Những sửa đổi mới của WHO tạo ra một chế độ toàn cầu nhân danh sức khỏe

SEAN LIN và JACKY GUAN

Từ khi thành lập, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã đảm nhận vai trò của một cơ quan cố vấn trong lĩnh vực y tế quốc tế. Vào năm 2005, WHO đã thiết lập Các Quy định Y tế Quốc tế (IHR) như một công cụ tuân thủ chính để bảo đảm các trường hợp khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng được giải quyết nhanh chóng. Đại dịch COVID minh họa một cách hoàn hảo quyền lực của WHO.

Tuy nhiên, một bộ sửa đổi mới do các quốc gia thành viên của WHO đề ra đã được công bố hồi cuối năm 2022 nhằm tăng cường quyền lực của WHO dưới chiêu bài IHR. Bộ quy định IHR này, cùng với Cơ quan Đàm phán Liên chính phủ (INB) mới được đề nghị và điều khoản phòng ngừa, sẵn sàng, và ứng phó với đại dịch (WHO CA+) mới thêm vào trong INB, đã làm dấy lên một số cảnh báo về sự chuyển đổi mô hình mà WHO đang thực hiện – từ vai trò ‘một cơ quan cố vấn sức khỏe quốc tế’ thành ‘một chế độ toàn cầu hoạt động nhân danh sức khỏe’.

Từ mối quan hệ bệnh nhân–bác sĩ đến tập đoàn y tế đầy quyền lực

Trong suốt lịch sử, con người đã dựa vào các mối liên kết với bạn bè, gia đình, và hàng xóm để duy trì một đời sống xã hội lành mạnh. Điều này không chỉ quan trọng cho sức khỏe mà còn để xây dựng niềm tin làm nền tảng cho các mối quan hệ. Cũng thiết yếu như trong mối quan hệ với gia đình và bạn bè, đối với sức khỏe, niềm tin cũng rất quan trọng trong mối quan hệ giữa bệnh nhân và bác sĩ.

Các bác sĩ ở nhiều quốc gia và khu vực khác nhau có rất nhiều phương pháp khác nhau để điều trị một bệnh đơn giản như cảm lạnh. Một số bác sĩ có thể chích ngừa cúm cho quý vị; một số có thể kê toa cho quý vị một số loại thuốc thông thường, và một số thậm chí có thể khuyên quý vị dùng súp nóng và nghỉ ngơi nhiều. Cũng có thể có một phương thuốc lạ từ châu Mỹ Latinh hoặc Đông Nam Á có hiệu quả y như một loại thuốc mà quý vị mua ở hiệu thuốc tại Hoa Kỳ. Tất cả là để nói rằng các bác sĩ được đào tạo bài bản thường biết họ đang làm gì dựa trên các phương pháp sẵn có.

Mối quan hệ một–một giữa bệnh nhân–bác sĩ theo truyền thống là cách thức đã được thử nghiệm và được công nhận để thiết lập một hệ thống y tế trong bất kỳ xã hội nào. Ngay cả theo y học thực chứng, lời khuyên từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), Cơ quan Quản trị Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), hoặc các cơ quan y tế khác đóng vai trò là những khuyên không ràng buộc đối với các bác sĩ, cho phép họ đưa ra quyết định của riêng mình dựa trên hiểu biết của họ về bệnh nhân.

Mọi người sẽ đưa ra những quyết định cuối cùng liên quan đến sức khỏe của chính họ; do đó, các bác sĩ cần có sự đồng ý của bệnh nhân để điều trị hoặc thực hiện các ca phẫu thuật. Niềm tin mà mọi người dành cho bác sĩ của họ là thiêng liêng và đòi hỏi các bác sĩ phải hành nghề y dựa trên đạo đức cũng như kiến thức, năng lực kỹ thuật, và kinh nghiệm y khoa chân chính – những điều mà hầu hết các bác sĩ vẫn có.

