Nhật Bản tái khẳng định giá trị chung với Đài Loan sau cuộc bầu cử tổng thống

Jon Sun & Michael Zhuang

Trong cuộc bầu cử tổng thống và cơ quan lập pháp Đài Loan năm 2024 hôm 13/01, Phó Tổng thống đương nhiệm Lại Thanh Đức – còn được gọi là William Lai – đã được bầu làm tổng thống thứ 16. Chính phủ Nhật Bản là bên đầu tiên gửi lời chúc mừng đến ông; sau đó ông Lại đã hội đàm với phái đoàn chính thức của Nhật Bản một ngày sau cuộc bầu cử, nhấn mạnh mối bang giao bền chặt giữa Nhật Bản và Đài Loan.

Ngoại trưởng Nhật Bản Yoko Kamikawa đã gửi tuyên bố chúc mừng ông Lại ngay sau khi ông đắc cử, đồng thời chúc mừng Đài Loan đã tiến hành suôn sẻ cuộc bầu cử dân chủ của mình.

Trong tuyên bố, bà Kamikawa cho biết: “Đối với Nhật Bản, Đài Loan là một đối tác vô cùng quan trọng, và là một bằng hữu quan trọng mà nước này chia sẻ các giá trị căn bản, có liên hệ kinh tế chặt chẽ, cũng như có sự trao đổi thân thiết giữa người dân hai nước. Chính phủ Nhật Bản sẽ nỗ lực hướng tới việc tăng cường hợp tác và trao đổi sâu sắc hơn nữa giữa Nhật Bản và Đài Loan, dựa trên quan điểm duy trì sự hợp tác trong công việc trên cơ sở phi chính phủ.”

Đáp lại tuyên bố của chính phủ Nhật Bản, hôm 14/01, Đại sứ quán Trung Quốc tại Nhật Bản đã ban hành một tuyên bố đáp trả cho rằng lời nhận xét của Ngoại trưởng Nhật Bản là can thiệp nghiêm trọng vào công việc nội bộ của Trung Quốc, đồng thời bày tỏ sự bất bình mạnh mẽ cũng như kiên quyết phản đối những phát ngôn này.

Cùng ngày, ông Masahisa Sato – cựu thứ trưởng ngoại giao Nhật Bản – nói với giới truyền thông rằng “sự phản đối của Trung Quốc cho thấy Nhật Bản đã làm điều đúng đắn.” Trong cuộc bầu cử ở Đài Loan, “Đó không chỉ là về sự thất bại của Quốc Dân Đảng, mà bên thất bại thảm hại nhất chính là Trung Quốc.” 

Ông Tsuyoshi Nojima – giáo sư tại Đại học Daito Bunka của Nhật Bản – cho biết cách đối phó với Trung Cộng trong thế giới ngày nay đã trở thành một vấn đề toàn cầu, và Đài Loan, quốc gia ở tuyến đầu, đóng vai trò là một hình mẫu. Thông qua cuộc bầu cử tổng thống, nhiều quốc gia đang theo dõi cách Đài Loan có thể duy trì nền dân chủ và hòa bình của mình thông qua cuộc bầu cử.

Một ngày sau cuộc bầu cử, ông Lại đã gặp ông Mitsuo Ohashi – chủ tịch Hiệp hội Trrao đổi Nhật Bản–Đài Loan, một tổ chức thường trực của Nhật Bản tại Đài Loan – tại trụ sở Đảng Dân chủ Tiến bộ (hay Đảng Dân Tiến) ở Đài Bắc. Ông Lại nhấn mạnh liên kết đối tác bền chặt của Nhật Bản với Đài Loan, trong khi ông Ohashi cho rằng người dân Nhật Bản hiểu rõ tầm quan trọng của bang giao Nhật Bản–Đài Loan. Hai bên đồng ý tăng cường liên kết hợp tác Nhật Bản–Đài Loan.

Cuối ngày, ông Lại đã có cuộc họp với ông Keiji Furuya, lãnh đạo hội nghị nghị sĩ Nhật Bản–Đài Loan. Ông bày tỏ “mong muốn hợp tác mạnh mẽ giữa Đài Loan và Nhật Bản,” nói rằng Nhật Bản và Đài Loan có tiềm năng hợp tác kinh tế lớn trong các lĩnh vực như công nghiệp bán dẫn; đồng thời ông hy vọng sẽ gia tăng đầu tư và thương mại. Ông cũng cho biết cuộc họp với phái đoàn Nhật Bản một ngày sau cuộc bầu cử “là biểu tượng cho mối quan hệ chặt chẽ giữa Đài Loan và Nhật Bản.”

Nhật Bản tuy không có liên hệ ngoại giao chính thức với Đài Loan nhưng đã trở thành đối tác tin cậy và quan trọng nhất của Đài Loan ở châu Á trong các lĩnh vực khoa học công nghệ, kinh tế thương mại, và trao đổi văn hóa. Đáng chú ý là, chiến thuật bắt nạt của Trung Cộng đối với cả Nhật Bản và Đài Loan đã đưa hai nước xích lại gần nhau hơn.

Kể từ khi cựu Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe lên nắm quyền, mối quan hệ của Nhật Bản với Đài Loan đã được củng cố đáng kể và những người kế nhiệm ông là cựu Thủ tướng Yoshihide Suga và Thủ tướng Fumio Kishida vẫn tiếp tục đi theo đường hướng mà ông Abe đã đề ra.

Sau khi Trung Quốc gia nhập Liên Hiệp Quốc, Nhật Bản cắt đứt bang giao với Đài Loan, và các chuyến thăm Nhật Bản của giới chức hàng đầu Đài Loan diễn ra không thường xuyên. Chuyến thăm Nhật Bản của ông Lại để dự tang lễ cố thủ tướng Shinzo Abe năm 2022 là chuyến thăm của quan chức cao cấp nhất Đài Loan kể từ năm 1972. Chuyến thăm của ông rất kín đáo, ông chỉ xuất hiện như một “người bạn của gia đình” [ông Abe].