PHÂN TÍCH: Tình trạng bất ổn trong quân đội Trung Quốc làm dấy lên nghi ngờ về năng lực của lực lượng hỏa tiễn

Thứ bảy, 30/12/2023

bigger smaller

Stephen Xia

Năm 2023 được đánh dấu bằng một loạt những vụ việc khiêu khích của Trung Cộng ở Eo biển Đài Loan và khu vực Ấn Độ Dương–Thái Bình Dương. Tuy nhiên, tình hình còn lâu mới phát triển thành một cuộc chiến thực sự trong bối cảnh Trung Cộng phải vật lộn với các vấn đề nội bộ trong quân đội, đặc biệt là trong Lực lượng Hỏa tiễn.

Trong nửa cuối năm nay, Trung Cộng đã xem xét lại toàn bộ các cơ quan quân sự, với các quan chức quân sự cao cấp bị điều tra, mất tích, hoặc qua đời vì những lý do chưa được tiết lộ. Cuộc thanh trừng này, ở một mức độ lớn, cho thấy quân đội Trung Quốc không được trang bị để gây ra một cuộc xung đột cao cấp hiện đại, bất chấp thái độ hiếu chiến mà chế độ cộng sản này thể hiện.

Tình trạng bất ổn quân sự như vậy có thể sẽ thúc đẩy Trung Cộng thực hiện những thay đổi chiến lược quan trọng trong khu vực, ảnh hưởng đến vị thế của nước này ở khu vực Ấn Độ Dương–Thái Bình Dương và Eo biển Đài Loan trong những năm tới.

Thanh trừng quân sự

Đầu tiên, ngày 31/07, Quân ủy Trung ương thông báo bổ nhiệm ông Vương Hậu Bân (Wang Houbin) và ông Từ Tây Thịnh (Xu Xisheng) lần lượt làm chỉ huy và chính ủy Lực lượng Hỏa tiễn. Các cuộc họp này đã xác nhận suy đoán rằng cựu chỉ huy Lực lượng Hỏa tiễn Lý Ngọc Siêu (Li Yuchao) và chính ủy Từ Trung Ba (Xu Zhongbo) bị mất chức. Hai quan chức này đã mất tích vài tháng.

Đây là cuộc tái tổ chức lớn nhất và bất ngờ nhất trong giới lãnh đạo quân sự của Trung Cộng trong gần một thập niên.

Hai người vừa mới được thăng chức – ông Vương Hậu Bân và ông Từ Tây Thịnh – xuất thân từ hải quân và không quân, và đều không có kinh nghiệm làm việc trong Lực lượng Hỏa tiễn.

Vài ngày trước đó, có tin đồn về việc ông Ngô Quốc Hoa (Wu Guohua), cựu phó chỉ huy 66 tuổi của Lực lượng Hỏa tiễn, đã qua đời. Hãng truyền thông nhà nước có trụ sở tại Thượng Hải đưa tin ông Ngô qua đời ngày 04/07 sau khi không qua khỏi cơn bệnh.

Ngày 28/07, truyền thông Hồng Kông đưa tin Phó tư lệnh Lưu Quang Bân (Liu Guangbin) và Trương Chấn Trung (Zhang Zhenzhong), Phó chánh văn phòng Bộ Tham mưu Liên quân thuộc Quân ủy Trung ương, đang bị điều tra kể từ tháng Ba.

Tính đến tháng Mười Hai năm nay, vài chục quan chức của Lực lượng Hỏa tiễn được cho là đã bị bắt để điều tra. Những hoạt động này phản ánh rằng nguyên nhân của cuộc cải tổ trong Lực lượng Hỏa tiễn không hề đơn giản.

Tham nhũng, rò rỉ thông tin, và những vấn đề khác

Ngày 24/10, Trung Quốc tuyên bố chính thức sa thải Bộ trưởng Quốc phòng Lý Thượng Phúc, người đã vắng mặt gần hai tháng.

Tướng Lý có kinh nghiệm ở Hệ thống Pháo binh số Hai – tiền thân của Lực lượng Hỏa tiễn – và từng là Bộ trưởng Phát triển Trang bị của Quân ủy Trung ương.

Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Lý Thượng Phúc tham dự một cuộc họp với Tổng thống Nga Vladimir Putin và Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu tại Moscow hôm 16/04/2023. (Ảnh: Sputnik/Pavel Bednykov/Pool via Reuters)

Việc sa thải Tướng Lý trùng khớp với thời điểm thanh lọc ban lãnh đạo cao cấp của Lực lượng Hỏa tiễn, làm dấy lên những đồn đoán về các vấn đề như mua sắm thiết bị quân sự.

