Nguồn gốc và phong tục đón Tết ở các nước phương Tây

Lễ chào đón năm mới có lịch sử hình thành sớm nhất trong tất cả những ngày lễ, bắt nguồn từ xứ Babylon cổ đại khoảng 4000 năm trước. Đối với người Babylon, năm mới bắt đầu từ dịp Trăng thượng tuần đầu tiên sau thời điểm xuân phân (ngày đầu tiên của mùa xuân).

Ở xứ Babylon, người ta đã quan niệm từ rất lâu rằng mùa xuân là mùa đầu tiên của năm, là mùa mà mọi vật quay trở lại thời kỳ đầu tiên của vòng tuần hoàn. 

Người Babylon đón năm mới trong 11 ngày, với mỗi ngày một ý nghĩa khác nhau. Nhưng ngày nay, tất cả những ngày đó chỉ chứa một nội dung duy nhất là đón chào năm mới.

Trước đây người La Mã đón năm mới vào thời điểm cuối tháng 3 hàng năm. Tuy nhiên thời điểm này luôn bị xáo trộn vì mỗi hoàng đế lên trị vì lại có một cách tính lịch riêng. Để thống nhất, vào năm 153 trước Công Nguyên, những người đứng đầu đế chế đã quy định thời điểm đầu năm bắt đầu từ ngày mùng 1 tháng 1, và lễ đón năm mới vẫn là thời điểm cuối tháng 3 hàng năm.

Sau này bằng ảnh hưởng của mình, Julius Caesar bắt vương quốc mình phải sử dụng bộ lịch mang tên Julian và quy định lễ kỷ niệm năm mới là ngày mùng 1 tháng 1, nhưng một năm trong bộ lịch này kéo dài đến 445 ngày để phù hợp với sự hoạt động của mặt trời.

Đế chế La Mã tiếp tục sử dụng bộ lịch Julian và có những lễ chào đón năm mới dựa trên lịch đó trong suốt gần một thiên niên kỷ sau. Nhưng vào thời kỳ này, đạo Cơ Đốc bắt đầu phổ biến. Nhà thờ đã có những ảnh hưởng nhất định lên đời sống xã hội, và những người theo nó có những lễ kỷ niệm riêng; đồng thời họ kiêm luôn việc chủ trì các nghi lễ của những người ngoại đạo.Trong khi đó lễ đón mừng năm mới không có gì thay đổi.

Trong suốt thời kỳ Trung Cổ, nhà thờ vẫn tiếp tục phản đối lễ đón năm mới. Cho nên mãi đến 400 năm trước, ngày 1 tháng 1 mới trở thành ngày lễ cho thời điểm đầu năm của người phương Tây.

Phong tục đón Tết ở các nước phương Tây

Năm mới được bắt đầu bằng những cuộc diễn hành với những phương tiện giao thông được trang trí rực rỡ trên đường phố, hay bằng sự tụ họp của hàng trăm nghìn người tại những địa điểm công cộng, cùng nhau uống Champagne và chờ đón thời khắc “Giao thừa”. Tuy nhiên kỳ nghỉ và các hoạt động bắt đầu từ ngày Thiên Chúa Giáng Sinh (24/12) kéo dài sang đến đầu tháng Giêng năm sau. Đây là thời điểm họ gửi những lời chúc tốt lành đến bạn bè và người thân.

Tại Hy Lạp, ngày đầu tiên của năm cũng là ngày lễ Thánh Basil. Thánh Basil nổi tiếng bởi lòng nhân từ, và những đứa trẻ ở Hy Lạp thường để những chiếc giày của mình cạnh lò sưởi vì chúng tin rằng Thánh Basil sẽ đến và ban cho chúng những món quà.

Người Scotland gọi năm mới là Hogmanay, và tại một số ngôi làng, người ta thường cho nhựa đường vào những cái thùng, châm lửa và lăn chúng trên phố. Làm như thế, năm cũ sẽ được đốt cháy và xua đi để mọi người cùng đón năm mới với hạnh phúc và may mắn.

Người Scotland cho rằng người đầu tiên vào nhà họ trong năm mới có thể đem lại may mắn hoặc rủi ro. Trong năm đó họ sẽ rất may mắn và hạnh phúc nếu có một người đàn ông với mái tóc đen cao lớn đến nhà họ với một món quà trên tay. Cũng giống như người Việt Nam, phong tục đó được gọi là “xông nhà” đầu năm.

Ở Anh quốc, ngày đầu năm mới ở Anh chính thức bắt đầu từ năm 1752. Người Anh rất coi trọng tục “xông nhà” đầu năm mới. Họ quan niệm rằng nếu người đầu tiên bước vào nhà là người có tóc vàng hoe hay màu đỏ, hoặc một phụ nữ thì sẽ đem đến những điều xui xẻo trong năm cho cả nhà, nên họ chọn một thanh niên có mái tóc đen, chưa vợ đem theo tiền, một mẩu than hoặc bánh mì. Họ cho rằng những vật này tượng trưng cho sự giàu sang, may mắn và hạnh phúc; đây cũng được xem như món quà khởi đầu một năm đầy hứa hẹn.

