Những tai ương bất ngờ của Tesla ở Trung Quốc là điềm báo trước những điều sắp xảy ra?

Để chứng kiến tác động có thể gây ra đối với giá trị của một công ty của thị trường hay thay đổi Trung Quốc, thì không cần nhìn đâu xa – cứ nhìn vào Tesla.

Vào ngày 20/04, các phương tiện truyền thông và cơ quan quản lý của Trung Cộng đã bắt đầu một loạt các chỉ trích công khai đối với nhà sản xuất xe hơi điện có trụ sở tại California. Phạm vi chỉ trích rất rộng, từ độ an toàn xe hơi của Tesla, cho đến các hoạt động thu thập dữ liệu, cũng như dịch vụ khách hàng. 

Vào đầu tháng 06/2021, trang web công nghệ The Information cho biết số đơn đặt hàng tại Trung Quốc trong tháng 05/2021 của Tesla đã giảm gần một nửa so với tháng 04/2021 dựa trên dữ liệu nội bộ. Đơn đặt hàng đã giảm từ 18,000 xe trong tháng 04/2021 xuống còn 9,800 trong tháng 05/2021. Điều này phản ánh rằng người tiêu dùng Trung Quốc đã bị ảnh hưởng tiêu cực bởi vụ ồn ào này.

Và tất cả những điều đó đã xóa đi 137 tỷ USD giá trị thị trường khi giá cổ phiếu của Tesla giảm 19.5% kể từ ngày 21/04/2021.

Một loạt các sự kiện không may

Tesla đã gặp phải nhiều vấn đề xảy ra suốt cả năm ở Trung Quốc. Vào tháng 02/2021 và tháng 03/2021, Trung Cộng đã cấm xe điện Tesla đi vào các cơ sở và khu nhà ở quân sự, vì lo ngại rằng công ty có thể thu thập thông tin qua các camera gắn trên xe tạo điều kiện cho hoạt động gián điệp của Hoa Kỳ.

Hồi đầu tháng 04/2021, giám đốc đặc trách về truyền thông và các vấn đề chính phủ của Tesla tại Trung Quốc đã thông báo rằng bất kỳ dữ liệu nào được thu thập bên trong Trung Quốc sẽ được lưu trữ tại Trung Quốc và không được gửi đến Hoa Kỳ, trong một nỗ lực nhằm dập tắt những lo ngại về an ninh của Trung Cộng. Điều này xảy ra sau khi người sáng lập kiêm Giám đốc điều hành Elon Musk công khai tuyên bố rằng Tesla sẽ không tham gia vào hoạt động gián điệp. 

Vào ngày 20/04, cơ quan ngôn luận Tân Hoa Xã của Trung Cộng đã đăng một bài báo bên lề Triển lãm Xe hơi Thượng Hải chỉ trích nhà sản xuất xe điện này về chất lượng xe của họ, với lý do người tiêu dùng phàn nàn.

Cùng ngày, một bài đăng chính thức trên WeChat từ tài khoản của Ủy ban về Các vấn đề Chính trị và Pháp lý đầy quyền lực cũng gây sự chú ý đối với Triển lãm Xe hơi, khi một phụ nữ trèo lên nóc xe Tesla để phàn nàn về việc chiếc xe của cô bị lỗi phanh. Đoạn video về người phụ nữ đã lan truyền trên mạng xã hội Trung Quốc. Mặc dù không rõ lý do tại sao cơ quan Trung Cộng chịu trách nhiệm giám sát hệ thống tòa án và cảnh sát của đất nước lại nhảy vào lĩnh vực xe hơi điện, nhưng đó vẫn là một lời chỉ trích nặng nề cho Tesla.

Mặc dù ban đầu hãng Tesla tại Trung Quốc phản bác lại câu chuyện này khi nói rằng người phụ nữ được đề cập đã phản đối Tesla được một thời gian. Sau đó trong cùng tuần lễ, công ty lại đã đưa ra lời xin lỗi công khai và hứa sẽ lắng nghe tốt hơn các lời than phiền của khách hàng.

Đột ngột trở mặt

Chiến thuật của Trung Cộng chống lại Tesla rất đột ngột và quyết liệt, làm giảm doanh số bán hàng của nhà sản xuất xe hơi này trong tháng 05/2021.

