Nuôi dạy trẻ: Hãy là tấm gương mẫu mực cho con

Xin gửi lời chào từ thành phố Nashville thuộc tiểu bang Tennessee, quê hương của nhạc đồng quê, thời tiết đẹp và mọi thứ đều ổn thỏa. Thật là vinh dự và hân hạnh khi được viết cho The Epoch Times. Hy vọng bài viết sẽ đem lại điều khác biệt cho cuộc sống của trẻ em tại Hoa Kỳ.

Vài năm trước, tôi là khách mời trong một chương trình trò chuyện trên đài phát thanh về Ngày của Cha ở quận Milwaukee. Vào cuối chương trình, một người cha gọi đến chương trình và hỏi: “Có vẻ như trong việc nuôi dạy con, mọi thứ ông làm đều quan trọng. Có phải vậy không?”

Tôi bảo đảm với người cha đó rằng đúng là như vậy, và khuyên anh nên cẩn thận với mọi hành động của bản thân vì trẻ em chính là tấm gương phản chiếu của cha mẹ. Tôi nói với anh đừng quá lo lắng vì không phải lúc nào bọn trẻ cũng lắng nghe. Hãy để tâm đến hành động của mình vì chúng luôn quan sát mọi việc cha mẹ làm. Bọn trẻ sẽ trở thành chúng ta. Vậy nên, “Hãy là người mà bạn muốn con mình trở thành!” là câu thần chú của tôi.

Gần đây, vợ tôi, Mary, và tôi được mời thuyết trình tại các lớp học của những người Cơ Đốc giáo diễn ra vào Chủ nhật tại địa phương. Vào buổi thứ ba, một phụ nữ nhận xét rằng lớp học quá khác so với những gì cô ấy nghĩ. Cô nói: “Những chia sẻ trên lớp hữu ích hơn buổi chia sẻ ở khoa nhi. Tôi nghĩ, các bác sĩ nhi khoa chỉ điều trị cho những đứa trẻ ốm yếu, khám sức khỏe và chích ngừa. Lớp học này thiên về cách làm thế nào để có cuộc sống tốt đẹp, hơn là cách hướng dẫn nuôi dạy con, phải không?”

Tôi trả lời: “Bạn quan sát thật tuyệt vời. Các bác sĩ nhi khoa chúng tôi gặp rất nhiều đứa trẻ ốm yếu và khám sức khỏe tổng quát cho chúng. Chúng ta gọi đó là ‘đánh giá sức khỏe’, chúng ta tập trung vào thói quen sức khỏe đang hình thành ở trẻ, và cách những thói quen đó kiểm soát cuộc sống của các bé. Nhưng, bạn nhận xét đúng 100%! Lớp học này nhằm giúp các bậc cha mẹ trở thành mẫu người mà họ muốn con mình trở thành. Đây là lớp học ‘làm thế nào để trở thành cha mẹ tốt’, chứ không phải là lớp học ‘nuôi dạy con thế nào’. Tôi rất vui vì bạn đã nhận thấy sự khác biệt.”

Đừng làm chuyện ngược đời

Các lớp học và những cuốn sách hướng dẫn “Làm thế nào để trở thành cha mẹ tốt” thường bắt đầu từ cha mẹ – cha mẹ làm điều gì thì con cái sẽ làm theo điều đó. Còn theo sách vở “nuôi dạy con thế nào” lại bắt đầu từ con trẻ – nếu đứa trẻ làm thế này, thì cha mẹ nên làm theo thế kia. Đây là cách nuôi dạy con theo kiểu đảo ngược trật tự như  các cụ thường nói: “lắp cỗ xe phía trước con ngựa”. Theo cách này, cha mẹ dạy dỗ con từ phía sau. Như vậy sẽ chẳng thể đi đến đâu.

Các bác sĩ nhi khoa, hoặc các chuyên gia nuôi dạy con và các bậc cha mẹ thường cho rằng việc nuôi dạy là phải tập trung vào con trẻ. Thực ra, việc nuôi dạy con lại cần tập trung vào chính cha mẹ, bởi vì cha mẹ là những hình mẫu có ảnh hưởng lớn nhất tới các em; điều này là một phần thiết yếu của quá trình theo dõi sự phát triển của trẻ em.  

Dù muốn hay không, dù tốt hay xấu, cha mẹ vẫn là hình mẫu quan trọng của con. Cha mẹ không chỉ có vai trò quan trọng trong việc ảnh hưởng đến các giá trị, kỳ vọng của con trẻ, mà còn ảnh hưởng đến tương lai của chúng.

Một nghiên cứu do Đại học Minnesota thực hiện trên 12,000 trẻ em từ lớp 7 đến lớp 12, được đăng trên trang trang JAMA từ năm 1997, kết luận rằng, “Nếu cha mẹ kỳ vọng trẻ vị thành niên đạt điểm cao và hạn chế quan hệ tình dục, thì những kỳ vọng đó sẽ ảnh hưởng mạnh mẽ đến hành vi của các em cho đến hết lớp 12, bất kể thu nhập gia đình, chủng tộc, tình trạng cha mẹ đơn thân hay đầy đủ cả hai”. Trưởng nhóm nghiên cứu, Michael Resnick, cho biết: “Thanh thiếu niên rất giỏi thuyết phục chúng ta rằng những gì chúng ta nói không liên quan mấy đến cuộc sống của chúng, nhưng sai lầm mà người lớn chúng ta phạm phải thì có tác động rất lớn.”