Lực lượng Hỏa tiễn tương đối nhỏ nhưng có tính kỹ thuật cao so với các quân chủng khác. Các hệ thống vũ khí được chuyển nhượng cũng cần nhiều vốn và công nghệ cao, điều này tạo ra một tình huống mà trong đó lực lượng này có một lượng lớn tài nguyên theo đầu người và tạo ra cơ hội tham nhũng cho giới lãnh đạo của lực lượng này.

Vì vậy, việc các nhà quản lý quân sự này bị kết tội tham nhũng không phải là hiếm thấy. Rõ ràng, chúng ta không thể loại trừ các lý do chính trị, vì các cáo buộc tham nhũng luôn là những chiêu bài được che đậy của Trung Cộng để có thể hạ bệ các đối thủ trong nội bộ đảng.

Một nguyên nhân khác dẫn đến cuộc thanh trừng quân sự nội bộ này là việc các quan chức có ý định tiết lộ thông tin tình báo cho các chính phủ hoặc tổ chức ngoại quốc. Nếu đúng như vậy, thì Trung Cộng sẽ sớm kết liễu mạng sống của những quan chức này hoặc có thể đã làm như vậy từ trước rồi.

Cựu Ngoại trưởng Tần Cương, người mất tích gần nửa năm trước, có thể có liên quan đến một trường hợp như vậy.

Ngoại trưởng Trung Quốc đương thời Tần Cương tham dự một cuộc họp báo tại Trung tâm Truyền thông ở Bắc Kinh, hôm 07/03/2023. (Ảnh: Noel Celis/AFP qua Getty Images)

Mặc dù cần xác thực thêm nhưng một vài hãng truyền thông phương Tây đưa tin rằng Trung Cộng đã xử tử ông Tần Cương do bị cáo buộc có liên quan tới các thế lực ngoại quốc.

Ngoài ra, có ý kiến cho rằng một số quan chức cao cấp của Trung Cộng có thể đã tiết lộ những bí mật liên quan đến vũ khí hạt nhân của Lực lượng Hỏa tiễn cho phương Tây.

Những kỳ vọng vào lực lượng hỏa tiễn

Lực lượng Hỏa tiễn đại diện cho khả năng tác chiến cao cấp hiện đại nhất của Trung Cộng. Nước này sở hữu nhiều loại phi đạn đạn đạo tầm trung và tầm xa cũng như phi đạn hành trình được trang bị đầu đạn thông thường hoặc hạt nhân.

Những khoản đầu tư đắt đỏ vào Lực lượng Hỏa tiễn chắc chắn đi kèm với nỗ lực phát triển thiết bị công nghệ cao của Trung Cộng. Trung Cộng đã quảng cáo hai phi đạn siêu thanh do Lực lượng Hỏa tiễn phát triển là “sát thủ hàng không mẫu hạm” và “Guam Express” – tuyên bố rằng họ có thể tấn công hạm đội Thái Bình Dương của Hoa Kỳ và rằng các ICBM (phi đạn đạn đạo xuyên lục địa) có gắn đầu hạt nhân của họ được nhắm thẳng vào lục địa Hoa Kỳ.

Lực lượng Hỏa tiễn là trọng tâm trong chiến lược chống can thiệp/khu vực loại trừ của Trung Cộng. Đó cũng là điều mà Hoa Kỳ gọi là một đối thủ cạnh tranh lớn trong các cuộc xung đột cao cấp với Trung Cộng.

Báo cáo tháng Mười của Ủy ban Tình hình Chiến lược của Quốc hội Hoa Kỳ đã đưa ra hai quan sát quan trọng về việc tăng cường vũ khí hạt nhân của Trung Quốc: Thứ nhất, Hoa Kỳ sẽ sớm phải đối mặt với mối đe dọa từ không chỉ một mà là hai đối thủ nguyên tử, với cả Trung Quốc cộng sản và Nga đang cố gắng một cách đầy tham vọng để thay đổi vị thế quốc tế của họ thông qua vũ khí hạt nhân; và thứ hai, vào giữa những năm 2030, Trung Cộng sẽ gần ngang bằng (hoặc thậm chí còn hơn) Hoa Kỳ về số lượng đầu đạn được khai triển.

Báo cáo năm 2023 của Ngũ Giác Đài nêu rõ rằng tính đến tháng 05/2023, Trung Cộng có hơn 500 đầu đạn hạt nhân ở trạng thái sẵn sàng, và đến năm 2030, con số này sẽ vượt quá 1,000. Sự mở rộng ở mức cao như thế này có nghĩa là Lực lượng Hỏa tiễn đã là trọng tâm đầu tư của Trung Quốc trong quá khứ và sẽ tiếp tục như vậy trong nhiều năm tới.

