Nữ nghệ sĩ ballet Ashley Tuttle: nghệ thuật cổ điển khắc họa bản tính con người

Nữ nghệ sĩ múa được đề cử Giải Tony, cô Ashley Tuttle chia sẻ, “Vẻ đẹp trong nghệ thuật đến từ cảm xúc chân thật của con người, một phẩm chất thường thấy trong các tác phẩm cổ điển.” Cô mong muốn chúng ta xem xét lại tầm quan trọng của loại hình nghệ thuật múa ballet truyền thống. 

Cô Tuttle gia nhập Nhà hát Ballet Hoa Kỳ theo lời mời của ông Mikhail Baryshnikov khi cô mới 16 tuổi và sau đó đã làm việc cho nhà hát này 17 năm. Cô trở thành nghệ sĩ múa chính và xuất hiện trong các vai diễn như Juliet trong vở “Romeo và Juliet” của Sir Kenneth MacMillan, Aurora trong vở “Người đẹp ngủ trong rừng”, Odette/Odile trong vở “Hồ thiên nga” của Kevin McKenzie, vai chính trong “Giselle” cùng nhiều vai khác.

Giờ đây, cô Tuttle là giáo viên dạy múa; cô xem múa ballet cổ điển, giống như tất cả các môn nghệ thuật cổ điển, là một nỗ lực để đạt đến sự biểu đạt trung thực.

“Ballet đang mất dần vẻ đẹp và tính chân thực.”

Vẻ đẹp chân thực trên sân khấu là quá trình loại bỏ những gì không cần thiết, cô nói: “Cách tốt nhất tôi có thể mô tả những thứ đó là: nó giống như khi bạn mặc một chiếc áo khoác mùa đông dày cộp: Bạn cảm thấy nặng nề, vướng víu và bị che lấp. Một cái gì đó đã được thêm vào chính bạn… Một nghệ sĩ múa hay một điệu múa trong sáng và chân thực, đó là khi họ không mặc chiếc áo khoác đó. Không cần động tác hoặc kiểu cách dư thừa nào, đơn giản là vũ đạo hoặc nghệ sĩ múa tự nói lên điều cần truyền đạt.” 

Một ví dụ nhỏ về “vẻ đẹp chân thực” theo cô là cảnh “Bốn thiên nga nhỏ” trong Màn 2 của vở “Hồ thiên nga”.

Bởi vì màn vũ đạo này yêu cầu trình diễn đồng nhất, phong cách cá nhân hoặc phong cách riêng của các nghệ sĩ múa phải được bỏ qua để đem lại một vẻ đẹp thuần khiết cho tác phẩm.

Quá trình đào tạo nghiêm túc và bài bản

Trong múa ballet, cách tốt nhất để có được cảm xúc chân thực là nắm vững kỹ thuật  được đào tạo nhiều năm. 

Phương pháp Vaganova vẫn được giảng dạy ngày nay là một hệ thống của Nga  theo trường phái lãng mạn Pháp và thể thao Ý, yêu cầu các nghệ sĩ múa phải vượt qua bài kiểm tra trình diễn ở từng cấp độ để được tiếp tục học lên cao.

Quá trình đào tạo nghiêm ngặt này không còn phổ biến như trước đây nữa. Đạo đức nghề nghiệp cũng không còn như trước đây, do những thay đổi trong cả ballet nói riêng và văn hóa nói chung, cô Tuttle suy ngẫm.

Trong quá khứ, “mọi người trở nên nổi tiếng vì họ xuất sắc trong chuyên môn của họ. Bây giờ nhiều người nổi tiếng chẳng hạn như cô Kardashians nhờ có quan hệ công chúng tốt hơn,” cô nói.

Tương tự như vậy, một số nghệ sĩ múa ngày nay thiếu sự tận tâm với nghệ thuật và không có khả năng cống hiến một cách vị tha như trước đây.

Ví dụ, một yếu tố truyền thống của múa ballet là corps de ballet (đoàn múa ballet phụ họa), về căn bản như là một dàn hợp xướng đồng bộ làm nền cho các nghệ sĩ chính. Những nghệ sĩ múa này thực hiện rất nhiều động tác tạo dáng, đặc biệt là nam giới, họ tạo thành khung nền cho diễn viên ở trung tâm sân khấu.

Ngày nay, corps de ballet ít nhiều được coi là bước đệm để trở thành ngôi sao. Cô Tuttle hiểu rằng các nghệ sĩ múa muốn múa hơn là đứng và tạo dáng, và tất nhiên ai cũng muốn vươn lên thành nghệ sĩ múa chính. Tuy nhiên, đã từng đứng trong corps được 5 năm, cô thật sự trân trọng toàn bộ phần diễn đó. Đó không chỉ là làm nền, mà “làm tăng thêm vẻ đẹp của bức tranh được phác họa,” cô nói.

Cô cho rằng hiện nay một số nghệ sĩ múa muốn bỏ qua bước này hoặc coi nhẹ giá trị của nó. Nhưng “một corps de ballet đẹp, diễn tốt cũng là một ngôi sao.” Đó là một khía cạnh không thể thiếu của tổng thể.

Đối với cô Tuttle, không phân biệt vai trò của nghệ sĩ múa là gì, nếu họ không cố gắng hết sức mình thì có thể coi như họ không tôn trọng nghệ thuật.

Một khía cạnh khác đang dần khiến múa ballet truyền thống bị xói mòn là mất đi tính trau chuốt.

