Lòng biết ơn là một mỹ đức, nền tảng phát triển nhân cách

Triết gia La mã Marcus Tullius Cicero đã từng nói: “Lòng biết ơn không chỉ là đức tính vĩ đại nhất mà còn là khởi nguồn của mọi đức tính tốt đẹp khác.”

Nếu bạn cảm thấy mỏi mệt trên con đường tìm kiếm những danh vọng cho tương lai hay bất lực trước mong ước thỏa mãn mọi nhu cầu vật chất, tinh thần, thì đừng quên rằng hạnh phúc vẫn luôn ở đó – trong thái độ của lòng biết ơn.

Chu Tử Trị (1617–1688) là một nhà tư tưởng nổi tiếng của Trung Quốc. Ông đã biên soạn một luận thuyết gồm 506 chữ bao hàm những lời giáo huấn cho hậu thế. Nhiều điều trong luận thuyết của ông đã trở thành những câu châm ngôn được người đời truyền tụng và học tập rộng rãi. 

Ông giảng: “Đối với mỗi bát cháo ta húp và mỗi hạt gạo ta ăn, ta phải nhớ về sự khó nhọc của người nông dân trồng nên chúng. Đối với từng mảnh lụa ta mặc và từng sợi chỉ ta dùng, ta phải nghĩ về công lao của những người dệt nên chúng.” 

Thường xuyên tâm niệm lòng biết ơn chính là thể hiện của tâm tính lương thiện, và là một quy phạm căn bản để làm người. Những người biết hài lòng với cuộc sống sẽ hiểu được ý nghĩa của lòng biết ơn. Khi một người cảm thấy biết ơn từng bông hoa, từng cọng cỏ, từng ngọn núi, và từng ngụm nước, thì cuộc sống của người đó chắc chắn sẽ rất phong phú và đầy ý vị.

Nhà văn nổi tiếng William Arthur Ward đã từng nói: “Lòng biết ơn có thể biến những ngày bình thường thành những ngày Lễ tạ ơn, biến những công việc thường ngày thành niềm vui và thay đổi những cơ hội thông thường thành phước lành.”

Thật vậy, lòng biết ơn là khởi điểm của hạnh phúc, cũng là ngọn nguồn của sự tiến bộ. Phẩm chất tốt đẹp này được xem như “sợi chỉ huyền diệu” xuyên suốt tinh thần của con người, giúp ta khơi gợi lại các phước lành, ký ức tốt đẹp trong quá khứ, biết trân quý những gì có được ở hiện tại và duy trì thái độ tích cực, lạc quan vào tương lai. Vì vậy, thường xuyên thể hiện lòng biết ơn mang đến cho con người nhiều lợi ích hơn chúng ta nghĩ.

Người có lòng biết ơn là bậc nhân nghĩa

Trong cuộc sống, chúng ta đều nhận được vô số ân huệ từ gia đình, người thân, bạn bè, đồng nghiệp và cả những người lạ ta gặp hằng ngày. Nhưng một người không có lòng biết ơn sẽ không nhận ra những ơn huệ đó mà coi nó như chuyện đương nhiên.

Có câu chuyện kể rằng: Một triết gia cùng vài người bạn đến nhà hàng ăn tối. Ông chủ nhà hàng nghe danh vị triết gia đã lâu, bèn tìm đến gặp gỡ. Trong lúc mọi người đang cười nói vui vẻ thì nhân viên phục vụ đem các món ăn nóng hổi đặt lên bàn.

Khi mọi người đã yên vị quanh bàn ăn, người triết gia nọ liền chuyển chủ đề sang các món ăn trên bàn. Ông nói: “Nhìn thấy các món ăn trước mặt, trong lòng các bạn có nảy sinh lòng cảm ơn không? Cảm ơn các thực phẩm, rau quả đã thành tựu bữa ăn này, cảm ơn người đầu bếp, cảm ơn người phục vụ chúng ta, …”

Ông chủ hỏi: “Tại sao phải cảm ơn? Chúng ta ăn đều phải trả tiền cơ mà!”

Trong khi mọi người nhìn nhau không biết nói sao thì triết gia lại mỉm cười: “Thế tại sao chúng ta không trực tiếp ăn những đồng tiền đó?”

Người phương Tây bày tỏ lòng biết ơn với các vị Thần của mình trong ngày Lễ tạ ơn. Người phương Đông biết ơn Trời Đất, tổ tiên, cảm ơn cha mẹ, cảm ơn người khác giúp đỡ, cảm ơn cuộc sống, …

Thuở nhỏ gia cảnh Hàn Tín bần hàn, cha mẹ đều mất sớm. Mặc dù Hàn Tín chăm chỉ học hành, văn ôn võ luyện nhưng vẫn chẳng đủ mưu sinh. Đến bước đường cùng ông đành phải đến nhà người khác “ăn bám”. Vì vậy mà Hàn Tín bị người đời cười chê, ghẻ lạnh.

