Những đóa hoa đầu Xuân

Thứ hai, 23/01/2023

bigger smaller

Tác giả: TRÚC MAI

Khi ngọn gió đông dịu dần, ánh ban mai thức giấc sớm hơn để xua tan sương mờ lạnh giá, người ta thường bắt đầu sửa sang cửa nhà đón chào năm mới. Không khí nơi nơi nhộn nhịp rộn ràng, từ trong bếp, ngoài sân, đến láng giềng phố xá. Có người nói mấy ngày này tuy mệt mà vui, lưu lại trong tâm bao kỷ niệm êm đềm; hình ảnh cùng bạn bè người thân đi chợ hoa có lẽ cũng khó phai mờ. Đủ loại hoa xinh tươi lộng lẫy cùng đua sắc dưới nắng xuân. Phải chăng đó là những nàng tiên với sứ mệnh đem nụ cười, niềm tin, hy vọng đến cho nhân thế? Hãy cùng ra chợ hoa để chọn cho mái ấm của mình một vài chậu hoa yêu thích.

Hoa Đào

Hoa Đào có tên khoa học là Persica. Vì vậy nhiều người cho rằng nó xuất phát từ Ba Tư. Không biết tự bao giờ hoa Đào đã chọn miền Bắc Việt Nam làm nơi định cư, có lẽ là để đáp lại tấm lòng ái mộ của cư dân nơi này. Đào có màu sắc và kiểu dáng khác nhau, có đào đơn và đào kép, có đào phai, đào bích, đào trắng, đào Tiến Vua, đào cổ thụ…

Theo truyền thuyết thì có hai vị thần – thần Trà và thần Uất Lũy – ngự trên cây hoa đào lớn nhất vùng. Ma quỷ rất sợ uy vũ của hai vị thần nên sợ luôn cả cây hoa đào. Từ đó có tục chưng hoa Đào ngày tết để đuổi ma quỷ, đuổi thứ xui xẻo năm cũ ra khỏi nhà để năm mới được bình an may mắn. Các nụ hoa chi chít đầy cành còn tượng trưng cho sự sinh sôi nảy nở, nguồn sinh khí mới, an khang thịnh vượng, làm ăn thuận lợi phát tài, gia đình vui vẻ hạnh phúc.

Chẳng thế mà vào mùa xuân Kỷ Dậu năm xưa, vua Quang Trung sau khi đại thắng quân Thanh, đã sai đem một cành đào từ Thăng Long về Phú Xuân tặng công chúa Ngọc Hân để báo tin thắng trận.

Hoa Mai

Mai thuộc loại cây dại mọc trong rừng tại nhiều nơi trên thế giới. Việt Nam có các loại như Bạch Mai, Hồng Mai, Hoàng Mai, Nhất Chi Mai, Mai Tứ Quý, Mai Chiếu Thủy, Song Mai, v.v. Có lẽ vì khí hậu thích hợp nên loại Hoàng Mai phát triển nhiều nhất ở Việt Nam, từ rừng Trường Sơn trải dài xuống đồng bằng sông Cửu Long. Cây Mai có sức sống rất mãnh liệt, chịu đựng được thời tiết khắc nghiệt, không gục ngã trước gió bão giá rét, vì rễ cây mai mọc thẳng rất sâu vào lòng đất. Cho nên hoa Mai tượng trưng cho tinh thần bất khuất, khí tiết thanh cao, nhẫn chịu mọi nghịch cảnh, và không bao giờ khuất phục bạo quyền.

Hoa Mai mọc theo chùm nên khi nở rộ tạo ra một khung trời rực rỡ khiến người thưởng ngoạn cảm thấy hân hoan, tâm tình rộng mở. Năm cánh Mai vàng là biểu tượng cho ngũ phúc: vui vẻ, hạnh phúc, trường thọ, thuận lợi, hòa bình. Nhiều người còn quan niệm mai nở càng nhiều cánh thì càng may mắn và sung túc trong năm mới.

Hoa Mẫu Đơn

Mẫu Đơn thường được mệnh danh là vương của các loài hoa, có dáng như hoa hồng, hoa to, cánh hoa dợn sóng rất mềm mại duyên dáng, hương thơm độc đáo. Từ xưa, vẻ kiều diễm của Mẫu Đơn đã tốn bao bút mực của thi nhân và họa sĩ; nổi bật nhất là câu “Thiên hạ chân hoa độc Mẫu Đơn” – chỉ có Mẫu Đơn mới xứng là hoa trong thiên hạ.

