Nếu muốn con mình thông minh, hãy đọc truyện cổ tích cho bé

Albert Einstein từng nói: “Nếu bạn muốn con mình thông minh, hãy đọc truyện cổ tích cho bé. Và nếu bạn muốn con mình thông minh hơn nữa, hãy đọc truyện cổ tích cho bé nhiều hơn nữa.”

Chuyện cổ tích là những câu chuyện được truyền miệng qua hàng ngàn năm, từ thế hệ này sang thế hệ khác. Những câu chuyện này chứa đựng những biểu tượng, những hình mẫu, và yếu tố tâm linh. 

Với trẻ em dưới 7 tuổi, chuyện cổ tích sẽ nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ, để chúng nhận thức được rằng thế giới chung quanh có những điều tốt đẹp, có sự thiện lương và công bằng. Bởi vì, trong một câu chuyện cổ tích, điều thiện luôn vượt qua điều ác; đây chính là điều khiến đứa trẻ thấy thỏa mãn.

Trẻ nhỏ thường mong muốn nghe đi nghe lại một câu chuyện dù người lớn chúng ta thì phát chán, nhưng trải nghiệm này thực sự khiến trẻ thích thú. Việc lặp lại như thế khiến trẻ hiểu được câu chuyện ở mức độ sâu hơn. Câu chuyện sẽ thành một phần của đứa trẻ. Chúng sẽ nhớ những câu chuyện này trong phần đời còn lại của mình và có thể một ngày nào đó, sẽ kể những câu chuyện ấy cho những đứa con của chúng.

Vào thời xa xưa, những câu chuyện thường được kể vào lúc chiều tối khi màn đêm bắt đầu buông xuống. Họ không cần thiết là người thông thái nhất, nhưng họ thuộc lòng những câu chuyện – thứ chứa đựng trí tuệ cổ xưa được truyền thừa qua nhiều thế hệ.

Giáo dục thông qua kể chuyện  

Trong giáo dục, kể chuyện là một phương thức điều hòa và chữa lành cho trẻ con. Đó là một món ăn lành mạnh cho tâm hồn.

Một trường học ở Los Angeles dành cho trẻ từ 4 đến 12 tuổi, trường Lab UCLA, đã thử nghiệm tác động của việc kể chuyện đến học sinh. Tuần nào trường cũng mời một người kể chuyện đến thăm. Người kể chuyện nổi tiếng Antonio Sacre đã đến kể những câu chuyện, từ những câu chuyện thời thơ ấu của anh cho đến những câu chuyện kinh điển như Ba chú heo con.

Sacre nói: “16 tuần sau khi tôi đến kể chuyện cho bọn trẻ, đo bằng phương pháp nào cũng thấy khả năng đọc và viết đều vượt trội hơn trước đó.” Các giáo viên tại Trường Lab UCLA từ đó nhận thấy việc kể chuyện rất quan trọng trong quá trình học tập; hoạt động này đã trở thành một phần thiết yếu của lớp học.

Theo Sacre, không gì có thể khiến một đứa trẻ tập trung chú ý như một câu chuyện. Anh thấy những đứa trẻ ngồi yên chăm chú lắng nghe, không giống với điều mà những giáo viên khác thường hay kêu ca rằng chúng “chẳng bao giờ lắng nghe cả”.

Trẻ nhỏ là những sinh linh còn mơ màng và đầy trí tưởng tượng; do đó các câu chuyện như chiếc cầu vồng nối từ thế giới tinh thần đến với trái đất vật chất này vậy.

Đi tìm câu chuyện bên trong chúng ta

Một câu chuyện thường gồm một chuỗi các sự kiện rồi sau đó dẫn đến một kết quả. Nó thường được thêm thắt vào một số loại xung đột hoặc một số trở ngại khiến mong muốn nào đó không thể đạt được. Các chi tiết thì đem lại sự sống cho các nhân vật, và những trải nghiệm của họ đem lại cho chúng ta cái nhìn sâu sắc hơn.

Kể chuyện luôn là công cụ giáo dục chính của nhân loại; bản thân hình thức của nó khiến việc học hỏi dễ dàng hơn. Khi chúng ta bắt đầu một câu chuyện, chúng ta dễ bị tò mò muốn biết nó sẽ kết thúc như thế nào. Hấp lực này làm cho việc kể truyện trở thành một phương tiện lý tưởng để chúng ta khái niệm hóa và lưu giữ thông tin. 

Các nhà nghiên cứu hiện đại tin rằng bộ não của chúng ta được thiết kế để kể chuyện. Các nghiên cứu hình ảnh não đã chỉ ra rằng các phần cụ thể trong não của chúng ta chỉ hoạt động khi chúng ta nghe truyện. Kể chuyện cũng đã được chứng minh là kích hoạt tiết ra chất oxytocin, chất làm gia tăng sự đồng cảm trong ta.

