Một nửa các hội đồng London đang dùng công nghệ giám sát của Trung Quốc liên quan đến đàn áp người Duy Ngô Nhĩ

Theo dữ liệu được cung cấp độc quyền cho Thomson Reuters Foundation, ít nhất một nửa số quận của London đã mua và dùng các hệ thống giám sát do Trung Quốc sản xuất liên quan đến việc đàn áp người Duy Ngô Nhĩ, làm dấy lên hồi chuông cảnh báo giữa những người ủng hộ quyền riêng tư và các nhà lập pháp.

Các yêu cầu về tự do thông tin (FOI) được đệ trình vào cuối năm 2020 liên quan đến 32 hội đồng ở London và tiếp theo là 20 hội đồng các thành phố lớn nhất của Anh Quốc cho thấy khoảng 2/3 trong số đó sở hữu công nghệ được sản xuất bởi hai công ty Trung Quốc bị cáo buộc có liên quan đến việc đàn áp người Duy Ngô Nhĩ.

Theo dữ liệu do nhà nghiên cứu kỹ thuật số Samuel Woodhams thu thập và Thomson Reuters Foundation được độc quyền xem, có ít nhất 28 hội đồng sở hữu công nghệ sản xuất bởi Hikvision, nhà thầu cung cấp các hệ thống giám sát video lớn nhất thế giới và là nhà cung cấp cho các cơ quan công an ở Tân Cương.

Bảy hội đồng đã sử dụng công nghệ sản xuất bởi Công ty TNHH Công nghệ Đại Hoa Chiết Giang (Zhejiang Dahua Technology Co Ltd, viết tắt là Đại Hoa), nhà sản xuất thiết bị giám sát lớn thứ hai của Trung Quốc.

Tổng cộng có 16 hội đồng ở London đã sử dụng công nghệ do Hikvision hoặc Đại Hoa sản xuất—cả hai công ty này đều chịu những hạn chế thương mại nghiêm ngặt ở Hoa Kỳ.

Sáu quận và ba hội đồng khác ở London đã không hồi đáp những yêu cầu làm rõ mối liên hệ của họ với những công ty Trung Quốc này, hoặc là đã phủ nhận việc có đủ dữ liệu để tiết lộ những gì họ đã khai triển.

Ông Woodhams, người làm việc cho tổ chức nghiên cứu internet Top10VPN, cho biết, “Chúng tôi đang có được một bức tranh rõ ràng hơn về mức độ lan tỏa công nghệ của các công ty này ở Anh Quốc—và tần suất sử dụng quỹ công để mua chúng.”

Dữ liệu FOI cho thấy mức độ mà Anh Quốc phụ thuộc vào công nghệ giám sát của Trung Cộng bất chấp việc Nghị viện điều tra hồ sơ nhân quyền của Hikvision và Hoa Kỳ đưa cả hai công ty này vào danh sách đen do có liên quan đến cuộc đàn áp các dân tộc Hồi Giáo thiểu số.

Vụ việc được phơi bày sau khi 9 nghị sĩ viết thư cho Bộ trưởng Nội vụ vào năm 2019 bày tỏ lo ngại về thực tế rằng Hikvision là nhà cung cấp thiết bị giám sát (CCTV) hàng đầu cho Anh Quốc vào năm 2016.

Nghị sĩ Đảng Dân chủ Tự do Alistair Carmichael, người đồng soạn bức thư trên, nói với Thomson Reuters Foundation rằng chính phủ nên cấm việc thu mua công nghệ của Hikvision và Đại Hoa.

“Chúng ta không nên làm việc với các công ty tạo điều kiện cho việc đàn áp,” ông nói trong một tuyên bố qua email, đồng thời cho biết thêm rằng các hội đồng địa phương không nên mua công nghệ từ các công ty này “cho đến khi họ chứng minh có sự thay đổi trong đường lối hoạt động.”

Không một nhà chức trách địa phương nào ở Anh Quốc cho biết họ đã sử dụng công nghệ nhận dạng khuôn mặt của Trung Cộng.

Ngoại trừ việc hội đồng quận Hammersmith và quận Fulham ở phía tây London đã tiết lộ rằng họ sở hữu 1,790 máy quay “Dark Fighter” của Hikvision. Theo một tài liệu giới thiệu của Hikvision, những máy quay này được thiết kế để quan sát trong điều kiện ánh sáng yếu và một số mẫu máy có thể chọn ra được biển số xe.

Bà Silkie Carlo, giám đốc nhóm bảo mật Big Brother Watch, cho biết các thiết bị công nghệ Trung Quốc là một phần trong quá trình nâng cấp các hệ thống máy quay đã được thực hiện trên khắp Anh Quốc trong nhiều thập kỷ.

Bà Carlo nói trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại rằng, “Nhiều người có cùng một quan niệm về các máy quay giám sát CCTV là chúng chỉ là những bản ghi thụ động, nhưng điều mà chúng ta phải thừa nhận là nó đang ngày càng giám sát chủ động hơn.”

“Chúng ta đang nói về việc phân tích cảnh quay, lập hồ sơ mọi người, xử lý dữ liệu.”

Một phát ngôn viên của Hikvision cho biết công ty này “đã cam kết tôn trọng tất cả các luật, các hướng dẫn và những quy định của Anh Quốc do các cơ quan có thẩm quyền đặt ra.”

