Nghệ thuật ra quyết định chính xác

Mike Donghia

Chúng ta phải đối mặt với vô số quyết định mỗi ngày. Đừng cho rằng bạn đang thêm giá trị vào quyết định đó khi suy nghĩ lâu hơn. Bạn quyết định càng mau thì càng sớm nhận được phản hồi thực tế và có thể điều chỉnh kế hoạch hoặc tích lũy kinh nghiệm cho lần sau. Thông thường, sự suy nghĩ “thêm” khiến chúng ta suy đi nghĩ lại và trở nên chần chừ – vì lo sợ phải cam kết với một kế hoạch rồi gặp thất bại.

Một trong những sai lầm lớn nhất mà những người thông minh gặp phải là cho rằng kiến thức lý thuyết hoặc trừu tượng hữu ích trong gần như mọi tình huống. Đáng ngạc nhiên là, thực tế hoàn toàn không phải vậy – ít nhất là với nhiều quyết định mà chúng ta đưa ra trong một ngày thông thường. 

Hãy xem hai ví dụ về việc ra quyết định sau đây:

1. Nên mua một máy rửa chén loại thường hay loại tốt với hy vọng sử dụng được lâu hơn?
2. Nên đọc cuốn sách nào tiếp theo trong thư viện?

Trong cả hai trường hợp, việc suy nghĩ về những quyết định này lâu hơn vài phút khó có thể đem lại nhiều hiểu biết sâu xa hơn. Dù chọn thế nào thì bạn rồi  sẽ thấy quyết định của mình ‘có ưu có khuyết’ –  là điều không ai thấy rõ vào thời điểm ra quyết định. Máy rửa chén đắt tiền liệu có đáng tin cậy hơn chăng? Cuốn sách dày này có đáng để bạn thưởng thức không? Thật khó mà biết được!

Nuôi dưỡng cảm giác ‘bản năng’

Bằng cách ra quyết định và chú ý đến kết quả, bạn sẽ hiểu rõ hơn bản thân coi trọng những gì. Có thể qua vài lần mua máy rửa chén giá rẻ không dùng được lâu bền, bạn mới có kinh nghiệm chọn loại tốt hơn. Bạn có thể phải đọc cả nửa lố sách trước khi tìm được cuốn yêu thích.

Trong cả hai trường hợp, bạn có được kiến thức thực tế để cải thiện việc ra quyết định trong tương lai. Tuy nhiên, đôi khi không thể sàng lọc bỏ sự nhiễu loạn trong các lựa chọn. Vì vậy, bạn đã vung tiền mua một máy rửa chén đẹp hơn nhưng chóng hư. Giờ thì sao? Chà, đó là bản chất của cuộc sống và của việc ra quyết định, và đó cũng là một nguyên nhân khiến việc làm bản thân đau đầu khi cố gắng chọn thứ hoàn hảo là điều không cần thiết.

Đưa ra quyết định mau hơn rõ ràng là khá thú vị, nhưng điều đó cũng mang lại những lợi ích khác. Tôi đã lãng phí quá nhiều thời gian để đọc các bài đánh giá trên Amazon hoặc cân nhắc các lựa chọn. Trạng thái phân vân lưỡng lự này rất căng thẳng và khiến bạn cảm thấy bớt tự tin hơn. Thật tuyệt vời khi cứ đơn giản đưa ra lựa chọn và gắn bó với điều đó. Bạn sẽ ngay lập tức có được cảm giác mạnh dạn và tự quyết, khiến cho lựa chọn đó có thể tốt hơn. Theo thời gian, bạn sẽ có những bản năng tinh tế hơn, và nhận ra rằng những suy nghĩ ban đầu thường là tốt – nếu không muốn nói là tốt hơn – so với việc suy ngẫm kéo dài về hầu hết chủ đề. 

