Núi Rushmore: Ngôi đền của một Hoa Kỳ vĩ đại

Nếu những bức ảnh Đài Tưởng niệm Quốc gia Núi Rushmore khiến bạn cảm thấy nơi này uy nghiêm và đầy cảm hứng, thì bạn nên đến tận nơi để thấy rằng khung cảnh thực tế còn hùng tráng hơn nhiều.

Tôi lái xe quanh một khúc cua ở khu vực núi Black Hills thuộc tiểu bang South Dakota, không quá xa thành phố Rapid, và đột nhiên xuất hiện ngay trong tầm mắt  một phần khuôn mặt khổng lồ của vị Tổng Thống đầu tiên của Hoa Kỳ George Washington – và chỉ là một phần như thế thôi mà tôi đã bị thu hút đến nỗi phải ngay lập tức tấp xe vào lề đường, chôn chân tại đó và ngắm nhìn một cách chăm chú thật lâu rồi mới vụng về lấy chiếc máy chụp hình ra để ghi lại khoảnh khắc kỳ diệu này.

Nửa giờ sau, tôi đã đặt chân trên đài tham quan và hướng tầm mắt nhìn lên các vị tổng thống George Washington, Abraham Lincoln, Thomas Jefferson, và Teddy Roosevelt nằm chót vót trên Núi Black Hills từ độ cao từ 5,675 feet. Tôi đã gặp lại cảm giác sững sờ mà mình từng trải qua khi lần đầu tiên đứng trước những kỳ quan hùng vĩ như Kim Tự Tháp, những bức tượng bí ẩn khổng lồ trên Đảo Phục Sinh, ngôi đền Taj Mahal, cũng như là Vạn Lý Trường Thành của Trung Hoa.

Khi đứng tại Núi Rushmore, bạn choáng ngợp về điều gì đó chứ không chỉ về những gì nhân loại có thể xây dựng. Chắc chắn là kiến trúc này tự bản thân đã có thể đem đến cảm hứng tuyệt vời, nhưng những gì mà nhà điêu khắc vĩ đại của Hoa Kỳ và cũng là một nhà yêu nước chân chính – ông Gutzon Borglum – hướng đến và xây dựng nên là một điều gì đó vô cùng cao quý vượt xa khỏi phạm vi của một đài tưởng niệm đơn thuần.

Và chính xác là như thế, đúng như dự định ban đầu của ông, đây chính là một ngôi đền khắc họa tự do và những giá trị vĩ đại của Hoa Kỳ. Ông xem đó như là “Sự ghi tạc chính thức triết lý của Chính phủ Hoa Kỳ vào đá hoa cương trên một đỉnh núi hùng vĩ.”

Ông hy vọng rằng ngắm nhìn công trình này sẽ là một trải nghiệm xúc động có thể giúp truyền cảm hứng hoặc củng cố niềm tin cho những ai đến tham quan nơi đây, và động lực thúc đẩy ông ấy sáng tạo nên – chính là tình yêu đối với đất nước Hoa Kỳ này.

Ý tưởng thiết lập nên Ngôi đền

Ý định lập nên ngôi đền này bắt nguồn từ tư tưởng của nhà lịch sử học Doane Robinson ở tiểu bang South Dakota vào những năm 1920. Ông mong muốn phát triển ngành du lịch và đẩy mạnh kinh tế của tiểu bang bằng cách xây dựng một tượng đài khổng lồ ở đâu đó thuộc vùng núi Black Hills cho những vị anh hùng như Lewis và Clark, cũng có thể là lính biên phòng John C. Fremont; lúc đó bản thân ông cũng chưa xác định được là sẽ chọn nhân vật nào.

Năm 1924, ông Robinson đã đưa nhà điêu khắc Gutzon Borglum đến tiểu bang South Dakota để tìm vị trí khả thi. Tại thời điểm đó, ông Borglum đang điêu khắc bức  khổng lồ về cuộc diễu hành của tướng Robert E.Lee và những người lính Liên Minh Miền Nam trên Núi Stone Mountain, tiểu bang Georgia, một dự án do những người khác hoàn thiện bởi vì ông Borglum bị xem là người phân biệt chủng tộc. 

Ông Borglum thực sự là một nhà điêu khắc tài ba, ông đã sáng tạo rất nhiều tác phẩm nổi tiếng. Tác phẩm điêu khắc đầu tiên của Hoa Kỳ được Bảo tàng Metropolitan của Thành phố New York mua lại, và các bức tượng Mười Hai Tông Đồ xuất hiện trong Nhà Thờ Thánh John the Divine là một vài công trình vĩ đại của ông. Trong rất nhiều năm trước khi Robinson liên lạc với ông, ông đã tập trung vào công việc mà người vợ uyên bác Elizabeth của ông mô tả là thể hiện “giá trị cảm xúc của thể tích”.

Ông Borglum sinh ra tại tiểu bang Idaho vào năm 1867, là con của những người nhập cư Đan Mạch theo giáo phái Mormon. Ông Borglum không chỉ tìm ra địa điểm hoàn hảo mà ông còn nâng ý tưởng ban đầu từ một khu tưởng niệm địa phương tầm thường trở thành một ngôi đền tôn vinh những điều vĩ đại của Hoa Kỳ.

