Những khoảnh khắc thời Trung cổ ở vùng Tuscany nước Ý

TIM JOHNSON

Mỗi năm hai lần, quảng trường Piazza del Campo lại ồn ào náo nhiệt. Ngày thường, nơi đây đẹp như tranh vẽ và yên bình, với hàng dài những chiếc bàn được kê để phục vụ bữa ăn ngoài trời; những người dùng bữa xong sẽ nhâm nhi giọt espresso cuối cùng hoặc nhấm nháp một ít rượu limoncello. Quảng trường có lối kiến trúc hình bán nguyệt, có dạng như vỏ sò, hơi nghiêng theo thế đất, trải dài tới tận chân bệ đỡ thời trung cổ và tòa tháp Torre del Mangia – với đồng hồ trên đỉnh tháp – được hoàn thiện năm 1348, là một trong những tòa tháp không-phải-nhà-thờ cao nhất ở Ý. Bước ra quảng trường từ những con đường ngoằn ngoèo như mê cung – có 11 con đường rợp bóng cây, riêng rẽ dẫn lối đến đây – đem đến cảm giác như đang du ngoạn trở về thời trung cổ.

Trong suốt giải đua ngựa Palio di Siena, diễn ra hai lần một năm vào tháng Bảy và tháng Tám, không khí thật sôi động. Trong cuộc đua này, có mười nài ngựa không dùng yên; mỗi người trong trang phục theo màu riêng của quận hay thành phố họ đại diện, ra sức đua trên những chú ngựa tốt nhất vùng, để giành chiến thắng trong đường đua vòng quanh quảng trường. Thật là một cảnh tượng cuồng nhiệt – có lẽ bộ phim “Quantum of Solace” (Định mức khuây khỏa) trong loạt phim James Bond mô tả cảnh này ấn tượng nhất.

Mở màn của bộ phim là phân cảnh đan xen giữa cảnh đua ngựa sôi động với màn truy đuổi thót tim khi chàng James Bond làm mọi cách để thoát khỏi tay những kẻ xấu. Sau một vài phút hồi tưởng về bộ phim trong khi dừng chân trên quảng trường – một khoảnh khắc hơi thả hồn mơ mộng – tôi ngồi xuống dùng bữa tối ở gần đó. Khi trò chuyện với người chủ nhà hàng, có lúc tôi đã nghĩ rằng mình tình cờ gặp được một trong những tay đua ngựa dũng cảm. Anh kể về trải nghiệm trực tiếp của bản thân trong cuộc đua. Hóa ra không phải thế; sau khi nhanh chóng ăn sạch đĩa mì Ý, tôi đã nhìn thấy vài điều, không thể sai được, khi xem những bức ảnh mà anh khoe ra.

Xét về nhiều phương diện, Siena là thị trấn hoàn hảo của vùng Tuscany. Không quá đông đúc du khách như ở Florence, đây là điểm đến phổ biến cho du khách thích chuyến du lịch chỉ trong 1 ngày từ các thành phố lớn hơn ở lân cận. Nhưng ngay khi chuyến xe buýt chở đoàn du khách đến, thì nơi này như chỉ dành riêng cho bạn – tất nhiên còn có cả 55,000 cư dân sinh sống tại thành phố nhỏ bé này.

Piazza del Campo là một trong những quảng trường thời trung cổ được bảo tồn nguyên vẹn nhất của Âu Châu. Quảng trường có hình cánh quạt, được lát bằng gạch đỏ vào năm 1349. Tám lằn đá vôi chia quảng trường Piazza del Campo thành 9 miếng tam giác, tượng trưng cho nhóm chính trị Noveschi (còn gọi là Nine, hoặc IX). Nine đã cai quản Siena trong thời kỳ đỉnh cao vào thế kỷ 13 và 14.  Nước Cộng hòa Siena phát triển thịnh vượng dưới thời Noveschi – một chính quyền mang đến sự ổn định chính trị và kinh tế, còn hoàn thành những công trình công cộng lớn, gồm nhiều bức tường thành trong thành phố và nhà thờ chính tòa Siena. Họ cai quản cho đến khi trận dịch Cái chết Đen bùng phát và góp phần vào cuộc nổi dậy lật đổ chính quyền năm 1355. Hai trăm năm sau đó, năm 1555, nước Cộng hòa Siena chính thức không còn tồn tại khi thua Florence, đối thủ của họ, và được thay bằng chính quyền hội đồng Florence.