Trên mọi phương diện, Tesla đã có một quý đầu tiên vang dội trong năm 2021. Tesla đã báo cáo doanh số bán hàng tăng 74% so với cùng thời kỳ năm ngoái, và thu nhập ròng không theo tiêu chuẩn kế toán GAAP lần đầu tiên trong lịch sử vượt qua con số 1 tỷ USD. Nhà máy Gigafactory của hãng này ở Thượng Hải đang hoạt động rầm rộ khiến dấy lên suy đoán rằng ông Musk đã sẵn sàng xây dựng nhà máy lắp ráp thứ hai tại thị trường xe hơi phát triển nhanh nhất thế giới. Giá cổ phiếu của Tesla cao ngất ngưỡng, trong khi vị thế nổi danh như ngôi sao nhạc rock của ông Musk đã vượt khỏi sự mong đợi.

Chỉ ba tháng sau? Các nhà phân tích hiện đang lo ngại. Ông Dan Levy của hãng Credit Suisse đã viết hôm 02/06 rằng, vào tháng 05/2021, Tesla có doanh số hàng tháng thấp nhất trong một năm. Ông viết cho các khách hàng, “Quỹ đạo không rõ ràng – trong khi một số người cho rằng mối lo ngại chỉ là tạm thời, chúng tôi cũng đã nghe được quan điểm rằng sản lượng của Tesla có thể cần nhiều thời gian để phục hồi.” Đồng thời ông cũng đề cao khả năng Tesla có thể xuất cảng sang Âu Châu những chiếc xe hơi dư mà họ sản xuất ở Trung Quốc. 

Các vấn đề tại Trung Quốc nằm đầu danh sách các thách thức kinh doanh hiện tại mà hãng đang phải đối mặt: tình trạng thiếu vi mạch, cạnh tranh từ các nhà sản xuất xe hơi lâu đời, giá bitcoin giảm, và bóng ma thuế suất doanh nghiệp cao hơn.

Sự thay đổi đột ngột này ở Trung Quốc thật đáng ngạc nhiên. Tesla đã ở một vị trí lý tưởng mà bất kỳ công ty ngoại quốc nào đều mong đạt được. Đến khi đột nhiên, tình hình đã không còn như vậy nữa.

Công ty đã đặt cược hết vào Trung Quốc. Bên cạnh nhà máy Gigafactory của mình, hãng Tesla Trung Quốc đã trở thành một trung tâm thực sự của tập đoàn, với cơ sở Nghiên cứu và Phát triển (R&D) riêng và đội ngũ kỹ thuật địa phương. 

Gần đây, các nhà phân tích của hãng Morgan Stanley lưu ý rằng Tesla đã đăng tuyển dụng các kỹ sư có chuyên môn về trung tâm dữ liệu cho cơ sở Bắc Kinh và Thượng Hải, cho thấy sự nghiêm túc của Tesla trong việc lưu giữ dữ liệu Trung Quốc tại địa phương. Hôm 27/05, nhà phân tích Adam Jonas của Morgan Stanley đã viết rằng Tesla có khả năng tạo ra “một tổ chức ‘Tesla Trung Quốc’ mà phần lớn có thể được vận hành tự chủ và độc lập với công ty mẹ tại Hoa Kỳ.”

Về phần mình, ông Musk đã nói tất cả những điều cần nói trong lời tâng bốc Bắc Kinh và tương lai của Trung Quốc là thị trường xe điện hàng đầu thế giới. Trong một bài báo hồi tháng 01/2021, Bloomberg thậm chí còn tuyên bố “Thật hợp lý khi tự hỏi liệu ông Musk đã trở thành nhà tư bản ngoại quốc được yêu thích của ông Tập hay chưa.”

Vẫn còn phải xem Tesla lên kế hoạch như thế nào để đảo chiều dư luận ở Trung Quốc. Thị trường Trung Quốc là thị trường đóng góp doanh thu lớn thứ hai của Tesla sau Hoa Kỳ. Nếu Trung Cộng – và người tiêu dùng Trung Quốc – tiếp tục xa lánh Tesla, thì giá cổ phiếu của hãng này sẽ còn giảm nữa. 

Có một điều chắc chắn rằng: Ngay cả những kế hoạch tốt nhất cũng có thể trở nên tồi tệ khi ở Trung Quốc.

Tác giả Fan Yu là một chuyên gia trong lĩnh vực tài chính và kinh tế và đã đóng góp các phân tích về nền kinh tế Trung Quốc kể từ năm 2015.

Quan điểm trong bài viết này là của tác giả và không nhất thiết phản ánh quan điểm của The Epoch Times.