PHÂN TÍCH: Trí tuệ nhân tạo có thể tác động đến cuộc bầu cử năm 2024 như thế nào

PETR SVAB

Các thế hệ trí tuệ nhân tạo (AI) mới, chẳng hạn như AI đằng sau chatbot ChatGPT, sẽ được sử dụng rất nhiều trong các chiến dịch bầu cử chính trị.

“ChatGPT sẽ tiết kiệm rất nhiều thời gian cho mọi người, đặc biệt là trong các việc lặp đi lặp lại. Nhưng ít nhất với thế hệ hiện tại, tôi không nghĩ đó là một viên đạn thần kỳ,” ông Colin Delany – một nhà cố vấn chiến dịch kỹ thuật số điều hành trang web Epolitics.com – tóm lược ngắn gọn.

ChatGPT đã tạo được tiếng vang khi trở thành AI có thể truy cập rộng rãi đầu tiên đem đến cho người dùng cảm giác trò chuyện trôi chảy, tự nhiên. ChatGPT được ca ngợi vì khả năng tạo ra văn xuôi và ngôn ngữ máy điện toán mạnh mẽ. Nhiều công cụ AI khác gần đây đã được ra mắt trên thị trường, cung cấp khả năng tạo giọng nói, hình ảnh, và video.

Tốc độ phát triển chóng mặt của ngành này đã làm dấy lên sự lo ngại về việc cách công nghệ AI có thể ảnh hưởng đến quy trình dân chủ, đặc biệt là các cuộc bầu cử.

Một số lo ngại là thích đáng, nhưng các chuyên gia cho biết tác động dường như chưa có tiến bộ vượt bực.

Deepfake và bot

Ví dụ thường được trích dẫn nhất về cách mà AI có thể ảnh hưởng đến các cuộc bầu cử là việc tạo ra các nội dung “deepfake” [từ ghép của “deep learning” và “fake” – công nghệ cho phép người dùng chỉnh sửa khuôn mặt, khẩu hình của nhân vật trong video hoặc ảnh bằng AI]. Giờ đây, AI có thể điều chỉnh hình ảnh, giọng nói, và video theo cách trông khá thuyết phục. Ban đầu, nhiều người đã bị lừa bởi những hình ảnh giả mạo của Giáo hoàng Francis mặc một chiếc áo khoác bông.

“Tất cả chúng ta đều đã từng xem các video deepfake. Tất cả chúng ta đều đã từng xem các hình ảnh deepfake,” ông Henri Makembe, chiến lược gia chiến dịch tranh cử của Đảng Dân Chủ lưu ý.

Điều quan trọng nhất đối với các chiến dịch tranh cử sẽ là phát triển “một phản ứng nhanh” để nhanh chóng bóc trần các nội dung giả mạo. Tuy nhiên, việc khiến nội dung bóc trần đạt được mức độ lan truyền như thông tin giả mạo có thể khó.

Một vấn đề tương tự là các loại điện thư hoặc tin nhắn quảng cáo. Mạng xã hội có thể tràn ngập các bot dường như có hình ảnh hồ sơ thực và đăng nhận xét có vẻ tự nhiên.

“Sẽ có nhiều vấn đề,” ông Makembe thừa nhận. Tuy nhiên, ông không quá lo lắng.

Ông Makembe nói: “Giống như việc sắp có văn bản do AI tạo ra, sẽ có các bot AI để phát hiện văn bản do AI tạo ra trông như thế nào.”

Các giáo viên và giáo sư đã buộc phải sử dụng những công cụ như vậy để phát hiện các bài luận do AI tạo ra mà sinh viên của họ nộp lên như bài làm của chính mình.

Ông Makembe nói: “Tôi nghĩ những gì chúng ta sẽ thấy là khi ngành này phát triển và AI ngày càng được tích hợp sâu hơn trong những việc chúng ta làm, thì sẽ có các công cụ và công cụ chuyên dụng để đối phó – tôi dùng từ này vì chưa tìm ra từ nào tốt hơn để chỉ các công cụ như thế.”  

Cũng giống như với bất kỳ công nghệ nào, “sẽ có một số thứ tốt và một số thứ xấu,” ông Makembe nói.

Ông Makembe đề nghị rằng, những mối nguy hiểm do công nghệ này gây ra cần được thảo luận một cách cởi mở.

Ông Makembe nói: “Có lẽ nên có một sự phối hợp nào đó để giáo dục những người trong ngành này về vấn đề đó và bảo đảm rằng họ đang làm điều đúng đắn.”

“Nên có […] một số nguyên tắc đạo đức xung quanh công nghệ này – những gì chúng ta không nên làm với nó. Và cần có một chút minh bạch xung quanh nó.”

Có thể sẽ cần đến một số biện pháp hoặc quy định pháp lý để làm được như vậy.

Ông Makembe nói, “Chúng ta nên có luật pháp; chúng ta nên có các quy tắc đạo đức; chúng ta nên có tất cả những thứ đó để bảo đảm rằng mọi người đang được bảo vệ và không bị lừa dối, nhưng tôi cũng không nghĩ rằng chúng ta nên sợ hãi.” 

