Ông Lý Gia Thành, người giàu nhất Hồng Kông bị gạt ra rìa vì không ủng hộ Trung Cộng

Một bức ảnh gần đây chụp ông Lý Gia Thành (Li Ka-shing), người giàu nhất Hồng Kông, nhận vaccine Pfizer COVID-19 thay vì vaccine do Trung Quốc sản xuất đã thu hút sự chú ý về mối quan hệ giữa ông Lý và Trung Cộng.

Hôm 16/04, Quỹ Lý Gia Thành đã đăng một bức ảnh chụp ông Lý đang chích vaccine trên trang Facebook với chú thích, “Hôm nay tôi đang chích vaccine, bạn đã chích vaccine chưa?” Điều đó khiến ông Patrick Nip, Bộ trưởng Dân sự Hồng Kông, nhanh chóng cảm ơn ông Lý vì sự ủng hộ của ông đối với chương trình chích ngừa của Hồng Kông.

Tuy nhiên, mọi người nhận thấy rằng cụ Lý, 92 tuổi, này đã chọn không chích vaccine Sinovac do Trung Quốc sản xuất mà chính phủ Hồng Kông đang thúc đẩy.

Trước khi xảy ra các cuộc biểu tình rầm rộ ở Hồng Kông, ông Lý đã là người được yêu thích trong một thời gian dài của Trung Cộng. Ông Lý không chỉ đầu tư mạnh vào Trung Quốc đại lục, mà còn giúp Trung Cộng có được nhiều dự án quốc tế.

Tuy nhiên, trong các cuộc biểu tình chống dự luật dẫn độ ở Hồng Kông trong năm 2019, ông Lý đã không thể hiện sự ủng hộ đối với Trung Cộng. Đó là thời điểm Trung Cộng bắt đầu loại bỏ ông trùm bất động sản này, người được coi là không còn tuân theo Đảng nữa.

Tổ chức của ông Lý bị loại khỏi Ủy ban bầu cử mới

Đầu tháng 04/2021, Hồng Kông đã bắt đầu thực hiện các cải cách đối với hệ thống bầu cử của thành phố vốn được nhiều người coi là một hành động của Trung Cộng nhằm loại bỏ giới thương nhân thượng lưu địa phương.

Các quy định mới làm giảm số lượng các nhà lập pháp được bầu trực tiếp vào Hội đồng Lập pháp của thành phố, đồng thời mở rộng tổng số ghế từ 70 lên 90 ghế, cũng như tăng số lượng thành viên của ủy ban bầu cử Hồng Kông–là cơ quan chọn đặc khu trưởng của thành phố–từ 1,200 ghế lên 1,500. 

Trong số bốn nhà phát triển bất động sản hàng đầu ở Hồng Kông, công ty CK Hutchison Holdings Ltd. của ông Lý đã bày tỏ sự ủng hộ chậm một ngày, rơi vào ngày 01/04—ngày Cá tháng Tư.

Trong khi đó, với lý do nhiều “tổ chức yêu nước và yêu Hồng Kông” được thêm vào ủy ban bầu cử mới mở rộng, nên Liên đoàn các tổ chức cộng đồng Chiu Chow Hồng Kông—nơi ông Lý là chủ tịch danh dự—đã bị loại.

Ông Lý đã đóng một vai trò then chốt trong các dự án đầu tư toàn cầu của Trung Cộng

Trung Cộng đã dùng vốn của Hồng Kông để đầu tư vào các dự án chiến lược trên khắp thế giới. Là người giàu nhất Hồng Kông, ông Lý khó tránh khỏi số phận phải đóng vai trò là tác nhân thúc đẩy sự bành trướng toàn cầu của Trung Cộng.

Các khoản đầu tư của ông Lý tập trung vào các dự án chiến lược ở Âu Châu và Úc trong lĩnh vực truyền thông, điện, cảng và đường ống dẫn khí đốt. Tuy nhiên, một số khoản đầu tư vào Hoa Kỳ của ông đã bị chặn lại vì các giao dịch của ông với Trung Cộng.

