• NGÔN NGỮ KHÁC
    • UNITED STATES
    • CANADA
    • AUSTRALIA
    • UK, EUROPE
    • Chinese
    • Czech
    • Dutch
    • English
    • French
    • German
    • Hebrew
    • Indonesian
    • Italian
    • Japanese
    • Korean
    • Persian
    • Polish
    • Portuguese
    • Romanian
    • Russian
    • Slovak
    • Spanish
    • Swedish
    • Turkish
    • Ukrainian
  • GIỚI THIỆU
Epoch Times Tiếng Việt
Thứ bảy, 05/07/2025
EPOCH TIMES Tiếng Việt
EPOCH TIMES Tiếng Việt
EPOCH TIMES Tiếng Việt
  • Home
  • Premium
  • Hoa Kỳ
  • Trung Quốc
  • Việt Nam
  • Đông Dương
  • Tây Dương
  • Bình luận
  • Sức Khỏe
  • ETV Video
  • Tài Chính – Kinh Tế
  • Văn Hóa & Nghệ Thuật
  • Đời Sống
  • Khoa học
  • Công nghệ
  • More
ETV Rao vặt Premium Podcast Facebook Youtube
  • BÌNH LUẬN
  • HOA KỲ
  • MỸ - TRUNG
  • TRUNG QUỐC
  • ĐÔNG DƯƠNG
    • Á Châu
    • Úc Châu
    • Việt Nam
  • TÂY DƯƠNG
  • TÀI CHÍNH
  • VĂN HÓA & NGHỆ THUẬT
  • ĐỜI SỐNG
  • SỨC KHOẺ
  • KHOA HỌC
  • VIDEO
  • TIN MỚI NHẤT
  • TIN TIÊU ĐIỂM
  • TIN CHỌN LỌC
  • BẢN TIN ĐẶC BIỆT
  • ETV VĂN HÓA & NGHỆ THUẬT
  • ETV SỨC KHỎE
  • NGHỆ THUẬT SHEN YUN
  • SHEN YUN ZUO PIN new
  • Google connect icon
ĐẶT MUA BÁO IN
Mới nhất Tiêu điểm  Bình luận Share Email

Những ông nghè triều Lê ( số 18)

BTV Epoch Times Tiếng Việt
BTV Epoch Times Tiếng Việt
Chủ nhật, 09/5/2021
bigger smaller Báo lỗi

Khoa thi này (quí-mùi, Quang-thuận thứ tư, 1463) là khoa thứ nhất trong buổi trung-hưng, được nhiều người giỏi, rực-rỡ hơn xưa, lần lượt bổ dùng, khắp cả trong ngoài: người thì coi việc lễ nhạc, kẻ thì giữ việc từ-hàn, nhiều như xâu cả đàn ve; người thì giữ chức phiên-tuyên, kẻ thì cần quyền thú-lệnh, chen vai nối gót.

“Quẻ Thái (trong kinh Dịch) phép: ‘Nhổ cỏ nhổ cả cụm vì là cùng loài’; nhà Chu (đời Văn-vương) được nhiều kẻ cát-sĩ bởi người quân-tử dạy bảo. (Hai câu tỉ dụ ấy đối với việc đặt khoa thi này) cũng nói về việc đời thịnh: (nước ta được như thế chính là giời cho đứng thánh thượng cái điềm văn-minh nghìn muôn năm).

“Đến nay chế-độ văn-vật có trật tự rõ-ràng, khác vào đã tốt, dựng ở nhà Quốc-học, một là làm phép hay cho đời thịnh, hai là làm vinh-quang cho hiền-sĩ, báo rõ đời ân, ngụ ý khuyến-khích,

