PHÂN TÍCH: Sự mất tích của Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc cho thấy Trung Cộng đang rối loạn

Eva Fu

Sự mất tích bí ẩn của Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc chỉ vài tháng sau khi giữ chức vụ này đang làm dấy lên nhiều nghi vấn về số phận của ông và sự ổn định của Trung Cộng.

Ông Lý Thượng Phúc (Li Shangfu) – người được lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình chọn làm bộ trưởng quốc phòng hồi tháng Ba – đã vắng bóng trước công chúng  trong 17 ngày liên tiếp. Lần xuất hiện cuối của ông là vào ngày 29/08, khi ông có bài diễn văn quan trọng trước các quan chức quốc phòng Phi Châu tại diễn đàn an ninh ở Bắc Kinh.

Một loạt bản tin trích dẫn các nguồn tin ở Trung Quốc và từ các quan chức Mỹ cho rằng ông Lý đã bị tước bỏ trách nhiệm và có thể đang bị điều tra về tham nhũng. Điều này khiến ông trở thành quan chức cao cấp thứ tư bị thất sủng trong vòng một năm kể từ nhiệm kỳ thứ ba của ông Tập.

Sau khi bị bất ngờ kéo ra khỏi cuộc họp với những người đồng cấp Việt Nam tuần trước đó, ông Lý vắng mặt không một lời giải thích. Sự biến mất đó đi theo một khuôn mẫu trong bối cảnh những cuộc cải tổ đột ngột diễn ra hồi mùa hè làm rung chuyển các cấp lãnh đạo cao nhất của Trung Cộng – trong đó có vụ cựu Bộ trưởng Ngoại giao nước này, ông Tần Cương, bất ngờ bị cách chức.

Cũng là người được ông Tập Cận Bình nâng đỡ, ông Tần đã biến mất khỏi công chúng trong một tháng sau khi giữ chức vụ này được bảy tháng. Không một lời giải thích, hồi tháng Bảy, người tiền nhiệm Vương Nghị đã tiếp nhận công việc của ông, đồng thời hồ sơ của ông Tần đã biến mất khỏi trang web của Bộ Ngoại giao rất nhanh sau đó.

Tương tự như vậy, hồi tháng trước, ông Tập cũng cách chức hai tướng chỉ huy Lực lượng Hỏa tiễn, kho vũ khí hạt nhân và lực lượng phi đạn thông thường của nước này. Hồi cuối tháng Sáu, Tướng Lý Ngọc Siêu (Li Yuchao), cựu chỉ huy Lực lượng Hỏa tiễn, cũng vắng trong buổi lễ thăng cấp của đơn vị quân đội này. Việc cách chức hai quan chức cao cấp như vậy và việc chọn người thay thế đến từ bên ngoài nhánh [quân đội] đó, đã khiến các nhà quan sát về Trung Quốc lâu năm như ông Gordon Chang cảm thấy sự việc như vậy là chưa từng có.

Ông Chang – tác giả quyển sách có nhan đề “The Coming Collapse of China” (Sự Sụp Đổ Sắp Tới của Trung Quốc) – nói với The Epoch Times: “Có chuyện gì đó đang xảy ra,” đồng thời cho biết thêm rằng ông xem đó là dấu hiệu của “rối loạn nội bộ của chính quyền Trung Quốc.”

Ông cho rằng ông Tập có thể “đã quyết định đổi ý, hoặc có thể kẻ thù của ông Tập đã loại bỏ một trong những người được ông Tập Cận Bình bổ nhiệm,” đồng thời cho biết thêm rằng, “Trong chính trị của đảng cộng sản, trước tiên họ truy lùng cấp dưới, lần theo lên cấp trên, và cuối cùng, vị trí bị nhắm mục tiêu trở nên khó mà trụ vững được.”

‘Dấu hiệu cảnh báo’

Sau khi ghép nối các sự việc với nhau, Thượng nghị sĩ Marco Rubio (Cộng Hòa–Florida) xem những diễn biến ở Trung Quốc là một phần trong nỗ lực củng cố quyền kiểm soát của ông Tập.

