép để khâu vết thương bắt đầu từ thời Trung cổ. Vào năm 1908, một bác sĩ phẫu thuật người Hungary, Tiến sĩ Humer Hultl, đã lần đầu tiên sử dụng kim bấm để khâu vết thương. 

Đó là những gì trong quá khứ, còn hiện tại thì sao? 

Keo Krazy Glue được phát hiện vào năm 1942, khi các nhà khoa học đang cố gắng tạo ra các ống ngắm súng bằng nhựa trong suốt thời kỳ Đại nhị Thế chiến. Vấn đề là loại keo này có thể dính với mọi thứ. Nó đã được sử dụng trong Chiến tranh Việt Nam, khi các bác sĩ cấp cứu sử dụng để băng bó những vết thương hở trên chiến trường và được ghi nhận là đã cứu sống nhiều người. Tuy nhiên, keo Krazy Glue là một chất kết dính mạnh đến mức có thể gây hại cho da và thậm chí giết chết các tế bào, đặc biệt khi thấm sâu vào mô hơn. 

Ngày nay, chúng ta có nhiều loại keo sinh học hiệu quả hơn để đóng các vết hở da.

Tôi sử dụng các loại chỉ khâu khác nhau trên các bộ phận khác nhau của cơ thể, tùy theo mục đích của tôi. Tôi thường sử dụng loại chỉ tự tiêu nhanh khi khâu cơ và chỉ không tiêu để buộc các mạch máu lớn. Các mép da thường có thể được giữ lại bằng chỉ tự tiêu cũng như những loại keo sinh học mới hơn, giúp vết đóng có tính thẩm mỹ tốt hơn. Bệnh nhân thường nhận xét về vết sẹo, chứ hiếm khi nói về những gì đã xảy ra bên dưới.

Có một loại “khâu” khác liên quan đến việc sử dụng tia laser. Hàn laser là một phương pháp khâu vết thương nhanh chóng, dễ dàng bằng cách dùng năng lượng nhiệt quang để kết nối các protein cấu trúc và cầm máu vết thương. 

Hãy để tôi đưa bạn vào phòng phẫu thuật để xem tất cả các dụng cụ khâu mà bác sĩ phẫu thuật sử dụng. Y học hiện đại thực sự đã tiến một bước dài. Sát trùng là bước phổ biến của mọi kỹ thuật. Tôi sử dụng kỹ thuật “đốt điện” bằng năng lượng tần số vô tuyến để “khâu” hoặc làm cầm máu với các mạch máu nhỏ. Trong khi đó, vào thời xưa, chúng ta phải thắt từng mạch máu. Nhưng dù vậy, chúng tôi vẫn cần phải buộc những mạch máu lớn hơn, vì đốt điện thường không có tác dụng với những mạch máu lớn.

Chúng tôi sử dụng nhiều loại vật liệu khâu khác nhau, tùy thuộc vào vết thương ở chỗ nào đang chảy máu hoặc cần được khâu lại. Mỗi loại chỉ khâu đều có một ưu điểm và nhược điểm, và việc biết được những điều đó sẽ tạo nên sự khác biệt giữa một bác sĩ phẫu thuật giỏi và một bác sĩ phẫu thuật tuyệt vời. Biết cách thắt nút cũng là việc hữu ích.

Lần tới khi một người bạn cho bạn xem vết sẹo của họ, bạn có thể hỏi họ loại chỉ khâu nào đã được sử dụng và cho họ biết bạn sẽ làm gì nếu bạn là bác sĩ phẫu thuật. Tôi luôn dạy các bác sĩ nội trú phải “khâu nhanh, không bao giờ lãng phí thời gian: Thời gian là mất máu và chúng tôi không muốn điều đó.”

​​Tiến sĩ Peter Weiss là khách mời thường xuyên của các đài truyền hình địa phương và quốc gia, báo chí và đài phát thanh. Ông là trợ lý giáo sư lâm sàng sản phụ khoa tại Trường Y David Geffen tại UCLA trong 30 năm, ông đã nghỉ việc để có thể hỗ trợ về mặt lâm sàng cho những người có nhu cầu trong đại dịch COVID.