Nhưng chính quyền Nine đã để lại một di sản khá vững chãi vẫn còn hiện diện khắp nơi ngay cả trên con đường tản bộ bình thường. Chúng tôi du lịch cùng với gia đình và ở tại một nơi đã từng là tu viện ngay trong khuôn viên thành phố. Đi dạo bên trong, chúng tôi lướt qua món thịt và phô mai Ý – xúc xích mortadella và phô mai pecorino, phô mai [từ sữa] trâu – cùng với những quả ô liu và bánh mì mới ra lò nóng hổi; tất cả đều được tìm thấy từ gian hàng ở tiệm thực phẩm nhỏ bên cạnh.

Chúng tôi dạo chơi cả ngày, loanh quanh quảng trường Piazza del Campo nhiều lần, tạt ngang vào nhiều cửa hàng dọc đường. Chủ tiệm bán thực phẩm chế biến sẵn mỉm cười và hướng dẫn chúng tôi phân biệt các loại xúc xích Ý. Ở một cửa hàng khác, nhân viên vui vẻ chào mời các mẫu dầu oliu, nấm viên truffle, kẹo, và nước dưa lưới meloncello, một loại thức uống có màu sắc bắt mắt.

Cháu gái và cháu trai của tôi ngạc nhiên trước những món trang sức và đồ chơi kỳ lạ ở cửa hàng 1 euro. Chúng tôi đã tìm kiếm những quyển sách – hóa ra toàn là sách tiếng Ý – tại một thư viện lớn có ban công lộ thiên trên tầng hai. Chúng tôi nán lại gọi thức uống, rồi dùng bữa tối tại một nhà hàng có khoảng hiên nhìn ra những ngọn đồi chập chùng, được những vườn nho bao quanh.

Rồi chúng tôi đã dành trọn nửa ngày thăm viếng nhà thờ chính tòa Siena. Được thiết kế năm 1215 và hoàn thành năm 1348, nhà thờ lớn này được UNESCO công nhận là di sản thế giới. Kiến trúc được trang trí bằng những sọc độc đáo xen kẽ nhau, hoa văn đen trắng là biểu tượng truyền thống của thành phố, xuất hiện trên các mặt tiền và tháp chuông. Bên trong, các cột sọc dẫn đến một mái vòm mạ vàng tượng trưng cho mặt trời, với nền nhà hình ca rô. Các bức tượng và tượng chân dung của những vị thánh, nhà tiên tri và hoàng đế ở trên bệ cao hướng nhìn ra ngoài. Những nghệ nhân ưu tú nhất của thời đại đó đã làm việc tại đây, trong đó có nghệ sĩ Bernini và nhà điêu khắc Donatello. 

Ngoài ra, chúng tôi còn tìm hiểu thêm về cuộc đua ngựa Palio di Siena. Cuộc đua đầu tiên được tổ chức vào năm 1633, xung quanh sự kiện là những tập tục đã tồn tại hàng trăm năm. Việc chuẩn bị tốn nhiều thời gian và công sức: Ví dụ như chuẩn bị phần bốc thăm để chọn ngựa (được ban phép thánh như trong những nghi lễ tôn giáo chính thức), đám rước được tổ chức trước, những buổi diễn hành, tiệc ăn tối ngoài trời – đây là vẫn chưa nhắc đến những màn phỏng đoán không dứt về người thắng kẻ thua của dân địa phương. Nhưng bản thân cuộc đua chỉ diễn ra trong một phút 90 giây, đầy những âm thanh hỗn loạn, quyết liệt không dừng, và các tay đua thường bị té xuống đất. Đôi khi khán giả thậm chí còn thượng cẳng chân hạ cẳng tay với nhau. Đó cũng là điều mà chủ nhà hàng Marcello đã làm.

