Những sự kiện thiên văn nào được mong đợi nhất trong năm 2024?

Lý Ngôn

Trong hàng ngàn năm qua, con người luôn nhìn lên bầu trời và kinh ngạc trước những kỳ quan thiên thể đang diễn ra phía trên. Ngày nay, khi công nghệ hiện đại đã  đem lại nhiều hiểu biết hơn về Hệ Mặt Trời và các thiên hà xa xôi, con người ngày càng bị bầu trời thần bí vô hạn mê hoặc.

Sự kiện thiên văn được mong chờ nhất năm 2024 là nhật thực toàn phần vào ngày 08/04. Kỳ quan thiên văn này sẽ được nhìn thấy tại phần lớn Hoa Kỳ, Mexico, và Canada. Lần nhật thực toàn phần gần đây nhất xảy ra vào ngày 21/08/2017. Vào thời điểm đó, rất nhiều người đã đeo kính xem nhật thực và ra ngoài trời để chứng kiến ​​sự kiện thiên văn dị thường này.

Ngoài nhật thực toàn phần, còn có rất nhiều sự kiện thiên văn ly kỳ và chấn động sắp diễn ra trong năm nay. Trong đó, có những sự kiện không cần đến thiết bị đặc biệt cũng có thể quan sát. Thông thường quan sát dưới bầu trời đêm là hiệu quả nhất, tốt nhất là tránh xa ánh sáng đô thị.

Theo thông tin từ NASA, The Weather Channel, và các trang web thiên văn, dưới đây là những sự kiện thiên văn đáng chú ý nhất trong năm 2024, quý vị yêu thích ngắm sao có thể lên kế hoạch trước.

Ngày 22/02/2024: Kim Tinh giao hội Hỏa Tinh

Kim Tinh và Hỏa Tinh tiếp xúc gần với nhau trên bầu trời mỗi năm một lần, được gọi là cuộc giao hội. Lần giao hội gần nhất của Kim Tinh và Hỏa Tinh là vào ngày 27/07/2023.

Kim Tinh là thiên thể sáng nhất trên bầu trời, là kết quả của nhiệt và ánh sáng bị hấp thụ bởi những đám mây dày trong bầu khí quyển của nó. Hỏa Tinh không sáng bằng Kim Tinh nhưng hành tinh đỏ này vẫn có thể dễ dàng nhìn thấy bằng mắt thường.

Các khu vực vĩ độ Nam là nơi lý tưởng để quan sát cuộc giao hội của hai hành tinh. Sau khi dậy trước lúc mặt trời mọc, quý vị hãy đi đến một nơi không có nhà cao tầng hoặc cây cối, rồi nhìn ra đường chân trời phía Đông Nam để thưởng thức hiện tượng kỳ thú này.

Ngày 26/02/2024: Ánh sáng Hoàng đạo

Ánh sáng Hoàng đạo còn được gọi là bình minh giả. Đây là hiện tượng xảy ra sau hoàng hôn, là ánh sáng trắng hình tam giác gần với Mặt Trời trên bầu trời đêm dọc theo đường hoàng đạo hoặc đai hoàng đạo. Các khoa học gia cho rằng Ánh sáng Hoàng đạo là do ánh sáng Mặt Trời phản chiếu từ những đám mây bụi bị lực hấp dẫn của Trái Đất hút vào.

Hiện tượng thiên văn này được quan sát tốt nhất khi cách xa ánh đèn thành phố, và bầu trời càng tối thì càng tốt.

Ngày 08/04/2024: Nhật thực toàn phần

Đây là sự kiện thiên văn được mong đợi nhất vào năm 2024. Người dân trên khắp Bắc Mỹ sẽ có thể nhìn thấy Mặt Trăng đi qua ngay trước Mặt Trời, biến Mặt Trời thành một vòng lửa và biến ngày thành đêm.

Để có được những góc nhìn đẹp nhất, quý vị cần phải ở trên con đường nhật thực toàn phần rộng 115 dặm. Con đường này trải dài khắp Hoa Kỳ: Từ San Antonio và Dallas ở Texas, xuyên qua các thành phố như Indianapolis và Cleveland ở Trung Tây Hoa Kỳ, và từ Buffalo, New York đến Maine, xuyên qua Đông Bắc Hoa Kỳ.

Hãy nhớ đeo kính nhật thực khi xem nhật thực toàn phần để tránh tổn thương mắt vĩnh viễn. Cảnh tượng thiên văn này sẽ kéo dài khoảng bốn phút. Những ai không ở trên con đường này sẽ chỉ nhìn thấy nhật thực một phần.

Ngày 12/4/2024: “Sao chổi quỷ” bay ngang bầu trời

Ngay sau nhật thực toàn phần, một sự kiện thiên văn thứ hai thậm chí còn hiếm hơn sẽ diễn ra. Một “sao chổi quỷ” (Devil Comet) to bằng thành phố cỡ nhỏ sẽ lần nữa tiếp cận Trái Đất sau 70 năm. Hiện tại, sao chổi 12P/Pons-Brooks có cấu trúc giống hai chiếc sừng đang bay về phía Trái Đất. Lần cuối cùng chúng ta nhìn thấy nó là vào năm 1954.