“Sự mất tích đột ngột của cựu bộ trưởng quốc phòng của ông Tập Cận Bình, sự thay thế chóng vánh ban lãnh đạo Lực lượng Hỏa tiễn, sự mất tích bí ẩn của các nhà khoa học Trung Quốc giữa đại dịch COVID, và sự biến mất của bộ trưởng ngoại giao của ông ấy hồi đầu năm nay, là một cảnh báo về việc ông ta sẵn sàng duy trì quyền lực độc tài của mình đến mức nào,” ông nói với The Epoch Times. “Cuộc thanh trừng của ông Tập sẽ tiếp tục nhắm vào bất kỳ ai mà ông ấy xem là mối đe dọa tiềm tàng.”

Bắc Kinh rất kín tiếng về sự vắng mặt lâu nay của ông Lý.

Hôm thứ Sáu, khi một phóng viên đặt câu hỏi rằng ông Lý đang ở đâu và liệu ông ấy có đang bị điều tra hay không, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ninh nói rằng bà “không biết về tình huống mà quý vị đề cập”.

Nhà bình luận chính trị độc lập Thái Thận Khôn (Cai Shenkun) lưu ý rằng nếu không có chuyện gì xảy ra, chắc hẳn bà Mao có thể đã phản ứng tiêu cực. “Không phải điều đó sẽ dập tắt hẳn những tin đồn đó sao?” ông nói với The Epoch Times. “Từ cái cách mà bà ấy trả lời, chắc chắn đã có chuyện gì đó xảy ra với ông Lý Thượng Phúc. Không còn nghi ngờ gì nữa.”

Nội dung trao đổi này đã được xóa khỏi bản ghi được công bố trên trang web của Bộ sau đó. Việc tương tự như vậy cũng xảy ra hồi cuối năm ngoái sau khi người Trung Quốc chán ngấy các biện pháp hà khắc của Bắc Kinh nhằm kiềm chế đại dịch COVID và bắt đầu phản đối trên toàn quốc, trong đó một số người kêu gọi thay đổi chế độ. Trong một cuộc họp báo hồi tháng 11/2022, khi được hỏi liệu chính quyền có dỡ bỏ các biện pháp kiểm soát hay không, ông Triệu Lập Kiên – phát ngôn viên của Bộ vào thời điểm đó – đã không thốt lên được lời nào. Sau một hồi im lặng, ông yêu cầu lặp lại câu hỏi, và khẳng định câu hỏi này “không phản ánh những gì đã thực sự xảy ra”. Cuộc trò chuyện đó chưa bao giờ được công bố, mặc dù các video đã bị rò rỉ ra ngoài. Lần đó đã đánh dấu một trong những lần xuất hiện trước công chúng cuối cùng của ông này trước khi được tái bổ nhiệm vào vai trò ít gây được sự chú ý hồi tháng Một.

Thượng nghị sĩ Marsha Blackburn (Cộng Hòa–Tennessee) không lấy làm ngạc nhiên về việc giữ bí mật xung quanh những thay đổi lãnh đạo như vậy.

“Các chế độ độc tài như Trung Quốc Cộng sản duy trì quyền kiểm soát hoàn toàn và toàn diện đối với giới truyền thông cũng như che đậy sự thật để kiểm soát phát ngôn của công chúng,” bà nói với The Epoch Times. “Mặc dù những sự việc này chưa rõ ràng, nhưng chúng tôi biết chiêu thức của Trung Quốc là làm nhà lãnh đạo hàng đầu biến mất và ông Tập đang phải chịu áp lực rất lớn do tình trạng hiện tại của nền kinh tế Trung Quốc.”