Có một phong tục khác lạ nữa ở quốc gia này là “đốt bụi cây” để xóa bỏ tất cả những sự kiện trong quá khứ, để bắt đầu một năm mới trọn vẹn niềm vui, không còn chút vướng bận nào.

Lễ hội năm mới ở Anh lúc nào cũng tràn ngập sắc màu. Lễ hội đón chào năm mới được xem như lễ hội quan trọng nhất của họ. Vào đêm “Giao thừa”, hàng triệu người tập trung trên những trục đường và những quảng trường chính ở những thành phố lớn. Thời khắc đồng hồ BigBen chỉ 12 giờ cũng chính là lúc họ ôm hôn nhau và nói “Happy New Year”.

Ở Đức, năm mới ở Đức được gọi là Nuejahr. Người Đức tổ chức tiệc chia tay năm cũ và đón chào năm mới theo vũ điệu rock. Họ ca hát, nhảy múa, chúc tụng nhau… và vẫn không quên những phong tục truyền thống của dân tộc mình.

Khi đồng hồ điểm 0h đêm giao thừa cũng là lúc mà người dân ở Đức ôm và trao nhau những nụ hôn nồng thắm, chúc nhau năm mới an lành: “Gutes Nue Jahr” hoặc “Happy New Year”. Sau đó, mỗi gia đình quây quần bên nhau trong những bữa tiệc thịnh soạn với đầy đủ món ăn, và cùng nhau xem các chương trình truyền hình đặc biệt. Người Đức quan niệm nếu ăn cà rốt và bắp cải sẽ mang đến sự ổn định về tài chính.

Ở Pháp, người Pháp gọi đêm giao thừa là La Saint-Sylvestre. Người dân nước này quan niệm một buổi tiệc tối linh đình trong trong thời gian này sẽ đem đến thịnh vượng cho gia đình họ trong năm tới. Thức ăn của bữa tiệc thường là bánh nướng, thịt vịt hoặc ngỗng và rượu Champagne. Lễ hội đón năm mới ở Pháp được xem như “lễ hội ánh sáng”. Người dân tham gia vào các cuộc diễu hành với ánh sáng lung linh của ngọn đuốc và cùng nhau uống rượu mừng năm mới. Hàng ngàn ca sĩ, nghệ sĩ thực hiện các buổi biểu diễn, tuần hành khắp các nẻo đường, tiến đến Trocadéro, bên dưới tháp Eiffel vào ngày đầu năm mới. Theo phong tục, năm mới cũng là dịp để người Pháp thể hiện tình yêu đôi lứa. Họ ôm hôn nhau chúc mừng năm mới.

Ở Brazil, lễ hội mừng năm mới luôn diễn ra trong không khí thật tưng bừng, sôi động. Brazil là quốc gia được cả thế giới chú ý về màn trình diễn pháo bông mừng năm mới. Từ các quán bar, các đại sảnh, bãi biển đến khắp các đường phố đều chật ních người. Người dân nước này tin rằng ăn đậu và gạo sẽ đem lại sự thịnh vượng và may mắn cho họ trong năm mới.

Người Hoa Kỳ quan niệm bước sang năm mới là phải “làm mới” mình. Năm mới mang đến sự quyến rũ và may mắn. Thanh niên Hoa Kỳ thường đeo mặt nạ và tổ chức những buổi tiệc nhỏ và vui chơi bên bạn bè, gia đình trước thời khắc giao thừa. Khi đồng hồ điểm đúng thời khắc giao thừa, họ sẽ gỡ bỏ mặt nạ và mở rượu Champagne mừng năm mới.

Giao thừa là thời khắc mà người Hoa Kỳ chứng kiến nghi thức thả quả cầu rực sáng ánh đèn ở quảng trường Time, New York. Bầu trời chói sáng giữa những làn pháo hoa và màn trình diễn ánh sáng đẹp mắt. Vào khoảnh khắc giao thời, nhiều cặp tình nhân trao những nụ hôn ngọt ngào, thậm chí có không ít chàng trai cầu hôn bạn gái vào thời khắc quan trọng này.

Ở Nga, biểu tượng năm mới ở Nga là “cây năm mới”, gọi là Novogodnaya Yolka, với những ngôi sao rực sáng đèn. Năm mới là dịp để cha mẹ trao quà cho các con dưới cây này. Cũng như một số quốc gia phương Tây khác, người Nga cũng đón năm mới trong màn trình diễn pháo hoa và những buổi tiệc linh đình, gồm thịt, đậu xanh, dưa chua, hành, sốt mayonnaise, cà rốt và khoai tây. Đặc biệt, người Nga có phong tục lắng nghe tổng thống của họ đọc lời chúc Tết đầu năm.