Tính đến tháng 10/2015, ông Lý đã kiểm soát gần 30% thị trường khí đốt tự nhiên, một phần tư thị trường phân phối điện và 5% thị trường cấp nước ở Anh Quốc–quốc gia chính mà ông đầu tư.

Đồng thời, tập đoàn CK Hutchison của ông Lý đã giành vị thế trên thị trường viễn thông Âu Châu với một loạt thương vụ mua lại nhằm hợp nhất các doanh nghiệp viễn thông của mình tại sáu quốc gia Âu Châu, Hồng Kông và Ma Cao. Vào tháng 11/2020, tập đoàn CK Hutchison đã bán mảng kinh doanh trạm phát sóng không dây ở Âu Châu với giá 11.7 tỷ USD để cải thiện hiệu quả hoạt động và đẩy nhanh việc triển khai 5G.

Vào tháng 07/2018, tập đoàn này đã mua lại một nửa còn lại của Wind Tre, một công ty viễn thông của Ý, với giá 2.95 tỷ USD.

Tháng 05/2020, tập đoàn CK Hutchison đã đấu thầu 1.5 tỷ USD để xây dựng và vận hành nhà máy khử muối lớn nhất thế giới ở Israel, mặc dù hồ sơ chào thầu này đã bị bộ trưởng quốc phòng Israel từ chối. Cựu Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo cũng phản đối sự can dự của Trung Quốc vào cơ sở hạ tầng của Israel.

Nếu cuộc đấu thầu đó không thất bại, thì tập đoàn CK Hutchison sẽ kiểm soát gần một phần tư ngành công nghiệp nước của Israel; khử muối là một dự án trọng điểm trong chương trình “Made in China 2025” của Trung Cộng. Việc nhà máy gần một căn cứ quân sự bỏ trống và các cơ sở nghiên cứu nguyên tử là một lý do khác khiến Bộ trưởng Quốc phòng Israel phản đối mạnh mẽ.

Hồi năm 1997, công ty Hutchison Whampoa của ông Lý đã mua lại quyền điều hành hai cảng chính trên kênh đào Panama–một trong những tuyến đường thương mại lớn của thế giới–trong 25 năm. Công ty Hutchison Whampoa cũng đã đầu tư rất nhiều vào việc phát triển gần các cảng.

Điều này làm dấy lên hồi chuông cảnh báo trong giới an ninh Hoa Kỳ vì mối quan hệ bạn bè cá nhân của ông Lý với một số quan chức cao cấp của Trung Cộng, bao gồm cả những nhân vật nổi tiếng trong Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Cộng.

Mối liên hệ của công ty Hutchison Whampoa với “vòng trong của giới tinh hoa cầm quyền của Bắc Kinh” được đặc biệt nhấn mạnh trong phiên điều trần tại Hạ viện Hoa Kỳ về kênh đào Panama vào năm 1999.

Dân biểu California khi đó là ông Dana Rohrabacher nói tại phiên điều trần rằng, “Với sự ra đi của lực lượng an ninh Hoa Kỳ, tình hình ở Panama đang xấu đi. Gần đây tôi đã đến thăm Panama và vấn đề đó thể hiện rất rõ ràng. Các băng nhóm tội phạm Hội Tam Hoàng của Trung Quốc đại lục–một số có liên hệ với các cơ quan tình báo Trung Quốc–đang hoạt động trên khắp Panama.”

Thời điểm công ty Hutchison Whampoa mua lại các cảng nói trên, Panama đã cắt đứt bang giao với Đài Loan và chuyển sang liên minh với Trung Cộng.

Đến năm 2006, công ty Hutchison Port Holdings đã nắm quyền kiểm soát rất nhiều vị trí án ngữ kinh tế tiềm năng, bao gồm cả 169 bến cảng tại 41 cảng trên toàn thế giới. Các cơ sở này kiểm soát khoảng 15% lưu lượng container hàng hải toàn cầu. Ngoài ra, 10% cổ phần của tập đoàn Hutchison Panama Ports thuộc sở hữu của China Resources Enterprise (CRE)–là chi nhánh thương mại của Bộ Thương mại và Hợp tác Kinh tế Trung Quốc.