Học-trò may được khắc tên lên bia đá này, phải theo danh-nghĩa, làm đúng sự thực, sửa đức hạnh, yên phận mình, bắt chước tính giữ-gìn như Văn-hiến, đừng theo khúc-học như Công-tôn; đức thanh liêm phải như Triệu-duyệt-Đạo, tiết cương-trực phải như Phạm-cảnh-Nhân; ở chức thị tụng thì nghĩ làm thế nào mà dâng được những mưu-chước hay; nhậm chức kỷ-cương thì nghĩ làm thế nào cho trong sạch gốc chính; giữ chức địa-phương thì nghĩ làm sao cho tỏ đức vua mà thấu tình dân; giữ quyền sô-mục thì nghĩ làm sao cho đầy đủ dân sinh mà bền gốc nước; ngõ bầu trên không phụ cái ý tốt của triều-đình bạn khen, dưới không phụ cái lòng hoài-bão của mình khi bình-sinh định báo đền giúp đỡ để tiếng khen mãi mãi, lưu tiếng thơm không cùng.Khiến người đời sau xem bia đá này, chỉ tên mà nói rằng: “Người này hết trung với nước; người này có ơn với dân; người này đạo nghĩa ngay thẳng; nguời này công-đức vẻ-vang “ may ra mới có những người! như thế.

Nếu không thì người ta mục cho rằng: “Đồ gian tà, tuồng bạc-hãnh, quản hèn-nhát !” có thanh-nghị rõ-ràng, nên chẳng cẩn-thận ru !

Ấy mới biết đi Thánh-thiên-tử khen ngợi sâu-xa, trông-mong rất mực, sủng-thượng khuyến-khích, hơn cả xưa nay. bởi muốn được kẻ chân-nho giúp trí để lưu-truyền các mưu hay cho con chán ngày sau,

Vậy thì việc khắc bia đề tên, không những là việc hay cho quốc-gia ức muôn năm không cùng, lại là cái phúc cho con thanh cháu thần cho muôn năm không cùng.

Tôi kính-cần làm bài ký này. Hiển-cung đại-phu Hàn-lâm viện thị-giảng đồng-các hiệu-thư Đào-Cử phụng sắc soạn. – Cẩn-sự-lang trung-thư giám-chính-tự Nguyễn-Tủng phụng sắc thư, – Mậu-lâm-lang Kim-quang-môn đã chiếu Tô-Ngại phụng sắc triện.

Ad

Bia dựng ngày rằm tháng tám, năm Hồng-đức thứ mười lăm (1484) của nước Hoàng-Việt”.

Ông Đào-Cử soạn bài bia trên kia là người xã Thuần-khang, huyện Siêu-loại, tỉnh Bắc-ninh. Đổi tên là Thuấn-Cử. Mười tám tuổi đỗ đồng-tiến-sĩ năm Quang-thuận bính-tuất (1466). Năm đinh-hợi (1467) đương chức tri-huyện, thi đỗ khoa hoành-từ, vâng mệnh vào đọc sách ở viện Bí-giám, thăng Hàn-lâm thị-chế, rồi thăng Tri-chế-cáo. Mùa hè năm bính-thân (1476) thăng Đông-các hiệu-thư. Mùa thu năm nhâm-dần (1482) theo vua Lê Thánh-Tôn (1460-1497) đi tây-chinh, thăng Hàn-lâm-viện thị-độc. Cùng với Đại-học-sĩ là Thân-nhân-Trung vâng mệnh làm quyển Thiên-Nam dư-hạ tập và chép việc vua Thánh-Tôn thân đi đánh dẹp. Mùa xuân năm mậu-thân (1488) xét xứng-đáng chức-vụ, vua cho làm Đông các học-sĩ. Quyển Lịch-triều hiến chương loại-chí của ông Phan-huy Chú (quyển 7 tờ 22b) khen ông Đào Cử “văn-chương tháo lí, vua rất trọng là người có khí-vũ, đãi gần bằng họ Thân (Nhân-Trung) họ Đỗ (Nhuận), thường cho họ bài thơ Lương-giang-dạ-hứng và sai đọc tập Cổ-lâm bách-vịnh thi-tập (có chỗ chép là Ngôn-Làm bách-vịnh thi-tập).” “Quyển Toàn-Việt thi-lục của ông Lê-quý-Đôn (quyển 11, tờ 18a) chép vua Lê Thánh-Tôn sai ông Đào-Cự soạn bài hậu-tự (bài bạt) quyển Quỳnh uyển cửu-ca. Toàn- Việt thi-lục còn sao lại mười bài thơ cận thể của ông về động Lục-vân, sông Thiên-vực, châu Thủy-Aí, v. v… Ông làm quan đến Bộ-hộ thượng-thư, coi cục Tú-lâm ở Sùng-văn-quán. Mất khoảng năm Canh-thống (1498-1501). Anh là Đào chính-kỷ cũng đỗ hoàng giáp: anh em làm quan cùng triều.

