Những tác dụng của việc tắm bằng nước lạnh

Allison DeMajistre

Việc tắm nước lạnh vài lần một tuần đang trở nên phổ biến như một cách để cải thiện sức khỏe. Theo một số chuyên gia, tắm nước lạnh có thể cải thiện cả thân lẫn tâm theo nhiều cách không ngờ tới.

Lịch sử của liệu pháp lạnh

Liệu pháp lạnh hoặc ngâm trong nước lạnh (CWI) là một phương pháp nâng cao sức khỏe ở nhiều nền văn hóa khác nhau trên toàn thế giới. Lợi ích của liệu pháp này đã được nhắc đến trong văn bản giấy cói của người Ai cập cổ Edwin Smith, trong đó viết về việc sử dụng nước lạnh cho mục đích chữa bệnh. Người Hy Lạp cổ đại sử dụng nước lạnh để cho cơ thể thư thái. Hippocrates thậm chí còn nói rằng “nước có thể chữa lành mọi thứ.”

Vào thế kỷ 20, bác sĩ người Mỹ Edgar A. Hines Jr. đã giúp giải thích cách mà liệu pháp lạnh hoạt động trong cơ thể và ảnh hưởng như thế nào đến huyết áp cũng như hệ thần kinh tự chủ, vốn đóng vai trò quan trọng trong sự thay đổi nhịp tim. Vào đầu những năm 2000 – nước lạnh được biết đến có tác dụng giúp các vận động viên hồi phục sau khi tập luyện và giảm viêm.

Liệu pháp lạnh hiện tại

Vận động viên kiêm diễn giả Wim Hof, còn được gọi là “người băng” nhờ phá kỷ lục thế giới liên quan đến thời tiết lạnh, bao gồm bơi dưới lớp băng ở độ sâu 217 feet (66 m) và ngâm mình trong khối băng trong hơn 112 phút. Theo trang web của mình, ông đã học cách kiểm soát hơi thở, nhịp tim và tuần hoàn bằng cách phơi mình trong những điều kiện khắc nghiệt.

Ông đã phát triển Phương pháp Wim Hof (WHM) và sau đó bắt đầu dạy mọi người trên toàn thế giới cách kiểm soát tâm trí và cơ thể bằng cách làm chủ cái lạnh thông qua hít thở, liệu pháp lạnh và liệu pháp tâm trí.

Những người theo dõi ông là những người đầu tiên nói rằng Phương pháp Wim Hof có thể gia tăng miễn dịch, cải thiện giấc ngủ, tăng năng lượng và giúp cơ thể hồi phục.

Bạn không cần phải mặc quần short leo núi Kilimanjaro để chiêm nghiệm những lợi ích của liệu pháp lạnh. Việc tắm nước lạnh vài lần một tuần có thể dẫn đến những thay đổi sinh lý tích cực và lâu dài bằng cách tạo ra một môi trường nội tiết tố mới. Hiện tượng này tạo ra tác dụng có lợi cho cơ thể khi tiếp xúc với các tác nhân có vẻ có hại hoặc gây căng thẳng. Buộc cơ thể vào quá trình sinh nhiệt, hoặc sản xuất nhiệt, dưới áp lực bị lạnh sẽ tạo ra hormone và kết cục cuối cùng là sức khỏe tốt hơn.

Tăng sức đề kháng 

Sự bất ngờ khi chuyển từ tắm nước nóng sang nước lạnh trong một hoặc hai phút có thể bảo vệ bạn khỏi virus lưu thông bằng cách kích thích sản xuất tế bào bạch cầu. 

Một nghiên cứu từ Hà Lan có tên “Thử thách tuyệt vời” cho thấy những người tắm nước lạnh thường xuyên trong 90 ngày đã giảm số ngày nghỉ làm việc vì ốm. Một nghiên cứu khác cho thấy việc tắm nước lạnh có thể tạo ra khả năng chống lại một số loại ung thư. Các nhà nghiên cứu đề xuất rằng những con chuột tiếp xúc với cái lạnh trong thời gian ngắn mỗi ngày làm tăng tế bào T và rằng tế bào tiêu diệt tự nhiên và một số dạng liệu pháp lạnh có thể trở thành phương pháp điều trị cho một số bệnh ung thư như là liệu pháp miễn dịch bổ sung.

Kích thích trao đổi chất

Cơ thể con người có hai loại chất béo: mỡ nâu hay còn gọi là mô mỡ nâu (BAT) và mỡ trắng. Mỡ trắng là loại chúng ta liên tưởng đến béo phì và bệnh tim. Tuy nhiên, mọi người sinh ra đều có mỡ nâu. Vì trẻ sơ sinh không thể run lập cập [để giữ nhiệt] nên mỡ nâu giúp giữ ấm cho trẻ. Nghiên cứu trước đây dẫn đến ý tưởng rằng mỡ nâu sẽ biến mất hoàn toàn ở tuổi trưởng thành và chỉ còn lại mỡ trắng. Tuy nhiên, nghiên cứu gần đây đã tìm thấy mỡ nâu hoạt động ở người lớn, điển hình là sau khi tiếp xúc với lạnh.