Bất kể những điều đã trở thành chuẩn mực qua nhiều thế hệ, sự tiến bộ của y học hiện đại và công nghệ sinh học đã khiến các lĩnh vực y tế và y học trở thành những ngành công nghiệp đồ sộ. Do đó, chất lượng chăm sóc sức khỏe ngày càng trở nên phụ thuộc vào việc phân bổ các nguồn lực và phân phối của cải.

Các đại công ty dược phẩm (Big Pharma), các cơ quan y tế quyền lực, và các doanh nghiệp bảo hiểm sức khỏe đầy thế lực đều bắt tay với nhau, hình thành nên một tập đoàn quyền lực đồ sộ. Nhân danh việc bảo vệ người dân, sự thị uy quyền lực này đã lên đến một mức độ chưa từng có, được thể hiện toàn diện trong thời kỳ đại dịch dưới hình thức phong tỏa, các quy định bắt buộc, cơn sốt thuốc men và vaccine, chính sách bảo hiểm xác định việc chẩn đoán v.v.

WHO: Một chế độ toàn cầu nhân danh sức khỏe?

Rồi sau đó, chúng ta lại có các tổ chức quốc tế như WHO, với vai trò mà nhiều người cho là độc đoán đến mức không hề xem xét đến yếu tố thiết yếu trong cuộc sống của họ nữa. Tổ chức này được Liên Hiệp Quốc thành lập và trong lịch sử đã đóng vai trò điều phối các nguồn lực cũng như vấn đề sức khỏe toàn cầu – giúp giải quyết các mối đe dọa sức khỏe cộng đồng như bệnh bại liệt, AIDS, và COVID. Tuy nhiên, đề nghị cải tổ mới nhất của tổ chức này làm dấy lên mối lo ngại nghiêm trọng về việc liệu WHO có đang trở thành một chế độ gần như là toàn cầu hay không.

Những thay đổi mới nhất mà WHO đang theo đuổi chính là những sửa đổi trong thỏa thuận Quy định Y tế Quốc tế. Đại hội đồng Y tế Thế giới lần đầu tiên thông qua điều lệ y tế quốc tế IHR (International Health Regulations) vào năm 1969 để giúp kiểm soát sáu căn bệnh, và kể từ khi đó điều lệ này đã được sửa đổi nhiều lần. Năm 2003, dịch SARS bùng phát ở Trung Quốc. Một phiên bản cập nhật đầy đủ đã được thực thi vào năm 2005 sau khi Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) từ chối duy trì tính minh bạch trong đợt bùng phát này. Phiên bản năm 2005 đó của IHR hiện đang phải đối mặt với những thay đổi hoàn toàn.

Điều lệ IHR yêu cầu các quốc gia thành viên của WHO phát hiện, đánh giá, báo cáo, và ứng phó một cách phù hợp trong các trường hợp khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng có thể lan rộng trên phạm vi quốc tế. Trong đại dịch COVID-19, đặc biệt là trong thời gian mới bắt đầu, Trung Quốc đã cho thấy một kỹ xảo đặc biệt trong việc cung cấp thông tin giả và thiếu minh bạch cho cộng đồng quốc tế – như việc chia sẻ dữ liệu, cho phép điều tra nguồn gốc của dịch bệnh này, và số ca nhiễm gia tăng đột biến chưa từng thấy mới đây nhất sau khi quốc gia này dỡ bỏ các hạn chế zero-COVID.

Không phải là không liên quan đến các tai ương quốc tế này, WHO đã công bố một số sửa đổi trong điều lệ y tế IHR nhằm tăng đáng kể quyền lực của WHO khi xảy ra tình huống khẩn cấp về sức khỏe toàn cầu. Chẳng hạn, WHO sẽ có quyền hành động theo các tình huống khẩn cấp có thể xảy ra hơn là tình huống thực tế, và cho phép tổng giám đốc của WHO kiểm soát việc sản xuất loại thuốc mà vị đó cho là phù hợp.

Một mối lo ngại là nếu những sửa đổi nói trên được thông qua, thì WHO sẽ có thẩm quyền bác bỏ các quyết định về biện pháp y tế do từng quốc gia đưa ra và cấp cho tổ chức này khả năng kiểm duyệt những gì họ xem là thông tin sai lệch và thông tin giả. Đây là một mối đe dọa nghiêm trọng đối với chủ quyền của mọi thành viên WHO.