Thao túng cử tri

Một mối lo ngại khác về AI là công nghệ này có khả năng thao túng cử tri. Sau khi tiếp nhận một lượng lớn dữ liệu cá nhân từ mạng xã hội, về mặt lý thuyết, AI có thể xác định chính xác các điểm gây tác động tâm lý đối với một cử tri và sử dụng những điểm này để tạo ra các quảng cáo chính trị vô cùng cá nhân hóa nhằm thao túng người đó.

Tuy nhiên, các chuyên gia vẫn hoài nghi về khả năng này.

Ông Makembe nói: “Tôi không biết rằng việc tác động đến cử tri liên quan nhiều đến AI cũng như liên quan đến dữ liệu mà quý vị có về một cử tri cụ thể.”

Việc phân tích dữ liệu cá nhân bằng AI đã được đưa vào ứng dụng trong nhiều năm, để hiển thị đúng quảng cáo cho đúng người – cái gọi là nhắm mục tiêu vi mô. Nhưng hiệu quả còn cách tiêu chuẩn cần đạt rất xa.

Ông Delany, người điều hành các chiến dịch kỹ thuật số cho nhiều ứng cử viên Đảng Dân Chủ vào năm 2020, cho biết: “Đó chính xác là những gì họ từng nói về [việc sử dụng] dữ liệu [cá nhân để] quảng cáo chính trị nhắm mục tiêu một cách vi mô. Và hồi đó công nghệ này rất nổi tiếng. Và giờ thì lại nổi tiếng.”

“Hầu hết mọi người đều bỏ qua các quảng cáo. Cho dù AI đang nhắm mục tiêu tốt đến mức nào, thì người ta vẫn phát triển các biện pháp ứng phó. Họ không xem [quảng cáo].”

Ông Makembe lập luận rằng nhắm mục tiêu vi mô là xứng đáng với chi phí bỏ ra, nhưng AI chủ yếu có tác dụng bổ trợ.

“Đó không phải là ma thuật. Quý vị đang nhận được 5%, 10% tốt hơn khi chi tiền quảng cáo của quý vị. Quý vị không thể đột nhiên thay đổi một cách kỳ diệu suy nghĩ của nhiều người mà trước đây quý vị không thể thay đổi được.”

Siêu cá nhân hóa

AI có thể thay đổi đáng kể cuộc chơi bằng cách tạo ra các chiến dịch thuyết phục được thiết kế dành riêng cho mỗi từng cử tri trên phạm vi rộng.

Nhưng có những rào cản lớn đối với việc làm được như vậy.

Một vấn đề lớn là sẽ cần rất nhiều nhân lực để quản lý hàng ngàn hoặc thậm chí là hàng triệu chiến dịch được thiết kế riêng kiểu này. Những người điều hành chiến dịch khó có thể mạo hiểm để thực sự giao phó mọi công việc cho AI.

“Dựa trên sự hiểu biết của tôi về công nghệ hiện tại, tôi không nghĩ làm như thế là thực tế,” ông Makembe nói.

Ông cho biết, vấn đề hiển nhiên là nếu AI thực hiện một chiến dịch tranh cử, “thì đó không còn là chiến dịch của quý vị nữa.”

Theo quan điểm của ông, các bot AI hiện tại không có khả năng tìm ra bối cảnh của vấn đề chính trị.

“AI không hiểu những người chơi khác nhau trong cộng đồng. Chúng không hiểu được rằng ổ gà trên mặt đường lại hóa ra quan trọng hơn, và đó sẽ là vấn đề về hiệu quả của chiến dịch hơn là về tính công bằng trong sinh sản nếu quý vị đang tranh cử vào một hội đồng trường học,” ông nói.

Ông Delany lưu ý rằng AI có thể khiến công chúng xa lánh.

“Vấn đề là ChatGPT thường bịa chuyện. Quý vị phải kiểm tra mọi thứ nó đưa ra,” ông nói, đề cập đến các trường hợp khi chatbot này đưa ra các tuyên bố rõ ràng là sai. OpenAI, nhà phát triển ChatGPT, đang cố gắng khắc phục những vụ đó, và một số người dùng đã báo cáo những cải thiện đáng kể.

Tuy nhiên, ngay cả những lỗi nhỏ cũng có thể gây hại, theo ông Delany, người đã chỉ ra những hành động cá nhân hóa vụng về đang được sử dụng.

“Tôi nhận được thư điện tử từ các nhóm gọi sai hoàn toàn tên tôi. Và kiểu cá nhân hóa đó không giúp được gì,” ông nói.

Để chắc hơn, cả hai chuyên gia đều đã thêm lời rằng họ chỉ đang nói về công nghệ này theo tình trạng hiện tại.

“Đây là thế hệ hiện tại, phải không?” ông Delany nói. “Năm năm kể từ bây giờ. Tất cả mọi thứ đều không chắc chắn. Ai biết được chuyện gì sẽ xảy ra?”