Trong cuộc điều tra về những nỗ lực của Trung Cộng nhằm gây ảnh hưởng đến chiến dịch tranh cử tổng thống Hoa Kỳ năm 1996, Ủy ban Các vấn đề Chính phủ Thượng viện Hoa Kỳ đã xác định CRE là một kênh dẫn đường cho “hoạt động gián điệp–kinh tế, chính trị và quân sự–cho Trung Quốc”.

Cựu Thượng nghị sĩ Đảng Cộng Hòa Trent Lott đã mô tả công ty Hồng Kông của ông Lý là “một cánh tay của Quân đội Giải phóng Nhân dân.”

Mối quan hệ lâu dài của ông Lý với Trung Cộng

Mối quan hệ giữa gia đình họ Lý và Trung Cộng bắt đầu từ thời ông Đặng Tiểu Bình và bước vào thời kỳ trăng mật sau khi ông Giang Trạch Dân lên nắm quyền, khi đó ông Lý được đối xử đặc biệt vì các khoản đầu tư ở Trung Quốc.

Vào tháng 05/1996, con trai cả của ông Lý, Victor Lý Trạch Cự (Li Tzar-kuoi), bị trùm tội phạm “Big Spender” Trương Tử Cường (Cheung Tze-keung) bắt cóc để đòi 1 tỷ USD tiền chuộc. Theo Apply Daily, sau khi Trương thu tiền thành công và trốn sang Trung Quốc đại lục, ông Lý đã tỏ ra rất bình tĩnh trong khi bí mật báo cáo sự việc với ông Giang.

Ông Giang “bày tỏ sự cảm thông và phẫn nộ sâu sắc,” và ra lệnh bắt giữ Trương.

Cảnh sát Trung Cộng Quảng Đông đã tìm và bắt được Trương, người sau đó bị kết án tử hình và bị xử bắn vào ngày 05/12/1998.

Trong các cuộc biểu tình phản đối Dự luật dẫn độ năm 2019, Trung Cộng đã buộc giới tinh hoa của Hồng Kông phải thể hiện sự ủng hộ đối với cuộc đàn áp của họ. Hầu hết tất cả các tờ báo Hoa ngữ ở Hồng Kông, ngoại trừ Apple Daily và The Epoch Times, đều đăng nội dung ủng hộ Trung Cộng.

Tuy nhiên, vào ngày 16/08/2019, ông Lý đã đặt một quảng cáo dưới tên “một cư dân Hồng Kông”, với thông điệp chính là “Dưa trên giàn vàng, cớ sao hái tận” (“Hoàng đài chi qua, hà kham tái trích”). Quảng cáo dựa trên một bài thơ được Thái tử Lý Hiền sáng tác dưới thời trị vì của hoàng đế Võ Tắc Thiên trong triều đại nhà Đường. Lý Hiền khuyên Võ Tắc Thiên không nên truy cùng diệt tận hậu duệ của nhà họ Lý.

Quảng cáo được hiểu rộng rãi là một lời kêu gọi tinh tế đối với Bắc Kinh.

Vào ngày 27/05/2020, tờ báo Hồng Kông Ta Kung Pao đã chất vấn ông Lý về thái độ của ông đối với việc Trung Cộng có ý định ban hành Luật An ninh quốc gia Hồng Kông.

Ông trả lời rằng, “Tôi hy vọng việc thông qua Luật An ninh quốc gia sẽ giảm bớt lo ngại của Chính phủ Trung ương về Hồng Kông và đóng một vai trò tích cực trong sự ổn định và phát triển lâu dài; chính quyền Đặc khu hành chính Hồng Kông có nhiệm vụ củng cố niềm tin của người dân Hồng Kông vào ‘một quốc gia, hai chế độ’ và củng cố lòng tin của cộng đồng quốc tế.”