“Là một nhà sản xuất không bán hàng thẳng cho người dùng sản phẩm, chúng tôi không giám sát hoạt động của các sản phẩm của mình, nhưng chúng tôi bảo đảm rằng các máy quay của chúng tôi được thiết kế để bảo vệ sự an toàn nơi công cộng,” phát ngôn viên đó cho biết trong các diễn giải qua email.

Đại Hoa đã không hồi đáp yêu cầu bình luận.

Các nhóm dễ bị tổn thương ngoài rìa xã hội

Các máy quay giám sát được trang bị nhu liệu nhận dạng khuôn mặt có thể theo dõi tội phạm bằng cách quét nhận diện trong những không gian công cộng và sử dụng AI để so sánh họ với danh sách mà cảnh sát cần theo dõi.

Một số lực lượng của Anh Quốc đã cùng những tổ chức khác trên khắp thế giới sử dụng các thiết bị như vậy trong những năm gần đây. 

Năm ngoái (2020), một tòa án Anh Quốc đã ra phán quyết rằng việc lực lượng Cảnh sát South Wales sử dụng tính năng nhận dạng khuôn mặt để truy tìm những kẻ tình nghi đã vi phạm các quy tắc về quyền riêng tư, bảo vệ dữ liệu và bình đẳng, phán quyết đó đã được các nhà vận động ca ngợi là một “chiến thắng lớn” trong cuộc chiến chống giám sát.

Hội đồng Cardiff ở Wales tiết lộ họ có 40 máy quay Hikvision, mặc dù họ không tiết lộ các dòng sản phẩm đó.

Một phát ngôn viên của hội đồng trên cho biết các máy quay này được thu mua bởi một bên thứ ba có trách nhiệm duy trì cơ sở hạ tầng giám sát của họ, và họ không biết có lệnh cấm nào của Anh Quốc đối với công nghệ của Hikvision hay không.

Hội đồng Wandsworth ở London tiết lộ rằng họ đang nâng cấp hệ thống giám sát hiện nay bằng một mạng lưới các máy quay trực tuyến do Đại Hoa cung cấp, thêm vào đó họ không có kế hoạch chạy tính năng nhận dạng khuôn mặt trên cảnh quay. Hội đồng này đã không hồi đáp yêu cầu bình luận thêm.

Tất cả các hội đồng của Anh Quốc đã mua công nghệ Trung Quốc nói trong các phản hồi về FOI của họ rằng họ hiện đã đang không khai triển các hệ thống nhận dạng khuôn mặt.

Tuy nhiên, một số hội đồng thừa nhận có sở hữu cương liệu bổ sung ngoài các máy quay ra—bao gồm cả máy ghi hình kỹ thuật số và máy ghi hình nối mạng—mà có thể được cấu hình để thực hiện nhận dạng khuôn mặt hoặc các tác vụ phân tích khác, ông Woodhams cho biết.

Bà Carlo cho biết, “ngoài nhận dạng khuôn mặt, còn có các loại tác vụ khác có thể được thực thi … có thể là phát hiện bất thường, nhiều loại phân tích hành vi, phân tích nhân khẩu học.”

Bà nói thêm rằng những công cụ này có nguy cơ gây hại cho các nhóm dễ bị tổn thương ngoài rìa xã hội, và trích dẫn việc lập hồ sơ về người Hồi giáo trong các hoạt động chống khủng bố và thực tế rằng các hệ thống nhận dạng khuôn mặt đã nhận dạng sai khuôn mặt người Da màu.

Giám sát người Duy Ngô Nhĩ

Các nhà lập pháp và các nhóm nhân quyền đã bày tỏ lo ngại về những mối liên kết của Anh Quốc với Hikvision và các công ty công nghệ Trung Quốc mà họ cho rằng đã thiết kế các hệ thống phát hiện người Duy Ngô Nhĩ, cùng với các công cụ nhận dạng khuôn mặt có thể cảnh báo chính quyền về nơi ở của người dân.

Liên Hiệp Quốc ước tính có hơn một triệu người Hồi giáo Trung Quốc, nhiều người trong số họ thuộc dân tộc thiểu số Duy Ngô Nhĩ, đã bị giam giữ tại tỉnh Tân Cương, nơi các nhà hoạt động cho rằng những tội ác chống lại nhân loại và diệt chủng đang diễn ra.

Trung Quốc đã phủ nhận bất kỳ hành vi ngược đãi nào và nói rằng các trại của họ tại khu vực này cung cấp [dịch vụ] đào tạo nghề và giúp chống lại chủ nghĩa cực đoan. Đại sứ quán Trung Quốc tại Anh Quốc đã không hồi đáp yêu cầu bình luận.

Bà Carlo cho biết các công ty công nghệ Trung Quốc không nên được hưởng lợi từ những quỹ công.

Bà nói: “Tình trạng những người nộp thuế ở Anh Quốc phải tài trợ cho những công ty hợp tác với nhà cầm quyền Trung Quốc, lập hồ sơ về sắc tộc, và cho phép những điều như là thanh lọc sắc tộc là một vấn đề … chúng ta không thể dung túng cho cái nhà tù “panopticon” mà Trung Quốc xây dựng cho chính chúng ta. (“Panopticon” là một nhà tù hình tròn với tòa tháp canh được đặt ở trung tâm và toàn bộ các tù nhân bị nhốt trong các cũi sắt ở xung quanh đều bị đặt dưới sự giám sát. Kiểu nhà tù này là biểu tượng hệ thống cai trị dân chúng của giới cầm quyền.)