Ông Makembe đã ước tính thời hạn thậm chí còn ngắn hơn.

“Điều gì đúng hôm nay sẽ không nhất định phải đúng vào cuối năm tới,” ông nói. “Tôi nghĩ bản thân chúng ta phải theo dõi những gì đang diễn ra ở đó.”

AI có thể hữu dụng trong đầu việc nào

Các chuyên gia cho biết, có nhiều nhiệm vụ trong một chiến dịch chính trị mà các công cụ AI mới có thể hữu ích.

AI có thể được sử dụng để tìm ra những cách tạo ra nội dung hấp dẫn các công cụ tìm kiếm trên internet hơn – tối ưu hóa công cụ tìm kiếm (SEO).

“Tìm kiếm tự nhiên ngày càng trở nên khó khăn hơn. Vì vậy, tôi nghĩ rằng có một công cụ AI giúp quý vị với SEO sẽ rất tuyệt,” ông Makembe nói.

Nó cũng có thể giúp ích cho “vấn đề cạn kiệt ý tưởng,” ông nói.

“Khi quý vị sản xuất hàng tá nội dung, đôi khi quý vị cạn kiệt ý tưởng, vì vậy, tôi nghĩ rằng việc sử dụng nền tảng AI để giúp gợi ý các ý tưởng mới hoặc bất cứ điều gì tương tự sẽ là một cách sử dụng công nghệ tốt.”

Ông Delany lưu ý rằng Ủy ban Quốc gia Đảng Dân Chủ đã khuyến nghị đảng thử nghiệm công nghệ này.

“Họ có rất nhiều người viết thư điện tử gây quỹ, nhưng AI có thể nghĩ ra thứ gì đó mà họ không nghĩ tới,” ông nói.

“AI cho phép họ tạo ra nhiều nội dung hơn để thử nghiệm. Và đôi khi, các phiên bản mà AI tạo ra hoạt động rất tốt. Đôi khi các phiên bản này sẽ tốt hơn một số thông điệp mà con người tạo ra.”

Tuy nhiên, đó có thể chỉ là do công chúng cảm thấy những tin nhắn mà AI tạo ra là mới lạ, và “có khả năng AI cuối cùng cũng sẽ đi đến tình trạng lợi nhuận giảm dần giống như những người viết thư điện tử,” ông đề cập trong một bài đăng trên blog gần đây.

Ông Makembe cho rằng AI cũng có thể giúp những người điều hành chiến dịch tranh cử thoát khỏi các thành kiến của chính họ.

“Điều mà ChatGPT rất giỏi là chỉ nhận những gì quý vị đã nói và lặp lại điều đó với quý vị theo cách quý vị đã nói và trước tiên nói rằng, ‘Tôi đã hiểu đúng chưa,’” ông nói. “Và bằng cách đó, nó giúp quý vị thực sự nghĩ về việc, ‘Tôi đã hỏi đúng câu hỏi chưa? Tôi đã cố gắng và thực sự đi sâu vào vấn đề này chưa, hay tôi chỉ đang nung nấu những thành kiến của mình theo cách tôi nhìn nhận hoặc đặt câu hỏi?’”

Ông lấy vấn đề phá thai làm ví dụ.

“Quý vị nói, ‘[…] Tôi là một cử tri ủng hộ phá thai, tôi tin vào tính công lý trong sinh sản.’ Toàn bộ việc đặt vấn đề của tôi xoay quanh việc làm thế nào để có nhiều quyền tiếp cận các biện pháp phá thai hơn,” ông nói. “Nhưng đó có thực sự là những gì cộng đồng đang nói? Đó có thực sự là những gì cộng đồng muốn? Có cách nào khác để đặt câu hỏi để thông điệp đó được đón nhận không?”

AI cũng có thể giúp thực hiện một số nhiệm vụ quản lý. Ví dụ, AI có thể chia một tệp chính gồm các địa chỉ của cử tri thành các danh sách và lộ trình cho các nhóm đi từng nhà.

Ông Delany cho biết rất nhiều nhiệm vụ “nhàm chán và lặp đi lặp lại” như vậy có thể được tự động hóa.

“Nếu AI có thể làm điều đó cho quý vị, thì quý vị có thể làm những công việc cao cấp hơn.”

Theo quan điểm của ông, đó dường như là tâm lý chung trong ngành.

Ông nói: “Hầu hết những gì tôi nghe được là kiểu thực dụng này, ‘Tôi sẽ tiết kiệm được một giờ cho việc này và hai giờ cho việc kia.’”

Tăng năng suất có thể có tác dụng phụ là làm giảm nhu cầu về nhân lực. Nhưng ông Makembe không đặc biệt quan tâm đến tình trạng thất nghiệp trong ngành.

Ông nói: “Chắc chắn sẽ có một số người thua cuộc và người chiến thắng trong lĩnh vực này. Nhưng tôi nghĩ cũng có một số điều mà AI có thể giúp chúng ta làm, ngay lập tức trên phạm vi rộng; điều đó sẽ hữu ích cho mọi người.”