Mùa đông và sức khỏe của thận

EMMA SUTTIE    

Mỗi người chúng ta đều may mắn có được hai quả thận lớn bằng nắm tay nằm ở vùng bụng trên, tựa lên cơ lưng ở hai bên cột sống. Một số chức năng của thận gồm:

• Loại bỏ các chất thải ra khỏi cơ thể
• Cân bằng dịch cơ thể
• Bài tiết nội tiết tố
• Kiểm soát việc sản xuất các tế bào hồng cầu

Tuy nhiên, trong Đông Y vai trò của thận vượt xa khía cạnh vật lý. Thận có liên quan đến mùa đông, cảm xúc sợ hãi, màu đen, và chi phối quá trình sinh nở, tăng trưởng, sự tái tạo và phát triển. Được xem là “gốc rễ của sự sống”, nguồn năng lượng của thận đến từ sự khỏe mạnh của người cha và mẹ tại thời điểm thụ thai. 

Bạn có thể tự hỏi làm thế nào mà cơ quan này lại liên quan mật thiết đến rất nhiều thứ tưởng như khác hẳn nhau? Đó là vẻ đẹp của một hệ thống mang tính tổng thể. Đông Y khác với Tây Y ở một số điểm khá căn bản. Tây Y có xu hướng là một hệ thống giản lược, thích chia cơ thể thành các phần nhỏ hơn và nhỏ hơn nữa để cố gắng “sửa chữa” những gì “bị hỏng”. Nếu thận có vấn đề, Tây Y sẽ thu hẹp trọng tâm để tìm ra vấn đề. Tuy nhiên, Đông Y là một hệ thống tổng thể với cách tiếp cận ngược lại. Thay vì nhìn vào cơ thể dưới góc độ vi mô, Đông Y sẽ thu nhỏ và nhìn tổng thể một cách vĩ mô, tạo nên một góc nhìn rộng lớn. Góc nhìn này không chỉ giới hạn ở cơ thể vật chất, mà còn nhìn vào con người và toàn bộ trải nghiệm của họ. Trải nghiệm này bao gồm thể chất, tình cảm, tâm linh, môi trường, văn hóa, tín ngưỡng, và hành tinh mà chúng ta cùng sinh sống. Tất cả các khía cạnh của con người và môi trường sống là điều cần thiết cho sức khỏe và việc chữa lành.

Mùa đông và thận theo Đông Y

Mùa đông trong Đông Y được xem là khoảng thời gian âm (yin) nhất trong năm. Âm đại diện cho năng lượng lạnh, chậm, tối, và thu liễm vào trong. Mùa đông là thời điểm để sống chậm lại và dự trữ năng lượng cho những tháng ngày lạnh giá phía trước. Lúc này, động vật thường ngủ đông vì bản chất hòa hợp với hành tinh và nhịp điệu tự nhiên của hành tinh. Thận có liên quan đến mùa đông và là gốc rễ của hầu hết năng lượng căn bản của chúng ta. Mùa đông là lúc năng lượng của thận ở mức cao nhất, và do đó đây là thời điểm tốt nhất để nuôi dưỡng và bồi bổ cơ quan này. Trong triết lý Đông Y, sự hài hòa giữa cách ăn uống và hành vi dựa theo mùa giúp nâng cao sức khoẻ và chống lại bệnh tật. Theo Đông Y, thận khai khiếu ở tai; do đó, khả năng nghe phản ánh trực tiếp năng lượng của thận, và được cải thiện trong những tháng lạnh giá và yên tĩnh.

Những hoạt động trong mùa đông

Mùa đông là thời điểm để sống chậm lại và nuôi dưỡng cả thân lẫn tâm. Các hoạt động nên phản ánh đặc tính của mùa, như sống chậm lại và chuyển sự tập trung của chúng ta vào trong tâm. Các môn như thiền, viết lách, và yoga giúp nuôi dưỡng tinh thần và tăng năng lượng cho thận. Chúng ta nên nghỉ ngơi đầy đủ, đi ngủ sớm hơn và dậy muộn hơn, tuân theo nhịp điệu tự nhiên của mặt trời. Mùa đông là thời điểm ăn những thực phẩm nhiều dưỡng chất để giúp bồi bổ sức lực chuẩn bị cho mùa xuân, chẳng hạn như thảo mộc, thịt và chất béo lành mạnh. Những thực phẩm này dễ hấp thụ hơn vào mùa đông, giúp cơ thể tăng thêm một chút trọng lượng để giữ ấm và chống lại nhiệt độ lạnh giá.