Hoa Mẫu Đơn không trồng được ở nước ta; hoa chơi tết được nhập cảng từ Trung Quốc. Mẫu Đơn nở rất lâu, có khi từ đầu xuân đến đầu hè, nên còn được gọi là “Phú quý hoa”. Loài hoa này đem lại vượng khí cực lớn cho ngôi nhà bạn.

Sự tích hoa Mẫu Đơn kể rằng có một bà mẹ sống tại một làng miền núi thời chinh chiến. Bà có 10 người con trai. Khi làng bị giặc chiếm, người cha tử trận, các con trai bèn rút vào núi chống trả mãnh liệt. Giặc đánh không lại bèn đem bà trói nơi sườn núi, bắt bà kêu gọi các con đầu hàng. Giọng bà mẹ vang vọng khắp núi rừng: “Hỡi các con của mẹ! Nhân danh người mẹ, ta ra lệnh các con không được vì ta mà phản bội quê hương!” Bọn giặc châm lửa thiêu bà rồi rút lui. Dân làng sau đó chôn bà nơi đỉnh núi. Khi xuân sang, có một loài cây lạ mọc lên nơi phần mộ và nở ra những đóa hoa đẹp đến ngỡ ngàng. Dân làng bèn đặt tên là hoa Mẫu Đơn.

Hoa Lan

Loài hoa này thuộc họ Lan, có tên khoa học là Orchidaceae, hiện diện khắp nơi trên thế giới. Theo tạp chí Nature, họ Lan có từ 76–84 triệu năm trước. Dựa theo đặc điểm môi trường sống thì Lan được chia làm Địa Lan, Phong Lan, và loại mang đặc điểm của cả hai. Dựa vào hình thái cấu trúc thì Lan gồm nhóm đơn thân và nhóm đa thân:

Lan đơn thân: Loại lan này có thân dài, rễ lớn mọc ra từ nhiều điểm dọc theo thân. Khi phát triển rễ sẽ bám vào các vật cứng hoặc buông dài trong không khí, như Lan Giáng Hương, Vanda, Ngọc Điểm, Hoàng Yến, Tóc Tiên, Hồ Điệp…
Lan đa thân: phát triển theo chiều ngang nên có độ cao vừa phải. Nếu chăm sóc tốt cây sẽ nảy nở thêm chồi làm chậu hoa thêm xum xuê. Hoa thường mọc theo chùm, có thể hướng lên hoặc rũ xuống. Gồm Địa Lan Cymbidium, Cattleya, Vũ Nữ, Hoàng Thảo, Vĩ Hồ…

Hoa Lan tỏa một làn hương nhẹ nhàng, thanh tao, thoang thoảng chứ không nồng đậm. Nói chung, Lan là loài hoa biểu tượng cho sự thuần khiết, thanh lịch, và trí tuệ. Nơi chợ Tết, có nhiều loại hoa Lan với kiểu dáng và màu sắc khác nhau khiến người thưởng ngoạn khó lòng chọn lựa, nhưng đem về nhà rồi bạn sẽ thấy chậu lan của mình lộng lẫy kiêu sa.

Bạn nhớ đặt chậu Lan ở nơi có ánh sáng và nhiệt độ vừa phải, tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời. Thêm nữa là bạn chỉ cần phun sương nước ướt lá vào buổi sáng, tránh phun lên hoa vì sẽ làm hoa nhanh tàn, và chỉ cần tưới ít nước vào gốc mỗi tuần một lần.

Hoa Hải đường (Camellia)

Loài hoa này mọc nhiều ở Nhật Bản và có truyền thuyết liên quan đến nhà truyền giáo và cũng là nhà thực vật học Dòng Tên George Joseph Kamel. Sinh sống ở Nhật vài năm, khi trở về Âu Châu, ông là người duy nhất trong đoàn đem về một loại hoa mới mà ai ai cũng phải trầm trồ. Người ta dùng họ của ông để đặt cho loài hoa ấy: Camelia. Hải Đường trắng tượng trưng cho sự trong sáng cao quý, còn có ý nghĩa là một sự khởi đầu mới mẻ, tràn đầy sinh khí. Hải Đường đỏ tượng trưng cho sự nồng thắm, may mắn, tài lộc. Hải Đường vàng tượng trưng cho trường thọ.