Hỏa tiễn đạn đạo xuyên lục địa có khả năng mang đầu đạn hạt nhân DF-41 của Trung Quốc được nhìn thấy trong cuộc duyệt binh tại Quảng trường Thiên An Môn ở Bắc Kinh vào ngày 01/10/2019. (Ảnh: Greg Baker/AFP qua Getty Images)

Không có khả năng phát động chiến tranh

Trong bối cảnh hỗn loạn đáng kể của giới quan chức lãnh đạo, ý chí chiến đấu của Lực lượng Hỏa tiễn đã bị giáng một đòn nặng nề khác, và hiệu quả chiến đấu thực tế của lực lượng này là rất đáng ngờ.

Một bài báo chỉ trích hiếm hoi số ra ngày 15/09 đăng trên tờ báo quân sự của Trung Cộng nói rằng một trong các đơn vị của Lực lượng Hỏa tiễn đã thể hiện kém trong cuộc thử nghiệm thực địa tại một cuộc tập trận và “những thiếu sót” về khả năng sẵn sàng chiến đấu của lực lượng vũ trang giám sát phi đạn thông thường và hạt nhân này.

Các đơn vị cơ bản nhất của Lực lượng Hỏa tiễn cũng thừa nhận những trở ngại về huấn luyện và năng lực sẵn sàng chiến đấu.

Tuy nhiên, Lực lượng Hỏa tiễn của Trung Cộng đã bị đánh gục, hoặc là do việc loại bỏ hàng chục cán bộ lãnh đạo nòng cốt, do tình trạng hỗn loạn về nhân sự dẫn đến sự chán ghét chiến tranh và bất ổn, do đội ngũ lãnh đạo mới thiếu nền tảng chuyên môn, do những hậu quả tiềm ẩn và những tác động sâu rộng của những vấn đề do nhân sự bị loại bỏ để lại, hoặc là do rò rỉ các bí mật về vũ khí hạt nhân dẫn đến thất bại về mặt chiến lược.

Mỗi tổn thương này đều nghiêm trọng, và có thể ảnh hưởng lâu dài đến hiệu quả chiến đấu của đơn vị này.

Hơn nữa, cuộc thanh trừng quân sự nội bộ đang diễn ra trong lực lượng hỏa tiễn dự kiến sẽ tiếp tục kéo dài và mở rộng phạm vi. Sự cải tổ này có thể cản trở việc quân đội trở lại trạng thái bình thường trong nhiều năm.

Việc Lực lượng Hỏa tiễn “bị tổn thương” nghiêm trọng đã làm dịu giọng điệu thống nhất Đài Loan bằng vũ lực của Trung Cộng. Tại hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo Hoa Kỳ-Trung Quốc hồi tháng Mười Một, Trung Quốc nói với Tổng thống Joe Biden rằng nước này không có kế hoạch sớm tấn công Đài Loan, kể cả năm 2027 hay năm 2035 – đây có thể không phải là một màn tung hỏa mù của Trung Cộng để đánh lừa Đài Loan và Hoa Kỳ.

Các lực lượng không quân và hải quân của Trung Cộng có thể tiếp tục quấy rối Đài Loan, nhưng đây chỉ là những trò chơi vùng xám và không có nghĩa là Trung Cộng có đủ sức mạnh và quyết tâm để xâm lược Đài Loan. Nếu không có Lực lượng Hỏa tiễn phát động cuộc tấn công và ngăn chặn các lực lượng của Hoa Kỳ ở Thái Bình Dương, thì Trung Cộng thậm chí còn không thể thiết lập được đợt tấn công đầu tiên chỉ với lực lượng không quân và hải quân.

Lực lượng Hỏa tiễn suy yếu thì không thể bảo đảm cho một lực lượng tấn công thông thường trên bộ trong lúc Trung Cộng vừa phải tiến hành một cuộc tấn công kéo dài vào Đài Loan, vừa phải trấn giữ cho các lực lượng Hoa Kỳ không thể tiến vào.

Trong ít nhất vài năm tới, Trung Cộng có thể có rất ít sức mạnh để tiến hành một cuộc chiến tổng lực, thậm chí là một cuộc chiến chắc chắn sẽ thất bại, với Đài Loan, Hoa Kỳ, và các đối tác khu vực ở Tây Thái Bình Dương.