Ông Anwar trở thành Thủ tướng Malaysia, kết thúc hàng thập niên chờ đợi

REUTERS

KUALA LUMPUR — Hôm 24/11, ông Anwar Ibrahim của Malaysia đã tuyên thệ nhậm chức thủ tướng, kết thúc hành trình chính trị kéo dài ba thập niên: từ khi nhận sự bảo trợ của nhà lãnh đạo kỳ cựu Mahathir Mohamad đến khi trở thành nhà lãnh đạo biểu tình, một tù nhân bị kết tội kê gian, rồi trở thành lãnh đạo phe đối lập.

Việc bổ nhiệm ông chấm dứt năm ngày khủng hoảng hậu bầu cử chưa từng có, nhưng có thể mở ra một sự bất ổn mới với đối thủ của ông, cựu thủ tướng Muhyiddin Yassin, thách thức ông chứng minh thế đa số của mình trong quốc hội.

Cả hai ông đều không giành được đa số trong cuộc bầu cử hôm 19/11, nhưng vị quân chủ lập hiến, Quốc vương Al-Sultan Abdullah, đã bổ nhiệm ông Anwar sau khi nói chuyện với một số nhà lập pháp.

Ông Anwar tiếp quản vào một thời điểm đầy thách thức: Nền kinh tế đang giảm tốc và đất nước bị chia rẽ sau một cuộc bầu cử căng thẳng, nơi liên minh cấp tiến của ông Anwar đọ sức với liên minh Hồi giáo, chủ yếu gồm những người Mã Lai theo phái bảo tồn truyền thống của ông Muhyiddin.

Thị trường tăng mạnh khi kết thúc bế tắc chính trị. Đồng ringgit đã có được ngày tốt nhất trong hai tuần và cổ phiếu tăng 3%.

Ông Anwar, 75 tuổi, hết lần này đến lần khác bị từ chối chức thủ tướng mặc dù đã đạt thành tích đáng kể trong những năm qua: Ông là phó thủ tướng vào những năm 1990 và là thủ tướng chờ bổ nhiệm chính thức vào năm 2018.

Trong khoảng thời gian đó, ông đã phải ngồi tù gần một thập niên vì tội kê gian và tham nhũng mà theo ông cho biết là những cáo buộc có động cơ chính trị nhằm mục đích chấm dứt sự nghiệp của ông.

Tình trạng không rõ ràng trong cuộc bầu cử đe dọa kéo dài sự bất ổn chính trị ở quốc gia Đông Nam Á này – quốc gia đã có ba thủ tướng trong vòng nhiều năm – và có nguy cơ các quyết định chính sách cần thiết để thúc đẩy phục hồi kinh tế bị trì hoãn.

Những người ủng hộ ông Anwar bày tỏ hy vọng rằng chính phủ của ông sẽ chấm dứt sự căng thẳng lịch sử giữa tộc người Mã Lai, đa số tộc người Hồi giáo, tộc người Hoa, và tộc người Ấn.

“Tất cả những gì chúng tôi muốn là sự kiểm soát đối với Malaysia và ông Anwar đại diện cho điều đó,” một giám đốc truyền thông ở Kuala Lumpur, người yêu cầu được gọi bà bằng họ Đường, cho biết.

Liên minh của ông, được gọi là Pakatan Harapan, đã giành được nhiều ghế nhất trong cuộc bỏ phiếu hôm 19/11 với 82 ghế, trong khi khối Perikatan Nasional của ông Muhyiddin giành được 73 ghế. Họ cần 112 ghế – đa số tối thiểu – để thành lập chính phủ.

Khối cầm quyền từ lâu Barisan chỉ giành được 30 ghế – thành tích bầu cử tồi tệ nhất đối với một liên minh đã thống trị chính trị kể từ khi độc lập vào năm 1957.

Hôm 24/11, khối Barisan cho biết họ sẽ không ủng hộ chính phủ do ông Muhyiddin lãnh đạo, tuy nhiên họ không đề cập gì đến ông Anwar.

Ông Muhyiddin, sau khi ông Anwar được bổ nhiệm, đã yêu cầu ông Anwar chứng minh thế đa số của mình trong quốc hội.

Cảnh sát tăng cường an ninh

Khối của ông Muhyiddin bao gồm đảng Hồi giáo PAS; kết quả bầu cử đảng này đã làm dấy lên mối lo ngại giữa các thành viên của cộng đồng người gốc Hoa và người gốc Ấn; hầu hết họ theo các tín ngưỡng khác.

Các nhà chức trách cảnh báo sau cuộc bỏ phiếu cuối tuần về sự gia tăng căng thẳng sắc tộc trên mạng xã hội và nền tảng video ngắn TikTok cho biết họ cảnh giác cao độ đối với nội dung vi phạm các nguyên tắc của mình.

Cảnh sát yêu cầu người dùng mạng xã hội hạn chế đăng các bài “khiêu khích” và cho biết họ đang thiết lập các chốt kiểm tra 24/24 trên các tuyến đường khắp cả nước để bảo đảm hòa bình và an toàn công cộng.

Quyết định về vị trí thủ tướng được đặt vào Quốc vương Al-Sultan Abdullah, sau khi cả ông Anwar và ông Muhyiddin đều bỏ lỡ thời hạn chiều ngày 22/11 để thành lập một liên minh cầm quyền.

Theo hiến pháp, Quốc vương chủ yếu đóng vai trò về mặt nghi lễ nhưng có thể bổ nhiệm một thủ tướng mà ông tin rằng sẽ lãnh đạo phe đa số trong quốc hội.

Malaysia có một chế độ quân chủ lập hiến đặc thù, trong đó các vị vua lần lượt được chọn từ các gia tộc hoàng gia của 9 tiểu bang để trị vì trong nhiệm kỳ 5 năm.

Với tư cách là thủ tướng, ông Anwar sẽ phải giải quyết lạm phát tăng vọt và tăng trưởng chậm khi nền kinh tế phục hồi sau đại dịch virus corona, đồng thời xoa dịu những căng thẳng sắc tộc.

Vấn đề trước mắt nhất sẽ là ngân sách cho năm tới, vốn đã được đệ trình trước khi công bố người thắng cử nhưng vẫn chưa được thông qua.

Cẩm An biên dịch