Nhưng ngày hôm sau, tờ Ta Kung Pao đưa tin với tiêu đề “Lý Gia thành: Luật An ninh Quốc gia đóng một vai trò tích cực trong sự phát triển ổn định lâu dài,” mô tả hy vọng của ông Lý đối với Luật An ninh quốc gia là một điều chắc chắn.

Sau bài báo của tờ Ta Kung Pao, nhiều hãng thông tấn đã tìm cách phỏng vấn ông Lý. Ông đã  từ chối mọi yêu cầu, nói rằng ông bị bệnh cúm.

“Đừng để Lý Gia Thành chạy trốn”

Kể từ năm 2013, ông Lý đã bán tài sản ở Trung Quốc và Hồng Kông, thu về ít nhất 32.19 tỷ USD. Các thương vụ mua bán bao gồm Trung tâm Thế kỷ Thái Bình Dương ở Bắc Kinh, Trung tâm Thương mại Metropolitan ở Quảng Châu, Trung tâm Tài chính Phương Đông ở Thượng Hải, Tòa nhà Quốc tế Shengbang Thượng Hải, tài sản của ông ở Hồng Kông và 20% cổ phần của ông tại Hongkong Electric.

Sau khi ông Lý bán tài sản của mình ở Trung Quốc, Viện Liêu Dương—là cơ quan tư vấn của hãng thông tấn Tân Hoa Xã—đã xuất bản một một bài báo có tiêu đề “Đừng để Lý Gia Thành chạy trốn,” gắn nhãn bất kỳ cố gắng nào của ông Lý để rời khỏi Trung Quốc là một hành động về “sự thất bại về mặt đạo đức.”

Bài báo mở đầu: “Ban đầu, kinh doanh giống như một dòng nước chảy, bản chất là bỏ vốn ra để tìm kiếm lợi tức. Ông Lý có thể đi bất cứ nơi nào ông ấy muốn đến. Tuy nhiên, với bản chất của việc ông Lý phát tài ở Trung Quốc trong hai thập kỷ qua, công việc của ông dường như không chỉ đơn giản là kinh doanh. Như chúng ta đều biết, ở Trung Quốc, ngành bất động sản rất gần với quyền lực. Không có quyền lực thì không thể kinh doanh bất động sản. Do đó, sự thịnh vượng của bất động sản không hoàn toàn đến từ nền kinh tế thị trường. Về phương diện này, để ông Lý Gia Thành cao chạy xa bay là không phù hợp.”

Bài báo khẳng định rằng là một người đã thu được nhiều lợi ích từ mối quan hệ đối tác với Trung Quốc, ông Lý có ba sứ mệnh phải hoàn thành trước khi có thể quay lưng lại với Trung Quốc:

1. Trả nợ cho người nghèo bằng cách có trách nhiệm với xã hội.
2. Ổn định Hồng Kông và đảm nhận trọng trách của một nhà lãnh đạo doanh nghiệp.
3. Làm nhiều việc thiện hơn, và điều hành doanh nghiệp có ích cho xã hội.

Vào ngày 27/05/2019, trang web lớn của Trung Quốc Sina.com đã đăng một bài báo có tiêu đề “Lý Gia Thành đã thực sự chạy trốn.”

Bài báo viết: “Một nhóm doanh nhân do ông Lý Gia Thành dẫn đầu, những người được hưởng lợi tức từ việc cải cách và mở cửa của Trung Quốc, đã kiếm tiền trong quá trình chuyển đổi và cải thiện nền kinh tế của Trung Quốc. Không có gì sai khi các doanh nhân theo đuổi lợi tức, nhưng đừng để những doanh nhân sử dụng tất cả các quy tắc ngầm để thu lợi tức làm tổn hại đến uy tín kinh doanh và làm xói mòn nền tảng của nền kinh tế Trung Quốc.”