Một thay đổi gây sửng sốt khác là việc loại bỏ “sự tôn trọng nhân phẩm, nhân quyền, và các quyền tự do căn bản của con người” trong Điều 3 của IHR, để thay thế bằng các thuật ngữ “công bằng” và “hòa nhập”.

Đồng thời, các sửa đổi mới của WHO thay đổi chức năng cố vấn của IHR thành chức năng luật pháp, nghĩa là tổ chức này sẽ nắm giữ quyền lực tương đương – nếu không muốn nói là nhiều hơn – một cơ quan quản lý có thẩm quyền ràng buộc về mặt pháp lý và khả năng thực thi.

Những thay đổi nói trên, và nhiều thay đổi khác, đang gây rắc rối vì những sửa đổi này về bản chất là mơ hồ và còn nhiều chỗ cần giải thích thêm. Chẳng hạn, những sửa đổi này không nêu rõ số tiền tài trợ mà các quốc gia tài trợ cần đóng góp, mà điều này có thể dẫn đến tình trạng tham nhũng leo thang ở các nước kém phát triển.

Một hệ thống chứng nhận sức khỏe toàn cầu với nhiều nguy cơ

Trong thời kỳ đại dịch vừa qua, đã có một số hệ thống chứng nhận sức khỏe được thiết lập trên một số khu vực ở Bắc Mỹ, châu Âu, và các quốc gia khác, nhưng không có hệ thống nào phổ biến và được thực thi chặt chẽ như hệ thống mã QR y tế ở Trung Quốc. Trong suốt ba năm Trung Quốc thực thi các biện pháp cực đoan zero COVID, màu sắc của mã trên điện thoại của quý vị quyết định xem quý vị có được phép rời khỏi các khu vực cộng đồng, dùng bữa trong nhà hàng, hay thậm chí là nhập viện để sinh con hay không.

Hệ thống mã QR có thể theo dõi việc di chuyển của quý vị và sử dụng một thuật toán để xác định xem quý vị có nguy cơ bị lây nhiễm hay không. Nếu quý vị có nguy cơ lây nhiễm, mã của quý vị sẽ chuyển sang màu vàng và chính quyền sẽ đưa quý vị đến trại cách ly bằng chi phí của quý vị. Hệ thống mã QR này cũng được liên kết với tài khoản ngân hàng cá nhân của quý vị để có thể thanh toán chi phí cách ly bắt buộc ở khách sạn của quý vị trước khi quý vị đến.

Được một chế độ ít quan tâm đến nhân quyền thực thi, các mã này bị cáo buộc là chuyển màu sang vàng hoặc thậm chí đỏ (biểu thị sự lây nhiễm) cho những công dân phàn nàn về các biện pháp nghiêm ngặt đối với đại dịch. Một hệ thống xâm phạm như vậy có tiềm năng to lớn trong việc xóa bỏ quyền riêng tư và quyền tự quyết, buộc cư dân phải sống dưới chế độ kiểu Orwell.

Mục đích bề mặt của hệ thống chứng nhận sức khỏe là vô hại, nhưng hệ thống này có thể là một công cụ thuận tiện để thúc đẩy việc thành lập một chính phủ toàn cầu toàn trị. Hệ thống này có thể là một phần không thể thiếu trong việc đạt được một nghị trình toàn cầu mà không cần sự ủng hộ của công chúng.

Các chứng nhận sức khỏe không phải là điều duy nhất mà WHO muốn thêm vào chính phủ toàn cầu. Cơ quan này còn đòi hỏi có một Cơ quan Đàm phán Quốc tế (INB) với quyền năng ngăn ngừa, sẵn sàng, và ứng phó với đại dịch được đưa vào chức vụ của mình.