“Việc kể chuyện này đang giải quyết những vấn đề rất quan trọng và những mối quan tâm mà tất cả chúng ta đều có. Tất cả chúng ta đều có lúc lạc lối. Ai cũng sợ không được yêu thương. Ai cũng sợ chết, và không được ai biết đến.” 

Kể chuyện là cách để chúng ta tìm lại những “câu chuyện” trong chính bản thân mình. 

Kể chuyện thúc đẩy trí tưởng tượng 

Những câu chuyện đã được kể từ lâu trước khi người ta viết chúng ra. Nó tồn tại song hành cùng với con người.

Mỗi nền văn hóa lâu đời đều được xây dựng dựa trên một khung các câu chuyện chính mô tả nguồn gốc ra đời, dạy con người các quy tắc ứng xử, và ý thức về đúng và sai, thiện và ác.

Tuy nhiên, ngày nay chúng ta tiếp nhận hầu hết các câu chuyện thông qua  phương tiện trực quan: video, truyền hình và phim ảnh. Những hình thức này không hẳn xấu, nhưng chúng thiếu điều mà một câu chuyện được kể từ một người có thể mang lại.

Ví dụ, khi những đứa trẻ nghe về một con sư tử hung dữ chạy trong rừng; mỗi đứa trẻ đều tưởng tượng ra những cảnh khác nhau trong tâm trí. Một đứa trẻ có thể hình dung cây cọ và một con sư tử màu vàng với bờm nâu. Một đứa khác có thể nhìn thấy một con sư tử nâu với bờm màu cam đang lao qua những cây thường xanh.

Mỗi đứa trẻ tạo ra bộ phim của riêng mình khi chúng nghe một câu chuyện, đan xen sự nhạy cảm của chính chúng vào giữa không gian của mỗi từ ngữ.

Ngược lại, một bộ phim cung cấp trải nghiệm đồng nhất, thụ động hơn, và ít thách thức tâm trí hơn.

Bộ não ở trạng thái siêu hoạt động khi bạn nghe một câu chuyện. Nhưng nếu chúng ta đi gặp “Vua sư tử” [nhân vật Lion King trong bộ phim hoạt hình Walt Disney], tất cả chúng ta sẽ thấy chính xác con sư tử đó. Tất cả chúng ta đều thấy những cảnh giống nhau, nghe cùng một bản nhạc, và giọng các diễn viên nổi tiếng đọc lời thoại. Nó làm cho chúng ta quên đi những câu chuyện của chính mình.

Truyện cổ tích là cây cầu kết nối tâm hồn

Nhưng ngày nay phụ huynh và giáo viên thường né tránh bất kỳ kiểu kể chuyện nào. Có thể họ cho rằng mất thời gian hoặc cảm thấy có quá nhiều sự lựa chọn hấp dẫn khác. So với bảng trắng thông minh, máy tính bảng và trò chơi video tương tác, một câu chuyện đơn giản có vẻ buồn tẻ và lỗi thời.

Nhưng hiện thực ngày càng rõ ràng: Mối liên hệ cha mẹ – con cái bị mất kết nối khi cha mẹ “dán mắt” vào màn hình. 

Vậy nếu tắt màn hình đi rồi, làm thế nào để bạn kết nối? Ngoài truyện cổ tích, Sacre cũng thích chia sẻ nhiều câu chuyện cá nhân. Anh kể về việc lớn lên trong một gia đình người Cuba và người Mỹ gốc Ailen, về thế giới đã khác như thế nào khi anh còn nhỏ. Anh ấy nói với lũ trẻ rằng cầu trượt đã từng được làm bằng kim loại thay vì nhựa, và âm nhạc thường được nghe trên băng cassette thay vì iPhone.

Gần đây, Sacre nhớ về trải nghiệm đã đi cùng một nhóm bạn trên bãi biển, khi ai đó kể về lần đầu tiên anh thấy ông mình khóc. Thật bất ngờ, mọi người bắt đầu chia sẻ những câu chuyện về ông bà của họ.

Hàng ngàn người và hàng triệu USD được chi cho bộ phim X-Men hoặc Avengers mới nhất, nhưng họ không thể cạnh tranh với chúng tôi. Không có cách nào Marvel Studios sẽ kể câu chuyện về một người ông đã khóc và khiến năm người chúng tôi có cuộc thảo luận lớn trên bãi biển như vậy.

Những câu chuyện như vậy cho phép mọi người kết nối, hiểu nhau và cảm nhận sâu sắc hơn về nguồn gốc của mỗi người.