Những món ăn vào ngày đông tốt cho thận

Tại thời điểm này trong năm, bạn nên nấu ở nhiệt độ thấp, ít nước, và trong thời gian lâu hơn. Muối là gia vị liên quan đến thận, vì vậy một số muối chưa qua tinh chế sẽ có ích, nhưng cũng như đối với mọi thứ khác, cần dùng với liều lượng vừa phải.

Súp và nước hầm xương nóng là những liều thuốc tuyệt vời giúp tinh khí thận mạnh hơn. Màu đen tương ứng với thận; vì vậy việc ăn thực phẩm màu đen, xanh lam, và tím đặc biệt giúp ích cho năng lượng của thận. Thực phẩm có màu đen chứa nhiều chất chống oxy hóa và bảo vệ cơ thể khỏi tác hại của các gốc tự do – nguyên nhân đẩy nhanh quá trình lão hóa.

Dưới đây là một số ví dụ về các loại thực phẩm tốt cho thận, nên ăn vào mùa đông: 

• đậu đen
• đậu thận
• nước hầm xương (thận cũng liên quan với xương, vì vậy nước hầm xương đặc biệt tốt để tăng năng lượng cho thận)
• thịt cừu
• thịt gà
• quả óc chó
• gạo nếp đen
• hạt dẻ
• tỏi đen
• hạt mè đen
• các loại ngũ cốc toàn phần
• các loại rau màu xanh đậm
• mâm xôi đen
• cà tím
• mận
• mận khô
• nho tím

Trong Đông Y, thận là nền tảng của toàn bộ năng lượng âm dương trong cơ thể, gồm hai phần đối lập mà khi cân bằng thì cơ thể sẽ khỏe mạnh, thanh tĩnh, tâm thái hài hòa. Khi già đi, năng lượng của thận sẽ suy giảm, nhưng chúng ta luôn có thể bồi bổ thận bằng cách dùng các thực phẩm, thảo dược bổ thận, nghỉ ngơi đầy đủ, và có một cuộc sống phong phú, hướng nội. Bởi vì thận là gốc rễ của sức mạnh và sinh khí, nên giữ cho thận khỏe mạnh là yếu tố quan trọng để sống lâu và vô bệnh.

Các triệu chứng của thận

Nếu gặp bất kỳ vấn đề nào sau đây, bạn có thể cần chú ý đến hai quả thận. Bây giờ bạn đã biết thêm một chút về vai trò của thận (và còn rất nhiều!), hãy thực hiện các hoạt động và ăn các thực phẩm ở trên để bồi bổ thận. Nếu vẫn chưa đủ, hãy tìm một bác sĩ châm cứu hoặc bác sĩ Đông Y có chuyên môn để giúp thận khỏe mạnh như trước đây.

Một số triệu chứng liên quan đến thận trong Đông Y:

• Các vấn đề về xương, đặc biệt là bất kỳ vấn đề nào liên quan đến đầu gối, thắt lưng và răng
• Các vấn đề về tóc như rụng tóc, bạc sớm hoặc hói
• Các vấn đề về tai, bao gồm mất thính giác, ù tai, nhiễm trùng tai
• Mọi vấn đề về tiết niệu, tình dục hoặc sinh sản
• Tăng trưởng, phát triển kém về tinh thần hoặc thể chất
• Lão hóa sớm
• Sợ hãi hoặc bất an quá mức

Tôi nghĩ rằng một số người sẽ cảm thấy ngạc nhiên về khả năng tuyệt vời của thận và vai trò của chúng trong tinh thần và thể chất. Cách tiếp cận của phương Đông là xem xét cùng lúc cả thân thể, tâm trí, và tinh thần; mỗi mặt là một phần quan trọng của tổng thể. Hy vọng rằng mùa đông này, bạn sẽ dành thời gian để sống chậm lại và suy ngẫm về nguồn sức mạnh tuyệt vời đang nằm ở hai bên cột sống, giúp bạn phát huy hết tiềm năng của con người.

Cô Emma Suttie là bác sĩ châm cứu và là người sáng lập của Chinese Medicine Living – một trang web chuyên chia sẻ cách dùng trí tuệ truyền thống để có lối sống lành mạnh trong thế giới hiện đại. Cô đã sống và thực tập tại bốn quốc gia, và đang làm việc tại công ty Thrive Consulting của mình. Cô là một người yêu thích thế giới tự nhiên, võ thuật và một tách trà ngon.