Phòng thí nghiệm Trung Quốc đã lập bản đồ trình tự gene COVID-19 vài tuần trước khi Bắc Kinh tiết lộ dữ liệu

Eva Fu

Một nhà nghiên cứu tại Trung Quốc đã lập bản đồ trình tự gene của COVID-19 hai tuần trước khi chế độ cộng sản cầm quyền của Trung Quốc công bố những thông tin chi tiết này với thế giới, đặt ra nghi vấn rằng Bắc Kinh có thể đã che giấu những thông tin quan trọng khác về đại dịch.

Các tài liệu do Ủy ban Năng lượng và Thương mại Hạ viện Hoa Kỳ công bố tiết lộ rằng bà Ren Lili – một người đang sống tại Bắc Kinh và nhận kinh phí từ chính phủ Hoa Kỳ qua tổ chức nghiên cứu bất vụ lợi EcoHealth Alliance ở New York – đã tải dữ liệu chuỗi gene COVID-19 lên một cơ sở dữ liệu di truyền của chính phủ Hoa Kỳ vào ngày 28/12/2019. EcoHealth Alliance hiện vẫn đang nhận trợ cấp của chính phủ qua một cơ quan khác. 

Vào thời điểm đó, chính quyền Trung Quốc vẫn gọi căn bệnh này là một bệnh viêm phổi lạ và ra lệnh cho nhân viên y tế không lan truyền bất kỳ thông tin nào về căn bệnh này cũng như đe dọa trừng phạt nếu vi phạm.

Phải đến ngày 12/01 – hơn hai tuần sau – Bắc Kinh mới chia sẻ trình tự gene với Tổ chức Y tế Thế giới. Thêm hai ngày nữa thì nhà cầm quyền này thừa nhận căn bệnh này có thể lây từ người sang người.

Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh cho Ủy ban Hạ viện biết trong một bức thư rằng kho lưu trữ GenBank của Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH) – nơi nhận dữ liệu từ bà Ren – đã thông báo cho nhà virus học Trung Quốc này biết bản đệ trình này “chưa hoàn chỉnh” và “thiếu thông tin cần thiết để công bố.” 

Sau một quá trình đánh giá chất lượng nhằm sàng lọc các chi tiết kỹ thuật, GenBank đã yêu cầu bà Ren – đang làm việc tại Viện Sinh học Mầm bệnh do nhà nước quản lý – cung cấp thêm thông tin nhưng chưa bao giờ nhận được phúc đáp, dẫn đến việc loại bỏ chuỗi gene này khỏi cơ sở dữ liệu vào ngày 16/01/2020. Theo bức thư mà Ủy ban Năng lượng và Thương mại công bố vào ngày 17/01 năm nay, trong khoảng thời gian này, GenBank nhận được một chuỗi gene COVID-19 gần giống hệt từ một người gửi khác, và vào ngày 12/01/2020, GenBank đã công bố trình tự chuỗi gene này .

Theo lời các dân biểu Đảng Cộng Hòa thuộc Ủy ban này, trái ngược với sự khẳng định của chính quyền Trung Quốc rằng họ đã minh bạch về vấn đề nguồn gốc COVID, thông tin vừa mới được phát hiện nói trên đã cho thấy điều ngược lại.

Chủ tịch ủy ban McMorris Rodgers (Cộng Hòa–Washington), Chủ tịch Tiểu ban Y tế Brett Guthrie (Cộng Hòa–Kentucky), và Chủ tịch Tiểu ban Giám sát và Điều tra Morgan Griffith (Cộng Hòa–Virginia), cho biết trong một tuyên bố chung: “Phát hiện quan trọng này càng nhấn mạnh lý do vì sao chúng ta không thể tin vào bất cứ cái gọi là ‘các dữ kiện’ hoặc dữ liệu nào do Trung Cộng cung cấp và đặt ra câu hỏi nghiêm túc về tính hợp pháp của bất kỳ lý thuyết khoa học nào dựa trên thông tin đó.”

“Người Mỹ xứng đáng được biết sự thật về nguồn gốc của SARS-CoV-2, và cuộc điều tra của chúng tôi đã phát hiện ra nhiều nguyên nhân gây lo ngại, bao gồm việc tiền của người đóng thuế được chi tiêu ra sao, việc các cơ quan y tế cộng đồng của chính phủ chúng ta hoạt động như thế nào, và nhu cầu cần giám sát thêm các khoản tài trợ nghiên cứu cho các nhà khoa học ngoại quốc.”