Hàn Tín không thể nuốt được cái giận này, bèn đến bờ sông Hoài Thủy buông câu, dùng cá mình câu được để đổi lấy miếng cơm ăn. Ông thường chịu cảnh bữa đói bữa no. Trên bờ sông Hoài Thủy có một bà lão giặt áo trên sông. Mọi người gọi bà là “Phiếu Mẫu”. Thấy Hàn Tín đáng thương, bà bèn mang cơm của mình chia cho ông cùng ăn, ngày nào cũng vậy, không hề gián đoạn.

Hàn Tín vô cùng cảm kích ân tình của bà lão. Sau này khi Hàn Tín công thành danh toại, được phong làm Hoài Âm Hầu, ông vẫn không quên ơn nghĩa sâu nặng xưa kia. Hàn Tín cử người đi khắp nơi tìm bà lão. Cuối cùng trong buổi hội ngộ ông đã tặng bà cả ngàn lạng vàng để bày tỏ lòng biết ơn của mình.

Vậy nên cổ nhân có câu: “Chịu ơn một giọt, báo ơn một dòng.” Lòng biết ơn khiến nhân cách con người trở nên tốt đẹp, biết sống có tình nghĩa, đạo lý, trở thành bậc nhân đức. 

Lòng biết ơn là nền tảng của mọi sự sống 

Trung bình 70% cơ thể con người là nước. Sau nhiều năm nghiên cứu về nước, tiến sĩ Masaru Emoto, đã công bố những kết quả thí nghiệm của mình với nước. Ông quan sát sự tạo thành tinh thể nước với các loại nước khác nhau và phản ứng của nước dưới những tác động khác nhau của âm thanh, hình ảnh và ngôn từ. Và tinh thể tuyệt vời nhất của nước chính là khi được bao bọc bởi dòng chữ “Tình yêu và lòng biết ơn” – Điều này khiến Masaru nhận định tình yêu và lòng biết ơn là nền tảng của mọi sự sống trong thiên nhiên.

Người biết ơn thường quý giá cuộc sống đến từng chi tiết nhỏ. Đối với việc cần làm, họ không cảm thấy gánh nặng hay nghĩa vụ mà tràn đầy lòng biết ơn vì đã có cơ hội được làm tất cả những điều đó. Bằng cách này, họ trải nghiệm sự mỹ diệu của sinh mệnh.

Trong lễ tốt nghiệp năm 2014 tại trường Đại học Yale, hiệu trưởng Peter Salovey đã chia sẻ: “Những người trong tâm luôn ôm giữ niềm cảm ơn thường rất ít đố kỵ với người khác. Những người tràn đầy lòng biết ơn có năng lực thích ứng tốt hơn rất nhiều trong cuộc sống và có sức đề kháng mạnh mẽ. Dẫu trong hoàn cảnh khó khăn, họ cũng có thể phát hiện ra những điều tốt đẹp. Mọi người lại càng yêu mến họ hơn.”

Nghiên cứu cho thấy rằng trong tất cả các cảm xúc, lòng biết ơn là thứ có ảnh hưởng tích cực nhất đến hạnh phúc của một đứa trẻ. Ngoài ra, thái độ biết ơn cũng được chứng minh là có mối liên hệ chặt chẽ với khả năng hòa nhập xã hội, thành tích học tập và tinh thần của trẻ em.

Một số nghiên cứu khác nhấn mạnh rằng các tôn giáo trên khắp thế giới đều xem lòng biết ơn là nền tảng của việc hướng tới đời sống tinh thần và tâm linh cao thượng hơn, nâng cao giá trị đạo đức chân chính cho nhân loại.

Tiến sĩ David Rosmarin của Trường Y Harvard đã tiến hành một nghiên cứu sâu sắc về tính tích cực của lòng biết ơn hướng về Đức Chúa Trời. Dựa trên những bằng chứng được cung cấp bởi các bác sĩ lâm sàng, nhóm nghiên cứu của ông đã đưa ra một hướng dẫn thực tế về việc kết hợp tâm linh, tôn giáo và liệu pháp hành vi, nhận thức. Từ đó nhận thấy rằng lòng tôn kính Chúa Trời là nhân tố quan trọng trong việc duy trì đạo đức con người, giúp giảm bớt lo âu, trầm cảm và gia tăng cảm giác hạnh phúc.

Trong khi được hỏi về con người phải làm gì để đối mặt với những thảm họa có thể xảy ra trong tương lai, Tiến Sĩ Masaru Emoto nói: “Sự yêu thương và lòng biết ơn, với mọi người và với mọi vật. Nếu 10% những người trong chúng ta có thể làm được điều đó thì thảm họa sẽ không thể xảy ra.”

Lòng biết ơn là một cảm xúc từ tận đáy lòng, là khởi điểm của hạnh phúc, và cũng là ngọn nguồn của sự tiến bộ.