(Còn nữa) 

Ứng hòe – NGUYỄN VĂN TỐ

(Theo TRI TÂN TẠP CHÍ 1941) 

share iconCHIA SẺ
Chia sẻ bài viết này tới bạn bè của bạn
Tin chọn lọc
Bút pháp nghệ thuật và Tu dưỡng tinh thần: Đông-Tây tương phùng

Bút pháp nghệ thuật và Tu dưỡng tinh thần: Đông-Tây tương phùng

  • 04/8/2024
6 bài tập đơn giản chữa chứng gù lưng

6 bài tập đơn giản chữa chứng gù lưng

  • 04/8/2024
Chữa táo bón và bệnh trĩ: 1 huyệt vị + 1 bài tập + 2 loại trái cây

Chữa táo bón và bệnh trĩ: 1 huyệt vị + 1 bài tập + 2 loại trái cây

  • 03/8/2024
Bác sĩ Nhật Bản giảm 10kg trong 2 tháng nhờ bỏ bánh mì ra khỏi bữa sáng

Bác sĩ Nhật Bản giảm 10kg trong 2 tháng nhờ bỏ bánh mì ra khỏi bữa sáng

  • 03/8/2024
Ăn trứng như thế nào để tốt cho sức khỏe?

Ăn trứng như thế nào để tốt cho sức khỏe?

  • 02/8/2024
Nghiên cứu mới bác bỏ quan niệm uống rượu giúp kéo dài tuổi thọ

Nghiên cứu mới bác bỏ quan niệm uống rượu giúp kéo dài tuổi thọ

  • 02/8/2024
Bức tranh ‘Carnation, Lily, Lily, Rose’: Hành trình họa sỹ John Singer Sargent tìm lại chính mình

Bức tranh ‘Carnation, Lily, Lily, Rose’: Hành trình họa sỹ John Singer...

  • 01/8/2024
Không phải các loại mỡ trong cơ thể đều như nhau

Không phải các loại mỡ trong cơ thể đều như nhau

  • 01/8/2024
Ngủ trưa nhiều làm gia tăng nguy cơ bệnh tim mạch và Alzheimer

Ngủ trưa nhiều làm gia tăng nguy cơ bệnh tim mạch và Alzheimer

  • 01/8/2024
Hỏa Diệm Sơn

Hỏa Diệm Sơn

  • 01/8/2024
6 bài tập thể dục có tác dụng chống trầm cảm

6 bài tập thể dục có tác dụng chống trầm cảm

  • 31/7/2024
7 vấn đề an toàn cần lưu ý khi nhuộm tóc

7 vấn đề an toàn cần lưu ý khi nhuộm tóc

  • 31/7/2024
Cách ăn uống của người cha ảnh hưởng sức khỏe của con cháu như thế nào?

Cách ăn uống của người cha ảnh hưởng sức khỏe của con cháu như thế nào?