Cùng thời điểm với cuộc cải tổ Lực lượng Hỏa tiễn, truyền thông nhà nước Trung Quốc đã tiết lộ hai quan chức quân sự cao cấp, trung tướng Ngô Quốc Hoa (Wu Guohua), cựu phó chỉ huy Lực lượng Hỏa tiễn, và Vương Thiếu Quân (Wang Shaojun) – vệ sĩ hàng đầu của các lãnh đạo cao cấp của chính quyền này – đều đã qua đời vì bệnh không rõ nguyên nhân. Sự trì hoãn suốt nhiều tháng trong việc thông báo về trường hợp của ông Ngô, và sự thiếu rõ ràng quanh cả hai trường hợp này đã làm dấy lên đồn đoán rằng cả hai đã tự sát.

Đối với ông Chang, đây không phải là một sự kiện cá biệt. Ông nói: “Tất cả họ đều là một phần của cuộc thanh trừng đang diễn ra, và chính quyền Trung Quốc đang tự hủy hoại chính họ.”

‘Tứ bề thọ địch’

Ông Chang lập luận rằng những lo ngại về tình trạng rối loạn chính trị này có thể đã khiến ông Tập bỏ qua hội nghị thượng đỉnh G20 ở New Delhi, chứ không phải muốn làm mất mặt nước chủ nhà hoặc tránh gặp Tổng thống Joe Biden, như một số nhà phân tích nhận định.

“Tôi nghĩ rất có thể ông ấy cảm thấy tình hình ở Bắc Kinh quá bất ổn và việc ông ấy rời đi là rất nguy hiểm,” ông Chang nhận định. “Các nhà lãnh đạo Trung Quốc rất lo sợ bị ám sát – luôn là như vậy, và tôi nghĩ ông Tập Cận Bình có lẽ còn lo sợ hơn.”

Ông Chang cho biết, điều có vẻ đáng chú ý đối với ông là tất cả những dấu hiệu bất ổn chính trị này xảy ra vào đầu nhiệm kỳ thứ ba của ông Tập Cận Bình – một nhiệm kỳ mà “rất nhiều nhân vật ở Bắc Kinh nghĩ rằng ông ấy không nên có.”

Đồng tình với quan điểm của ông Chang, ông Thái viện dẫn cuộc binh biến của nhóm Wagner ở Nga mà ông tin rằng đã khiến ông Tập phải cảnh giác cao độ.

Ông Thái cho rằng, để bảo đảm quyền lực của mình, nhà lãnh đạo Trung Quốc này đã tạo ra những kẻ thù tầm cỡ trong quân đội và cả giới lãnh đạo cao cấp.

“Ông ấy đang trong cảnh tứ bề thọ địch,” ông nói. Ông Thái cho rằng, trong trạng thái bất an, một biến cố nhỏ cũng có thể khiến ông Tập phải mở một cuộc điều tra bất kỳ ai mà ông ấy nghi ngờ là bất trung.

Trong khi giới truyền thông đã dẫn lời các quan chức Hoa Kỳ ẩn danh cho biết họ tin rằng Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc đang bị điều tra, thì chính quyền này lại nói rằng họ không hay biết gì về tình trạng của ông Lý.

“Rốt cuộc, đây là những vấn đề do chính quyền Trung Quốc quyết định,” Ngoại trưởng Antony Blinken cho biết tại một cuộc họp báo với người đồng cấp Đức Annalena Baerbock hôm 15/09. “Chúng tôi vẫn hoàn toàn sẵn sàng, như chúng tôi đã từng, để tiếp xúc với chính quyền Trung Quốc, dẫu là ai nắm giữ các chức vụ chuyên trách vào bất kỳ thời điểm nào, giống như tôi đã làm khi đến Bắc Kinh vào đầu mùa hè này. Và chúng tôi hy vọng điều đó sẽ tiếp tục bất kể là ai đang nắm giữ chức vụ bộ trưởng.” Hồi tháng Sáu, ông Blinken trở thành quan chức cao cấp nhất của Hoa Kỳ dưới thời chính phủ Tổng thống Biden đến thăm Trung Quốc.