Một nghiên cứu được công bố trên Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism (Tập san Nội tiết lâm sàng và Chuyển hóa) chỉ ra rằng những nam thanh niên khỏe mạnh tiếp xúc với cái lạnh hai tiếng mỗi ngày trong 20 ngày đã tăng 45% lượng mỡ nâu hoạt động trao đổi chất – chứng tỏ rằng việc tiếp xúc với lạnh có thể làm tăng khả năng oxy hóa để cải thiện sức khỏe trao đổi chất.

Việc kích hoạt liên tục mỡ nâu có thể trợ giúp giảm mỡ. Tuy nhiên, các nghiên cứu bổ sung có thể giúp xác định lượng mỡ nâu có thể được kích hoạt để đạt được những cải thiện lâm sàng trong việc giảm cân.

Cải thiện độ nhạy insulin

Việc kích hoạt tiến trình sinh nhiệt không run rẩy bằng cách tắm nước lạnh có thể là một chiến lược trị liệu hiệu quả để cải thiện sức khỏe trao đổi chất cho những người béo phì bị bệnh tiểu đường loại 2. Những người có tỷ lệ mỡ cơ thể cao hơn thường có ít mỡ nâu hơn; việc tiếp xúc với lạnh đã được chứng minh là làm tăng lượng mỡ nâu và tăng hoạt động các mô mỡ nâu ở những người có lượng mỡ trắng cao.

Cải thiện tâm trạng

Một phản ứng sinh lý của cơ thể nhất quán khi tiếp xúc với lạnh là tiết ra norepinephrine và dopamine vào máu và vào vùng não locus coeruleus, vốn là nơi sản xuất dopamine và norepinephrine chính của não. Hai chất này đóng vai trò không thể thiếu trong tác dụng cải thiện tâm trạng và nhận thức khi tiếp xúc với lạnh.

Nồng độ norepinephrine hoặc dopamine thấp thường liên quan đến tình trạng mất tập trung, giảm khả năng nhận thức, năng lượng thấp và tâm trạng kém. Sự suy giảm dược lý của norepinephrine có thể dẫn đến trầm cảm; cả ADHD và trầm cảm thường được điều trị bằng thuốc ức chế tái hấp thu norepinephrine.

Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng liệu pháp lạnh làm giảm tình trạng suy giảm sức khỏe tâm thần do rối loạn tâm trạng, đặc biệt là trầm cảm và có thể cải thiện sức khỏe tinh thần. Liệu pháp lạnh cũng được ghi nhận là một cách hữu ích để cải thiện phương pháp điều trị trầm cảm bằng thuốc.

Cách tắm nước lạnh

Nếu bạn đã sẵn sàng bắt đầu tắm nước lạnh như một phần thói quen hàng ngày, tiến sĩ Carvosso sẽ đưa ra những lời khuyên cụ thể. 

“Bắt đầu tắm nước lạnh với nhiệt độ nước khoảng 50 đến 60 F (10 đến 15 độ C) trong 5 đến 10 phút. Nếu lúc đầu quá lạnh thì bạn có thể thử làm mát trong thời gian ngắn và tăng dần độ lạnh.”

Chuyên gia chỉnh hình và thể dục, tiến sĩ Eric Berg, gợi ý thêm:

1. Để nước lạnh chảy lên các bộ phận khác nhau của cơ thể để điều chỉnh nhiệt độ.
2. Thả lỏng và hít thở sâu.
3. Bật nhạc êm dịu để xao nhãng.
4. Tắm sau khi tập thể dục.
5. Hãy thử bắt đầu bằng nước lạnh và kết thúc bằng nước nóng.

Những cảnh báo khi tắm nước lạnh

Việc tắm nước lạnh nói chung được coi là an toàn, tuy nhiên cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi bắt đầu trị liệu, đặc biệt đối với những người đã biết có vấn đề tim mạch hoặc hội chứng Raynaud.

Liệu pháp lạnh vì mục đích sức khỏe là một phương pháp cổ xưa và có thể mang lại lợi ích về mặt sinh lý và tinh thần miễn là được tiến hành một cách an toàn với sự hướng dẫn của bác sĩ. Có thể mất thời gian và luyện tập để làm quen với việc tắm nước lạnh nhưng đây là một liệu pháp can thiệp lối sống đầy hứa hẹn có thể cải thiện sức khỏe theo nhiều cách khác nhau.