INB có thể là một cái cớ khác để kiểm soát

Trích dẫn “sự thất bại thảm hại của cộng đồng quốc tế trong việc thể hiện sự đoàn kết và công bằng khi ứng phó với… đại dịch” ở phần mở đầu, bản sơ thảo INB, được khởi xướng năm 2022 và được sửa đổi hồi tháng 02/2023, đề nghị một tổ chức quốc tế có thẩm quyền cao hơn một số – nếu không muốn nói là hầu hết – chính phủ khắp thế giới vốn có khả năng hành động để ứng phó với đợt khẩn cấp sức khỏe toàn cầu tiếp theo.

Đồng thời, INB cũng gồm cả sáng kiến “Một Sức Khỏe” (One Health – hiện là một kế hoạch 5 năm nhằm giải quyết các dịch bệnh lây từ động vật sang người trên toàn thế giới. Có thể hiểu rằng INB sẽ là cơ quan hành động của “siêu cường quốc” WHO, trong khi IHR sẽ cung cấp cơ sở pháp lý cho chính quyền độc đoán này. Kinh phí cho các biện pháp này, như đã được đề nghị, sẽ đến từ ngân hàng thế giới.

Trong khi WHO đang chuẩn bị nâng cao quyền lực của mình bằng những sửa đổi này, câu hỏi cần trả lời là: Mọi người có hài lòng với cách mà tổ chức này giải quyết đại dịch không? Dư luận toàn cầu dường như đã bị chia rẽ trong chủ đề này. Các quốc gia phát triển ở châu Âu và Bắc Mỹ dường như ủng hộ những nỗ lực của WHO, nhưng một số quốc gia châu Á như Nhật Bản và Nam Hàn lại bày tỏ sự không hài lòng.

Trong khi đó, các chính sách mà WHO đang cố gắng ban hành cũng là nguyên nhân gây căng thẳng và chia rẽ xã hội mạnh mẽ. Nhiều người dường như chia rẽ trong việc ban hành giấy thông hành y tế tư nhân hoặc giấy thông hành y tế do chính phủ điều hành – để làm bằng chứng chích ngừa hoặc cho những lý do tương tự.

Giống như bất kỳ chính phủ hiệu quả nào đều có sự kiểm soát và sự cân bằng, chẳng phải WHO cũng cần một cuộc đánh giá khách quan hậu COVID trước khi các sửa đổi này được thông qua hay sao? Qua đó vấn đề được đặt ra là WHO thuộc về kiểu tổ chức giám sát nào, và có cơ chế pháp lý nào hiện hữu để WHO có thể chịu trách nhiệm nếu tổ chức này không giải quyết được một cuộc khủng hoảng sức khỏe cộng đồng nghiêm trọng hay không? Những vấn đề này cần được giải quyết trước khi bất kỳ thay đổi nào được thông qua.

Do đó, một trong những vấn đề cấp bách nhất ở đây có thể là sự thiếu minh bạch của WHO và tính giải trình của các biện pháp được đề nghị. Ngôn ngữ được sử dụng trong tài liệu sửa đổi này là vô cùng mơ hồ và còn nhiều chỗ cần diễn giải thêm. Đồng thời, dường như có sự lo ngại về tính ‘thiếu kiểm soát và cân bằng’ trong trật tự mới được đề nghị này.

Tất cả 194 quốc gia trong WHO sẽ bỏ phiếu về các sửa đổi và hoàn thiện INB mới trước tháng 05/2024. Điều này có thể đem lại những thay đổi sâu rộng đối với sinh kế của các thế hệ mai sau. Mọi người đã được thông báo và giáo dục đầy đủ về những thay đổi này chưa? Phải chăng nên có nhiều cuộc thảo luận cởi mở và công khai hơn để cho thấy rõ ràng điều gì sẽ xảy ra nếu các sửa đổi này được thông qua? Tại sao các hãng thông tấn lớn không chọn đưa tin về điều này?

Quan điểm trong bài viết này là quan điểm của tác giả và không nhất thiết phản ánh quan điểm của The Epoch Times. Epoch Health hoan nghênh các cuộc thảo luận chuyên nghiệp và tranh luận thân thiện. Để gửi ý kiến, vui lòng làm theo các nguyên tắc này và gửi qua mẫu của chúng tôi tại đây: https://www.theepochtimes.com/submission-guidelines_4553495.html.