Mặc dù có thể nhìn thấy sao chổi khi nhật thực nhưng không nên quan sát nó vào thời điểm này vì thời gian tối của nhật thực quá ngắn và có thể gây hại cho mắt. 12P/Pons-Brooks sẽ ở gần Mộc Tinh trong vài ngày từ 12 đến 14/04 – đây sẽ là thời điểm thích hợp để ngắm.

Ngày 12/08/2024: Mưa sao băng Perseids

Quý vị có thể nhìn thấy mưa sao băng Perseids vào mùa hè, và năm 2024 cũng không phải là ngoại lệ. Mưa sao băng Perseids xảy ra khi quỹ đạo Trái Đất đi qua những mảnh vụn do sao chổi để lại.

Độ sáng của Mặt Trăng là yếu tố quan trọng nhất để có thể nhìn rõ cơn mưa sao băng này. Khi trăng mờ, bầu trời sẽ tối hơn và mưa sao băng Perseids sẽ dễ nhìn thấy hơn. Vào ngày 12/08 năm nay, khi mưa sao băng Perseids đạt cực đại, Mặt Trăng sẽ ở trạng thái sáng một nửa. Thời điểm tốt nhất để quan sát những ngôi sao băng này là vào khoảng nửa đêm (UTC).

Ngày 19/08/2024: Siêu trăng

Mặt Trăng quay quanh Trái Đất theo hình elip. Khi đến cận điểm (perigee), cũng chính là vị trí gần Trái Đất nhất, nó sẽ đạt đến trạng thái trọn vẹn nhất, gọi là “Siêu trăng” (Super Moon).

Trăng trong bốn lần trăng tròn vào mùa thu năm 2024 sẽ lớn hơn những thời điểm khác, vì Mặt Trăng sẽ ở gần Trái Đất hơn bất kỳ thời điểm nào khác trong năm.

Những ai bỏ lỡ siêu trăng ngày 19/08, sẽ có cơ hội xem bù vào các ngày 18/09, 17/10, và 15/11.

Tháng 09–10/2024: Chờ đợi sao chổi C/2023 A3 phát sáng

Sao chổi C/2023 A3 được phát hiện lần đầu tiên vào cuối năm 2022, đầu năm 2023. Các khoa học gia xác định rằng ngôi sao chổi này mất 80,000 năm để quay một vòng quanh Mặt Trời. Theo ước tính của họ, sao chổi này sẽ tiếp cận gần Mặt Trời nhất vào ngày 28/09. Câu hỏi liệu nó có phát ra ánh sáng hay không đang được những người yêu thích thiên văn rất mong đợi.

Nếu may mắn, sao chổi này sẽ tỏa sáng suốt tháng Chín, cho phép người dân ở Nam bán cầu có thể nhìn thấy nó mà không cần bất kỳ thiết bị nào. Đến tháng Mười, sao chổi này sẽ đi ngang qua Mặt Trời, và người dân Bắc Mỹ có thể nhìn thấy nó vào ngày 11 hoặc 12/10.

Ngày 02/10/2024: Lại một lần nhật thực nữa

Nếu nhật thực toàn phần vào tháng Tư chưa thể khiến quý vị hài lòng thì nhật thực lần thứ hai vào ngày 02/10 có thể sẽ khiến quý vị lần nữa cảm thấy phấn khích. Lần này, người dân Nam Mỹ sẽ ở vị trí tốt nhất để quan sát nhật thực. Người dân Bắc Mỹ thì có thể nhìn thấy nhật thực một phần.

Ngày 13/12/2024: Mưa sao băng Geminids

Mưa sao băng Geminids xuất hiện trên bầu trời đêm vào tháng Mười Hai hàng năm. Trận mưa sao băng này được những người mới làm quen với thiên văn học chú trọng vì độ đáng tin của nó. Nếu thời tiết quang đãng, khi cơn mưa sao băng Geminids đạt tới cực đại, mọi người có thể nhìn thấy khoảng 120 ngôi sao băng lướt qua bầu trời đêm mỗi giờ. Những ngôi sao băng này thường có màu vàng và di chuyển rất nhanh trên bầu trời.

Quanh năm: Hoạt động cực quang tăng lên

Năm 2024 có thể là năm tốt nhất để ngắm Bắc cực quang. Các khoa học gia cho biết sự gia tăng hoạt động của Mặt Trời có thể đạt đỉnh điểm vào năm 2024, nên Bắc cực quang có thể được nhìn thấy nhiều hơn những năm trước. Cơ hội tốt nhất để ngắm Bắc cực quang là từ tháng Một đến tháng Mười, đặc biệt là vào khoảng thời gian Xuân phân và Thu phân.

Để thưởng thức màn “nhảy múa” trên bầu trời đêm tuyệt đẹp của các cực quang màu xanh lá và màu đỏ rõ hơn, tốt nhất quý vị nên đi về phía Bắc, đến Fairbanks, Alaska, Yellowknife, Canada, và các nước Bắc Âu.