Ông Mike Gallagher (Cộng Hòa–Wisconsin), Chủ tịch Ủy ban Đặc biệt của Hạ viện về Trung Cộng, đã ca ngợi ủy ban Hạ viện này vì những phát hiện nói trên, đồng thời chỉ trích chính phủ Tổng thống Biden vì “thiếu quan tâm đến việc tìm hiểu các dữ kiện căn bản về nguồn gốc của đại dịch này.” Ông lưu ý rằng báo cáo về nguồn gốc COVID đã được giải mật, do một đạo luật năm 2023 thúc đẩy, “đã mù mờ khó hiểu hơn những gì báo cáo này làm sáng tỏ,” và Ủy ban Năng lượng và Thương mại chỉ nhận được thông tin này sau lời khi họ phải đe dọa ban hành trát lệnh.

Dữ liệu bộ gene virus mà bà Ren đệ trình, dữ liệu sớm nhất loại này được biết đến cho tới nay, dường như đến từ một nhân viên giao hàng 65 tuổi người Trung Quốc. Vào ngày 18/12/2019, người này đã nhập viện vì sốt cao và ho, rồi trở bệnh nặng bốn ngày sau đó.

Một blogger người Trung Quốc cho biết công ty tư nhân của họ ở thành phố Quảng Châu phía nam Trung Quốc đã phân tích các mẫu virus vào ngày 26/12/2019. Cho rằng các phát hiện này quá nhạy cảm, công ty của họ đã quyết định không công khai. Sau khi họ ghép được một “chuỗi gene gần như hoàn chỉnh” lại với nhau, họ đã chia sẻ những phát hiện này với viện của bà Ren vào ngày hôm sau.

“Cách tôi nhìn nhận toàn bộ sự việc này, hầu hết là thất vọng, đau đớn, và tức giận. Chúng ta đã làm kịp thời như vậy, sao vẫn chưa kiểm soát được?” người này đã viết trên mạng xã hội Trung Quốc. “Việc này không mấy liên quan đến khoa học hay công nghệ, mà liên quan nhiều hơn đến chính sách và truyền thông.” Một bản tin trên truyền thông Trung Quốc nêu lên sự việc này đã bị xóa.

Bà Ren lãnh đạo việc phát hiện ra một số chủng virus mới ở Trung Quốc, bao gồm cả biến thể phụ của virus rhino A21 ở người, và, giống như các nhà nghiên cứu virus học nổi tiếng khác của Trung Quốc, bà đã đứng ra bảo vệ Trung Cộng về vấn đề nguồn gốc của virus.

Trong các bức thư từ tháng 09/2021, hiện được đăng trên tập san y khoa The Lancet, bà Ren và hơn chục nhà nghiên cứu y học Trung Quốc khác đã bác bỏ rằng virus có thể đã rò rỉ từ Viện Virus học Vũ Hán – một đơn vị khác nhận tài trợ của EcoHealth, trong nhiều năm, đã và đang nghiên cứu các loại virus Corona nguy hiểm ở loài dơi – thay vào đó họ khẳng định rằng tốt hơn hết, nguồn gốc của COVID-19 nên được “điều tra trên toàn thế giới.”

Truyền thông Trung Quốc đã ca ngợi vai trò của bà trong việc phân lập và tổng hợp bộ gene của virus này, viện dẫn các tuyên bố tán thành từ Tổ chức Y tế Thế giới mà đã tạo nên uy tín cho bà. Công việc của bà Ren đã được Viện Khoa học Y tế Trung Quốc – viện nghiên cứu y học cấp nhà nước cao nhất của Trung Quốc mà trung tâm nghiên cứu của bà có liên kết – công nhận là một trong 40 “dự án phát triển y tế quốc gia lớn trong năm.”

Sự giám sát về nguy cơ rò rỉ trong phòng thí nghiệm đã tăng lên.

Trong phiên điều trần kín gần đây của Quốc hội, Tiến sĩ Francis Collins – giám đốc NIH cho đến cuối năm 2021 – cho biết giả thuyết cho rằng COVID-19 có thể đến từ một phòng thí nghiệm ở Vũ Hán “không phải là thuyết âm mưu”.

Cựu giám đốc Viện Dị ứng và Bệnh Truyền nhiễm Quốc gia – Bác sĩ Anthony Fauci – đã đưa ra tuyên bố tương tự khi bị thẩm vấn vài ngày trước đó bởi cùng một hội đồng điều tra đại dịch COVID của Hạ Viện.