  • 30/7/2024
Từ nền Cộng hòa đến Chế độ độc tài: Sự trỗi dậy của Sulla

Từ nền Cộng hòa đến Chế độ độc tài: Sự trỗi dậy của Sulla

  • 30/7/2024
Thiếu vitamin D liên quan đến bệnh sâu răng ở người cao tuổi

Thiếu vitamin D liên quan đến bệnh sâu răng ở người cao tuổi

  • 30/7/2024
5 bài tập đơn giản giúp bạn quản lý bệnh tiểu đường

5 bài tập đơn giản giúp bạn quản lý bệnh tiểu đường

  • 29/7/2024
Vẽ tranh: Nghệ thuật của sự lắng nghe và khám phá

Vẽ tranh: Nghệ thuật của sự lắng nghe và khám phá

  • 29/7/2024
Nghiên cứu: Bên trong sao neutron tồn tại vật chất lạ siêu đặc

Nghiên cứu: Bên trong sao neutron tồn tại vật chất lạ siêu đặc

  • 29/7/2024
Bạn dễ ngất xỉu khi đi xét nghiệm máu?

Bạn dễ ngất xỉu khi đi xét nghiệm máu?

  • 29/7/2024
Ăn chay và ăn trái cây mà vẫn bị gan nhiễm mỡ? Một loại trà có thể hữu ích

Ăn chay và ăn trái cây mà vẫn bị gan nhiễm mỡ? Một loại trà có thể hữu ích

  • 28/7/2024
Xem thêm
CHIA SẺ
Gửi mail Copy
Shen Yun Zuo Pin
Tin Mới Nhất

    Tin nổi bật

    • Cập nhật giá vàng mới nhất hôm nay

      Cập nhật giá vàng mới nhất hôm nay
    • Bệnh bạch hầu: Nguyên nhân và cách nhận biết

      Bệnh bạch hầu: Nguyên nhân và cách nhận biết
    • VF 5 bắt đầu được bán tại Indonesia, giá quy đổi thấp hơn tại Việt Nam

      VF 5 bắt đầu được bán tại Indonesia, giá quy đổi thấp hơn tại Việt Nam
    • Thành tâm hướng Phật, được bảo hộ biến nguy thành an

      Thành tâm hướng Phật, được bảo hộ biến nguy thành an
    • Tại sao người xưa treo ngải cứu và xương bồ trước cửa nhà vào ngày Tết Đoan ngọ?

      Tại sao người xưa treo ngải cứu và xương bồ trước cửa nhà vào ngày Tết Đoan ngọ?
    AdAds by ETV
    AdAds by ETV
    KẾT NỐI VỚI CHÚNG TÔI
    • Google connect icon
    Epoch Times Tiếng Việt
    Premium Podcast Facebook Youtube
    • TIN MỚI NHẤT
    • TIN TIÊU ĐIỂM
    • TIN CHỌN LỌC
    • ETV VĂN HÓA & NGHỆ THUẬT
    • ETV SỨC KHỎE
    • NGHỆ THUẬT SHEN YUN
    • SHEN YUN ZUO PIN
    36 QUỐC GIA, 22 NGÔN NGỮ
    • English
    • Chinese
    • Spanish
    • Hebrew
    • Japanese
    • Korean
    • Indonesian
    • French
    • German
    • Italian
    • Portuguese
    • Swedish
    • Dutch
    • Russian
    • Ukrainian
    • Romanian
    • Czech
    • Slovak
    • Polish
    • Turkish
    • Persian
    • Vietnamese
    TẢI APP CỦA CHÚNG TÔI
    app-store app-store
    • BÌNH LUẬN
    • HOA KỲ
    • MỸ - TRUNG
    • TRUNG QUỐC
    • ĐÔNG DƯƠNG
      • Á Châu
      • Úc Châu
      • Việt Nam
    • TÂY DƯƠNG
    • TÀI CHÍNH - KINH TẾ
    • VĂN HÓA & NGHỆ THUẬT
    • ĐỜI SỐNG
    • SỨC KHỎE
    • KHOA HỌC
    • Liên lạc
    • Giới thiệu
    • Rss Feeds
    • Điều khoản dịch vụ
    • Chính sách bảo mật
    • Chính sách bản quyền
    KẾT NỐI VỚI CHÚNG TÔI
    • Google connect icon
    Copyright © 2020 - 2025 Epoch Times Tiếng Việt
    share iconCHIA SẺ
    Chia sẻ bài viết này tới bạn bè của bạn
    Form Newsletter Subscription

    Đăng ký nhận tin