Hoa Hải Đường có màu tươi nhưng không chói chang, đem đến cảm giác ấm áp, gần gũi, và thoải mái cho mọi người. Cánh hoa dày, khum khum ôm sát nhụy hoa, nhưng khi nở rộ sẽ bung xòe rất đẹp mắt. Hoa Hải Đường lớn, có độ cao như hoa hồng, tượng trưng cho vẻ đẹp đủ đầy viên mãn.

Hoa Cúc Đại Đóa

Hoa Cúc Đại Đóa từ lâu đã được xếp vào bộ Tứ Quý “Mai, Lan, Cúc, Trúc”. Với đặc điểm “Diệp bất ly chi, hoa vô lạc địa” – nghĩa là “Lá không rời cành, hoa không rụng xuống đất” – hoa Cúc tượng trưng cho sự trung kiên, bất khuất của người quân tử trước khó khăn cuộc đời. Gửi gắm tâm ý “cả hoa và lá dù khô héo đều nguyện gắn bó cùng cành”, loài hoa này còn thể hiện sự thủy chung son sắt.

Hoa Cúc Đại Đóa có thân thẳng đứng, đầu cành nở một đóa hoa lớn, các cánh hoa thon dài cong lượn một cách kiêu sa. Đây là dáng vẻ uy nghi của hoàng tộc, thể hiện sự quyền quý, cao sang. Cũng vì vậy, người ta mệnh danh Cúc Đại Đóa này là loài hoa của đất trời. Thật vậy, chỉ những hoàng thân quốc thích với Nhật Hoàng mới được sở hữu con ấn có khắc hình hoa cúc.

Ngoài Cúc Đại Đóa, họ hoa cúc còn có nhiều loại khác như Vạn Thọ, Cúc Mâm Xôi, các loại Cúc cánh ngắn hơn nhỏ hơn đủ màu sắc… Vì tươi lâu nên hoa Cúc còn tượng trưng cho trường thọ và phúc lộc.

Hoa Lay Ơn (Gladiolus)

Hoa Lay ơn còn gọi là hoa Dơn, hay hoa Lan Kiếm, có đủ màu: trắng, đỏ, vàng, hồng, tím. Cành Dơn dáng cao thẳng tắp với những búp hoa mọc từ nách lá dọc theo cành, khi nở xòe làm sáng bừng không gian Tết; hứa hẹn một năm mới phát tài, phát lộc, sức khỏe dồi dào.

Có một sự tích bi tráng về hoa Dơn đỏ thắm. Thuở xưa có một ông vua La Mã tung hoành ngang dọc; chiếm được vùng Thracian xong, vua ra lệnh tàn sát chỉ chừa lại hai vị tướng trẻ tuổi Sev và Teres làm nô lệ, và hứa trả tự do cho người còn sống sau trận quyết đấu giữa hai chàng. Khi ra đấu trường, hai tráng sĩ không quay lưng với đồng đội; cả hai cắm kiếm xuống đất rồi ôm nhau, nguyện cùng sống chết. Nhà vua hung bạo nào tha cho; nơi thân thể hai chàng gục ngã, ít lâu sau mọc lên một loài hoa lạ, đứng thẳng hiên ngang hùng dũng màu đỏ thắm. Từ đó hoa có tên Gladiolus hay Sword-Lilly, hay hoa Lan Kiếm, là biểu tượng của danh dự, tình bạn, lòng trung thành, và mãi nhớ không quên.

Hoa Thủy Tiên

Thuở xưa ông bà ta có thú tao nhã gọt củ Thủy Tiên chơi Tết. Nghề chơi cũng lắm công phu, các cụ không những biết cách gọt sao cho hoa nở đúng đêm giao thừa hay sáng mồng một Tết, lại còn biết cách gọt sao cho lá không mọc quá cao để không bị đổ nghiêng đổ ngả, còn khiến lá uốn cong tạo hình theo ý muốn. Các cụ không chỉ ngắm hoa Thủy Tiên mà còn ngắm bộ rễ trắng muốt, nên củ Thủy Tiên thường được đặt trong chậu thủy tinh.

Hoa Thủy Tiên có vòng nhụy vàng với 5–8 cánh hoa ngoài trắng muốt, và đặc biệt là tỏa hương thơm ngát. Mùi hương trầm trên bàn thờ quyện cùng hương Thủy Tiên tạo nên sự thiêng liêng khó tả trong không khí se lạnh của ngày Tết.

Ngoài ra, còn các loại hoa khác như Huệ trắng tinh khôi, Thược Dược, Cẩm Chướng, Mãn Đình Hồng, hoa Lồng Đèn, hoa Mộc Lan (Magnolia), các chậu Quất trĩu trái vàng, v.v.