Ngày nay, các khía cạnh quan trọng của đào tạo múa ballet ít được chú ý hơn. Cô Tuttle giải thích về Épaulment, một thuật ngữ trong múa ballet cổ điển mô tả vị trí tạo dáng cho vai hoặc đầu của nghệ sĩ múa.

Épaulment giúp định hình múa ballet cổ điển, đem lại cho các nghệ sĩ múa phong thái hoàn thiện mượt mà. “Loại bỏ nó đi cũng giống như một chiếc bánh sinh nhật không có nến,” cô nói.

Thay thế cho sự trau chuốt là tính thể thao ngày càng tăng trong múa ballet. Tiêu chuẩn chung về kỹ thuật của nghệ sĩ múa được cải thiện nhiều. Trước đây một nghệ sĩ múa thực hiện một vòng xoay tròn trên đầu ngón chân, thì bây giờ cô ấy có thể được yêu cầu thực hiện 10 vòng.

Có lẽ chịu trách nhiệm cho việc tăng thêm yếu tố thể thao vào là các trường nghệ thuật biểu diễn trên toàn thế giới. Họ tổ chức các cuộc thi để trao học bổng. Rõ ràng việc trao học bổng cho sinh viên múa là điều đáng khen ngợi, thậm chí là cần thiết. Cơ hội để các nghệ sĩ múa xem các nghệ sĩ múa khác biểu diễn là vô giá, và các nghệ sĩ múa không e sợ thể hiện những kỹ thuật thật đáng ngưỡng mộ.

Nhưng từ khi các yếu tố kỹ thuật của ballet dễ đánh giá hơn so với yếu tố nghệ thuật vốn mang tính chủ quan, những người cạnh tranh cố gắng vượt trội nhau về kỹ thuật. Do đó, múa ballet ngày càng nhấn mạnh tính giải trí hơn là tính nghệ thuật và sự trau chuốt.

Cô Tuttle e ngại rằng múa ballet đang mất đi vẻ đẹp và sự biểu đạt chân thực những điều tinh tế. 

Những vở Ballet kinh điển

Ngoài những thay đổi về kỹ thuật, các vở ballet kinh điển ngày càng ít được trình diễn hơn. Cô Tuttle nói rằng nhiều người trẻ thích trình diễn những tác phẩm “mới mẻ và sắc sảo” hơn là những tác phẩm mà họ cho là lỗi thời.

Nhưng không nên bỏ qua các tác phẩm truyền thống. Các vở ballet như “Giselle”, được biên đạo lần đầu vào năm 1841, vẫn rất liên quan đến các chủ đề ngày nay. Tác phẩm này tôn vinh sức mạnh của tình yêu.

Giselle là một cô gái thôn quê, không biết thân phận quý tộc của người yêu mình; cô yêu anh và qua đời với một trái tim tan vỡ khi biết anh ta đã hứa hôn với người con gái khác. Trong Màn 2, một nhóm các linh hồn nữ ác độc vì muốn báo thù những người đàn ông đã phản bội họ, đã khiến những người đàn ông phải nhảy theo họ cho đến chết. Họ nhắm đến người yêu của Giselle, nhưng cuối cùng tình yêu cao cả của cô đã chế ngự được lòng thù hận và giải cứu anh ta khỏi cái chết.

Giselle là một trong những vai diễn yêu thích của cô Tuttle vì nhân vật này là hiện thân cho sự duyên dáng và chân thực.

“Thật tuyệt vời khi khắc họa sự chân thực của nhân vật này. Nhưng để làm được điều đó, người ta phải sẵn sàng bộc lộ cảm xúc. Vũ đạo và các bước nhảy phải dứt khoát và thẳng; Tôi nghĩ điều đó giúp tôi thể hiện cô ấy là ai. Âm nhạc trong vở ballet này rất tự nhiên và bạn sẽ không thấy mình phải vật lộn trong bất kỳ tình huống mà âm nhạc và vũ điệu đối kháng nhau.”

Tâm điểm của vở diễn là cảnh điên dại nổi tiếng – khoảnh khắc khi Giselle phát hiện ra mình bị phản bội.

“Những vở ballet kinh điển cho chúng ta cái nhìn về những gì là bản tính con người.”

“Cần có bản lĩnh để thể hiện điều này một cách trọn vẹn,” cô Tuttle giải thích. “Bạn không thể cố ý thực hiện hoặc giả vờ thực hiện. Khoảnh khắc chân thật trên sân khấu có thể biểu đạt được vẻ đẹp của thân phận con người.”

“Tất cả chúng ta đều dễ bị tổn thương. Trở thành một phần của cảnh diễn này hay chỉ đứng quan sát những cảnh này trong vở ballet đều thật sự rất cảm động. Tuy không phải lúc nào cũng ‘hiền hòa’, nhưng những gì đẹp đẽ vẫn đang hiện hữu.”

“Tôi cảm thấy rất vinh dự khi được đảm nhận vai diễn Giselle. Giselle giúp tôi học cách không giấu giếm bản thân. Tôi vốn dĩ rất nhút nhát, nhưng việc bộc lộ bản thân trên sân khấu khiến tôi cởi mở hơn trong cuộc sống thực của mình… Vẻ đẹp của nghệ thuật giúp chúng ta trở thành những con người đẹp đẽ hơn.”

Những vở ballet kinh điển cho chúng ta cái nhìn về những gì là bản tính con người. Nghệ thuật xuất phát từ sự ngay chính, biểu đạt sự chân thực bằng tình yêu và sự thuần khiết, thì nghệ thuật ấy nên được khích lệ hơn là bị từ bỏ.