Sau khi dùng xong bữa tối ở một chiếc bàn kê sát đường, anh ấy đã dẫn chúng tôi vào trong nhà hàng và giới thiệu hai tấm ảnh trên tường. Trong cả hai tấm đó, anh ấy đều đang ở phía trước, hai tay dang rộng, có lẽ như đang hối hả (thật khó để tả một tấm hình bất động), rõ ràng anh ấy đang cắm đầu chạy như điên. Những chú ngựa đua rượt sát gót anh ta – chỉ cách anh ta một hoặc hai nhịp phóng nữa (hoặc tệ hơn). Trên gương mặt anh là sự ngây dại – hay có lẽ là vô cùng khiếp vía. Tôi không muốn chia sẻ với bạn điều này, nhưng thật sự là một câu chuyện thú vị. Quả là một Siena rất đặc trưng. Rồi chúng tôi quay trở lại quảng trường Piazza del Campo để chiêm ngưỡng tòa tháp Torre del Mangia lần cuối; khắp nơi đã lên đèn, chỉ còn lại vài thực khách ở bàn lộ thiên quanh quảng trường, đang nhâm nhi cho hết ly rượu chanh limoncello. 

Kinh nghiệm dành cho bạn

Đi phi cơ: phi trường quốc tế gần nhất là Florence (FLR), nơi có nhiều hãng hàng không quốc gia bay đến từ các thủ đô của Âu Châu như Madrid, Lisbon và London. Nếu bạn đang muốn bay thẳng từ Bắc Mỹ, Rome (FCO) là lựa chọn tốt nhất – từ đó, đi xe lửa và xe buýt đến Siena.

Di chuyển quanh vùng: Siena có một mạng lưới xe buýt rất thuận tiện, sẽ đưa bạn từ ga xe lửa đến bất kỳ điểm nào trong thành phố. (Cảnh báo: việc bạn tìm đúng nơi để lên đúng chuyến xe buýt có thể là một thử thách.) Tuy nhiên, nếu bạn đang ở bên trong tường thành cổ xưa, đi bộ là cách di chuyển tốt nhất; bạn hãy đi trên làn đường dành cho người đi bộ rộng rãi và chầm chậm băng qua những ngọn đồi thoai thoải.

Chỗ ở: Tọa lạc trên một con đường nhỏ yên tĩnh trong phố cổ, khách sạn Chiostro del Carmine có sức quyến rũ khó tả. Dù các phòng có thể hơi nhỏ và ngột ngạt, nhưng một số phòng có tầm nhìn ra sườn đồi xung quanh. Khoảng sân trong trông xinh xắn. Và khi được ngủ trong một tu viện thời trung cổ, chắc chắn bạn sẽ cảm nhận được niềm vui nào đó.

Lưu ý: Bạn hãy đặt chỗ trước nếu tham quan trong khoảng thời gian cuộc đua ngựa Palio di Siena diễn ra hàng năm vào cùng các ngày: ngày 02/07 và ngày 16/08. Để biết thêm chi tiết, bạn hãy ghé thăm trang VisitTuscany.com.

Nhà văn Tim Johnson, định cư ở Toronto, luôn đi du lịch khắp nơi để tìm kiếm và viết nên những câu chuyện tuyệt vời. Từng đến thăm hơn 140 quốc gia trên khắp 7 châu lục, ông đã theo dấu chân sư tử ở Botswana, đào bới tìm kiếm xương khủng long ở Mongolia, và đã từng đi bộ cùng với khoảng nửa triệu con chim cánh cụt ở Đảo Nam Georgia. Ông cộng tác với một số tờ báo lớn nhất của Bắc Mỹ, bao gồm cả CNN Travel, Bloomberg và The Globe and Mail.