Một cuộc khảo sát của Horatio Alger đăng trên The State of Our Nation’s Youth (2005–2006) cho thấy 68% trẻ em gái từ 14 đến 19 tuổi và 70% trẻ em trai ở độ tuổi đó xem cha mẹ, anh chị em, hoặc thành viên khác trong gia đình là hình mẫu. Chỉ có 15% đề cập đến một người bạn, thậm chí một số ít hơn đề cập đến người nổi tiếng trong làng giải trí hoặc vận động viên.

Để kiểm tra các số liệu thống kê quốc gia này, tôi đã phỏng vấn 103 thanh thiếu niên trong một mùa hè về những người ảnh hưởng nhiều nhất đến giá trị đúng và sai của các bạn trẻ. Trong số này, 83 em cho đó là cha, mẹ hoặc cả cha mẹ; 3 em cho đó là anh chị em; 3 em tin là ảnh hưởng từ chính mình; 3 em khác cho đó là người khác (giáo viên, huấn luyện viên, mục sư); còn 3 em cho là không có ai ảnh hưởng đến mình. Có 8 em trả lời rằng đó là bạn bè. (Chỉ có một cậu bé 15 tuổi cho rằng đó là người dẫn chương trình nổi tiếng Rush Limbaugh.)

Thống kê trên cho thấy kết quả của việc cha mẹ nuôi dạy con theo cách chạy theo sau (đặt con lên trước), và lý do tại sao chúng ta cần thay đổi trọng tâm, để cha mẹ lên phía trước!

Theo thống kê của Hiệp hội Chăm sóc Trẻ em Hoa Kỳ, thời điểm năm 2019, mỗi ngày có 1,840 trẻ em bị lạm dụng hoặc bỏ bê tại Hoa Kỳ. Hơn 660,000 trẻ em bị bạo hành và hơn 400,000 người trong số đó bị chính cha mẹ bạo hành. 5 trẻ em bị lạm dụng tử vong mỗi ngày. Theo Quỹ Bảo vệ Trẻ em, năm 2020, mỗi ngày có 8 trẻ em hoặc thanh thiếu niên tự tử; 9 trẻ em hoặc thanh thiếu niên bị sát hại bằng súng; 126 trẻ em bị bắt vì tội phạm bạo lực, và 248 trẻ em bị bắt vì tội phạm ma túy. 

Cha mẹ là người lãnh đạo trong gia đình

Chúng ta có thể thay đổi những con số thống kê khủng khiếp đó bằng cách bắt buộc những đứa trẻ của chúng ta, gia đình của chúng ta, và thế giới của chúng ta di chuyển cỗ xe ra phía sau con ngựa. Chúng ta phải đưa cha mẹ trở lại vị trí là người lãnh đạo trong gia đình, để những đứa trẻ ở vị trí cần được dẫn dắt. Đó là một trong những mục tiêu dài hạn của chủ đề này.

Chắc chắn, tôi không tham vọng biết tất cả các câu trả lời, nhưng vợ tôi, Mary, và tôi đã nuôi dưỡng bốn người con rất thành công. Tôi đã dành nửa thế kỷ để nghiên cứu về trẻ em, gia đình và xã hội, và tôi đã hướng dẫn các bậc cha mẹ trong nhiều thập kỷ. Tôi biết rằng một điều gì đó phải thay đổi; nếu không thì xã hội của chúng ta sẽ không thể tồn tại. Tôi mong nhận được sự nhẫn nại và sự trợ giúp của các bạn trong công cuộc thay đổi này.

Nhiều năm trước, ca sĩ Rodney Adkins, sinh ra ở tiểu bang Tennessee, đã thu âm một bài hát về cách nuôi dạy con, có tên là “Watching You” (tạm dịch: “Dõi theo cha”). Ca khúc nhanh chóng trở nên phổ biến đối với người hâm mộ nhạc đồng quê. Hãy nghe những ca từ và xem video của bài hát; bạn sẽ yêu thích nó. Nó sẽ khiến bạn tin vào tầm quan trọng của việc “Hãy là người mà bạn mong muốn con mình trở thành.”

Hãy tận hưởng những khoảnh khắc bên bọn trẻ, cầu Chúa tiếp tục ban phước cho bạn và gia đình!

Tiến sĩ Parnell Donahue là bác sĩ nhi khoa, cựu quân nhân, tác giả của bốn cuốn sách và blog ParentingWithDrPar.com, và là người dẫn chương trình “Parenting Matters” của WBOU. Ông và vợ có bốn người con đã trưởng thành; tất cả đều là tiến sĩ.