Hôm 15/09, khi được phóng viên hỏi, cố vấn an ninh quốc gia Jake Sullivan cũng đã trả lời tương tự: “Hôm nay tôi không có điều gì để nói với quý vị về vấn đề đó.” Ngũ Giác Đài cũng không trả lời thẳng câu hỏi của The Epoch Times, mà nói rằng “Bộ Quốc phòng tiếp tục tin tưởng vào tầm quan trọng của việc duy trì các đường dây liên lạc trong quân đội đôi bên giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc trên nhiều cấp bậc, kể cả cấp cao cấp nhất.”

Cho đến nay, vị quan chức thẳng thắn nhất về vấn đề này là ông Rahm Emanuel, đại sứ Hoa Kỳ tại Nhật Bản.

“Đội hình nội các của Chủ tịch Tập giờ đây giống như trong quyển tiểu thuyết “And Then There Were None” (“Và Rồi Chẳng Còn Ai”) của nhà văn Agatha Christie,” ông viết trên nền tảng mạng xã hội X hôm 07/09. “Đầu tiên, Bộ trưởng Ngoại giao Tần Cương mất tích, sau đó là các chỉ huy Lực lượng Hỏa tiễn mất tích, và bây giờ Bộ trưởng Quốc phòng Lý Thượng Phúc đã không xuất hiện trước công chúng trong hai tuần qua. Ai sẽ chiến thắng trong cuộc đua thất nghiệp này? Giới trẻ Trung Quốc hay nội các của ông Tập?”

Vài ngày sau, khi được hỏi liệu Tòa Bạch Ốc có tán thành thông điệp của ông Emanuel hay không, phát ngôn viên của Hội đồng An ninh Quốc gia John Kirby đã trả lời rằng ông sẽ “để cho đại sứ nói chuyện với trương mục mạng xã hội của mình.”

“Từ lâu, chúng tôi đã nêu rõ mối lo của chúng tôi về hàng loạt hoạt động đáng ngại của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa ở khu vực đó. Và tôi nghĩ tôi sẽ không nói thêm gì nữa,” ông nói với các phóng viên.

Ông Lý không phải là người duy nhất bị chú ý vì sự vắng mặt bất thường của mình trong tháng này.

Ông Vương Nghị, nhà ngoại giao cao cấp nhất của Trung Quốc – vốn đã trở lại chức ngoại trưởng – cũng vắng mặt tại G20. Hôm 15/09, Bộ Ngoại giao nước này, không đề cập đến ông Vương, cho biết Phó Chủ tịch Hàn Chính sẽ đại diện cho Bắc Kinh tại cuộc tranh luận cao cấp thường niên của Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc. Đây là một vai trò mà ông Vương đảm nhận hồi năm ngoái.

Tại hội nghị BRICS ở Nam Phi, nhà lãnh đạo cộng sản [Tập Cận Bình] đã bước vào địa điểm tổ chức hội nghị trong khi phụ tá của ông, được cho là một phiên dịch viên, bị nhân viên an ninh chặn bên ngoài cửa.

Theo học giả Trung Quốc sống lưu vong Viên Hồng Băng (Yuan Hongbing), những trục trặc như vậy có thể đã khơi dậy sự tức giận của ông Tập đối với Bộ trưởng Ngoại giao – người lẽ ra phải có trách nhiệm chăm sóc hành trình của ông. Dẫn nguồn tin nội bộ, ông cho biết ông Vương đã bị khiển trách sau chuyến công du Nam Phi của ông Tập.

Trong cuộc họp báo hôm 15/09, bà Mao, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc, không xác nhận hay phủ nhận kế hoạch tới Moscow của ông Vương như được đưa tin, mà chỉ nói rằng “Trung Quốc và Nga đã liên lạc chặt chẽ với nhau”.

Không rõ những biến chuyển không được giải thích này sẽ kết thúc ở đâu, “nhưng chế độ này chắc chắn sẽ suy yếu. Và thậm chí có thể dẫn tới sự sụp đổ,” ông Chang nói. “Tại thời điểm này, điều đó khó có thể, nhưng đó là điều thực sự có thể xảy ra.”