Lời khuyên giúp mau chóng đưa ra quyết định

Vì tất cả những lý do trên, người thông minh thường được hưởng lợi từ việc ra quyết định nhanh hơn. Hãy để tôi góp một số lời khuyên để giúp bạn có được trạng thái tinh thần mới này:

1. Giới hạn lựa chọn ngay từ đầu

Bạn càng có nhiều lựa chọn thì càng dễ bị choáng ngợp và sẽ cảm thấy ít hài lòng hơn về điều đã chọn. Một thử nghiệm năm 2009 đã phát triển một phương pháp mới để kiểm tra lý thuyết này bằng cách hiển thị kết quả tìm kiếm của một số người dùng nhất định với nhiều tùy chọn hơn. Có thể dự đoán được, nhóm này ít hài lòng hơn với lựa chọn đã quyết. Một cách thực tế để ra quyết định nhanh là giảm bớt các lựa chọn. Ví dụ: Thay vì tìm kiếm một địa điểm để ăn tối, hãy quyết định món ăn là Mexico và chỉ xét các lựa chọn đó.

2. Ngừng tìm kiếm ngay khi cảm thấy ‘đủ tốt’

Bám sát ví dụ về việc chọn một nhà hàng: Giả sử bạn quyết định chọn món Mexico, mở ứng dụng và ngay lập tức tìm thấy một nhà hàng Mexico có vẻ ngoài thú vị với những đánh giá tốt cách đó không xa. Dừng tại đó! Đừng tiếp tục tìm kiếm một lựa chọn tốt hơn. Bởi vì sự thật là nếu không có lời giới thiệu cá nhân, bạn chỉ đang đoán xem mình sẽ thích gì. Cách tốt nhất là chọn một cái và tự mình thể nghiệm. Việc thêm nhiều lựa chọn sẽ chỉ khiến bạn chậm lại, nhưng tệ hơn là, điều này làm mất đi sự thích thú và khiến bạn không tin mình đang đưa ra lựa chọn tốt nhất.

3. Tiếp cận quyết định bằng lối suy nghĩ thử nghiệm

Chúng ta trì hoãn các quyết định vì cố gắng tối ưu hóa tất cả biến số. Nhưng xét cho cùng, đây là thế giới thực và chúng ta không thể đoán trước những bất ngờ. Đôi khi, kỷ niệm đẹp nhất trong đời là những kỷ niệm ngoài sự mong đợi, điều khiến chúng ta bất ngờ, hoặc hóa ra là điều gì đó khác với điều ta kỳ vọng. Đưa ra quyết định nhanh là cách để nắm bắt cơ hội này, khi nói, “Tôi không biết điều gì sẽ xảy ra, nhưng tôi rất muốn thể nghiệm.” Càng đưa ra nhiều quyết định và quyết định càng  chóng vánh, bạn càng biết được sở thích của bản thân – nhanh hơn nhiều so với việc trầm tư mặc tưởng.

4. Đặt giới hạn nếu cần thêm thời gian

Tôi không phủ nhận rằng đôi khi, suy nghĩ thêm một chút về vấn đề nào đó có thể hữu ích. Nhưng lưu ý rằng lợi ích sẽ giảm đi đáng kể nếu bạn càng tốn thời gian. Vì lý do đó, tôi khuyên bạn nên đặt giới hạn thời gian. Bạn có thể hẹn giờ trong 10 phút để cân nhắc ưu và nhược điểm hoặc hẹn đến ngày mai mới đưa ra quyết định. Một cách khác là nói chuyện với một người bạn và quyết định ngay sau đó. Trong tất cả những trường hợp này, bạn đang cho bản thân nhiều thời gian hơn để suy nghĩ mà không kéo dài vô thời hạn.

Anh Mike và cô Mollie, vợ anh, viết blog tại This Evergreen Home. Đây là nơi họ chia sẻ những kinh nghiệm sống đơn giản, có chủ đích, và có tương quan trong thế giới hiện đại này. Bạn có thể theo dõi bằng cách ghi danh nhận bản tin của họ.