Tổng thống George Washington 

Lựa chọn đầu tiên là Tổng thống George Washington – vị tổng tư lệnh lãnh đạo toàn bộ quân đội Hoa Kỳ trong thời kỳ Chiến tranh Cách mạng, là “Vị cha lập quốc,” cũng là vị tổng thống đầu tiên của Hợp Chủng Quốc Hoa Kỳ, vượt trên tất cả những nhân vật khác, ông chính là biểu tượng cho sự ra đời của nền Cộng hòa Mỹ quốc.

Tổng Thống Lincoln

Đối với ông Borglum, Tổng Thống (TT) Lincoln là một vị anh hùng đặc biệt (ông đặt tên con mình là Lincoln). Ông đã từng hoàn thành nhiều tác phẩm điêu khắc TT Lincoln được đánh giá rất cao, gồm cả bức tượng bán thân khổng lồ của TT Lincoln đang được đặt trong Tòa nhà quốc hội Hoa Kỳ và bức tượng TT Lincoln ngồi đang đặt trước cổng của Tòa Án ở Newark, tiểu bang New Jersey. Và đó cũng là công trình mà Robert – con trai của TT Lincoln nói là “Bức chân dung xuất sắc nhất của cha mà tôi từng thấy.”

Vì vậy, sự lựa chọn thứ hai của ông về người đàn ông vĩ đại đã bảo tồn Liên Bang Hoa Kỳ cũng là một quyết định dễ dàng.

Tổng thống Thomas Jefferson

Và cũng tương tự cho lựa chọn thứ ba, TT Thomas Jefferson được chọn vì là vị tổng thống đã mở rộng lãnh thổ Hoa Kỳ về hướng Tây với Thương vụ Louisiana vĩ đại. Và tất nhiên, ông chính là tác giả của Bản Tuyên Ngôn Độc Lập.

Đó chính là ba nhà lãnh đạo vĩ đại biểu tượng của Hoa Kỳ.

Tuy nhiên, khi dự án đang được triển khai, việc vẫn còn đủ không gian cho bức tượng thứ tư được nhiều người biết đến; công chúng đã thảo luận rất nhiều xem ai là người sẽ được chọn, ai có thể được sánh vai cùng họ.

Tổng Thống Teddy Roosevelt

Tổng thống đương nhiệm lúc bấy giờ là Calvin Coolidge, đang tận hưởng kỳ nghỉ ở công viên tiểu bang Custer gần đó, ông không chỉ vô cùng yêu thích công trình Núi Rushmore mà ông còn rất quyết đoán về việc lựa chọn danh nhân vĩ đại nào của Hoa Kỳ cho vị trí thứ tư này. Một số người tranh luận rằng sự lựa chọn của ông Coolidge là dành cho một tổng thống tương đối mới, và đó cũng là luận cứ thời đại ngày này dùng khi chống lại việc bổ sung thêm ông Ronald Reagan vào đó. Tuy nhiên, ông Borglum đã vô cũng vui vẻ thêm một vĩ nhân ông rất ngưỡng mộ, cũng là bạn của ông – TT Teddy Roosevelt.

Kích thước tổng thể của công trình điêu khắc Núi Rushmore của Borglum thật đáng kinh ngạc. Quy mô của nó khổng lồ đến mức nếu TT Washington được tạc nguyên tượng từ đầu đến chân thì ông ấy phải cao đến 465 feet [gần 142 mét]. Khuôn mặt của TT Washington là 60 feet tính từ cằm đến trán, mũi cao 20 feet, mắt rộng 11 feet, miệng rộng 18 feet. Chỉ cái nốt ruồi nhỏ trên mặt ngài Lincoln đã có chiều ngang đến 16 inch.

Chiêm ngưỡng tuyệt tác vĩ đại này của Hoa Kỳ, bạn có thể không nhận ra rằng tác phẩm này vẫn chưa hoàn thành.

Ông Borglum dự định sẽ hoàn thiện các bức tượng xuống đến tận eo lưng bao gồm cả các chi tiết như tay và một phần trang phục. Tuy nhiên ông đã qua đời vào tháng 03/1941, và con trai của ông, Lincoln, người đã làm việc trong suốt thời gian đó bên cạnh ông, chịu trách nhiệm giám sát các chi tiết để hoàn thiện phần đầu của các bức tượng, đã ngừng công việc khoảng vài tuần trước khi Hoa Kỳ bị tấn công tại Trân Châu Cảng và chính thức tham gia Đệ Nhị Thế Chiến.

Chắc chắn rằng, hầu hết người dân Hoa Kỳ ngày nay đều đồng lòng với lời cầu nguyện của Gutzon Borglum rằng ngôi đền vĩ đại của Hợp Chủng Quốc Hoa Kỳ mang hình tượng của bốn vị tổng thống – Washington, Lincoln, Jefferson, và Roosevelt – “sẽ trường tồn mãi cho đến khi mưa gió bào mòn”.

Ông Fred J. Eckert là một đại sứ Hoa Kỳ đã về hưu và là một cựu thành viên Quốc hội Hoa Kỳ. Các bài viết của ông được xuất bản trên nhiều ấn phẩm nổi tiếng, gồm cả Reader’s Digest và The Wall Street Journal. Ông cũng là một nhiếp ảnh gia từng đạt giải thưởng với bộ sưu tập hình ảnh trải dài khắp bảy lục địa. Quý vị có thể chiêm ngưỡng tác phẩm của Fred J. Eckert tại EckertGallery.com