Sa tử cung và phương pháp điều trị

PETER WEISS  

Các phương pháp điều trị chứng sa tử cung đã trải qua một chặng đường dài kể từ thời điểm sử dụng liệu pháp “mùi hôi”.

Bà P.G 54 tuổi là bà mẹ có ba con. Cả ba đứa con của bà đều được sinh thường. Đứa con út giờ đây đã 14 tuổi. Bà từng than phiền về áp lực tăng dần trong vùng chậu từ bảy năm trước, nhưng sau khi mãn kinh (ở tuổi 52), các triệu chứng của bà ngày càng trở nên tệ hơn.

Bà bị rò rỉ nước tiểu; tình trạng này cũng bắt đầu nặng hơn từ vài năm trước. Bà P.G không thể chơi môn thể thao yêu thích là quần vợt được nữa; bà cũng không thể thực hiện các hoạt động thể chất nào khác mà không thấy khó chịu. Bà đã đi khám khẩn cấp vì bà cảm thấy có thứ gì “đang tụt ra  ngoài.”

Tôi đã hướng đến một chẩn đoán khi thăm khám cho bà. Bà bị sa tử cung giai đoạn ba, khá nặng. Tình trạng sa tử cung gồm bốn giai đoạn, với giai đoạn ba là khi tử cung tụt xuống đến cửa âm đạo. Ở giai đoạn bốn, toàn bộ tử cung đều lộ hết ra ngoài.

Sa tử cung đã ảnh hưởng đến nhiều phụ nữ trong hàng nghìn năm qua. Một cuộn giấy cói của người Ai Cập cổ đại viết rằng “khi một người phụ nữ bị đau ở phần lưng, bụng và đùi, đó là chứng sa tử cung,” theo ghi chép của J.S.Mckay trong cuốn “Lịch sử Phụ khoa Cổ đại”.

Theo thời gian, các phương pháp điều trị sa tử cung được khuyến nghị bao gồm thoa dầu mỏ (dầu đất), phân và mật ong, bôi chất tạo mùi hôi gần tử cung để đẩy tử cung trở lại, hoặc sử dụng chất chát để làm khô tử cung. Phương pháp dùng nửa quả lựu là tiền thân của một trong những phương pháp điều trị chứng sa tử cung ngày nay.

Ngày nay, một trong những cách điều trị sa tử cung lâu đời nhất và vẫn còn được áp dụng là phương pháp đặt vòng nâng cổ tử cung (vòng pessary).

Về căn bản, vòng pessary là thiết bị làm bằng cao su, mềm, có thể tháo rời, giúp giữ tử cung trong âm đạo và không cho tử cung sa xuống hay ra ngoài. Phương pháp đặt vòng nâng cổ tử cung đã trở thành một trong những cách điều trị [sa tử cung] từ cuối thế kỷ 16 – sử dụng những quả bóng làm từ xơ vải, đồng thau, nút chai phủ sáp, gỗ, thậm chí cả bạc và vàng. Có một sợi dây được đính trên quả bóng để tháo ra dễ dàng hơn. Vào giữa thế kỷ 19, Hugh Hodge ở Philadelphia đã lần đầu tiên phát triển vòng pessary làm bằng cao su sau khi Charles Goodyear phát minh ra cao su lưu hóa [loại cao su được làm cứng thông qua việc sử dụng nhiệt và lưu huỳnh].

Chứng sa tử cung của bà P.G khá nghiêm trọng. Tất cả các con bà đều nặng hơn 8Ib (3.63kg) lúc sinh và đã gây cho bà một số tổn thương tại sàn chậu. Sự yếu ớt hay hư hỏng trong xương chậu này cũng tương tự như chứng thoát vị, khiến tử cung và những bộ phận ở phía sau tử cung như bàng quang, trực tràng, và thậm chí là ruột bị sa xuống. Hiện nay có rất nhiều cách điều trị cho P.G, bao gồm trị liệu vật lý sàn chậu, sử dụng vòng pessary hoặc phẫu thuật để sửa chữa tổn thương.

Một số nguy cơ làm phát triển chứng sa tử cung ở bất kỳ giai đoạn nào bao gồm mang thai, chấn thương khi sinh, đẻ thai to, thừa cân hoặc béo phì, mãn kinh (nồng độ estrogen thấp), táo bón kinh niên (giảm nhu động ruột), cũng như thường xuyên mang vác nặng.

Tôi có nhiều bệnh nhân phù hợp với phương pháp đặt vòng pessary, nhưng bà P.G lại không thích hợp. Tổn thương của bà quá lớn và vòng pessary không phải là giải pháp tốt nhất nhất cho những người vẫn còn trẻ và muốn hoạt động nhiều.

Hầu hết phương pháp đặt vòng pessary đều được chỉ định cho những phụ nữ cao tuổi hoặc bị các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng có rủi ro cao khi làm phẫu thuật. Tôi đã điều trị thành công một số bệnh nhân ở độ tuổi 70 và 80 với những chiếc vòng có hình dạng khác nhau. Họ cần đến gặp tôi ba tháng một lần để lấy vòng ra, làm sạch và đặt trở lại âm đạo đúng cách. Tất cả đều diễn tiến tốt đẹp.

Ca phẫu thuật cắt tử cung đầu tiên được Bác sĩ Choppin thực hiện vào năm 1861 tại New Orleans. Cuộc phẫu thuật được tiến hành bằng cách sử dụng chloroform. Bệnh nhân đã vượt qua cơn nguy hiểm và “hơn một tháng sau phẫu thuật, Bác sĩ Choppin đã đưa bệnh nhân đến lớp học ở Trường Y New Orleans với mẫu bệnh phẩm trên tay,” theo một bài viết trên Tập san Khoa học Y khoa phía Nam năm 1866.

Đã qua một thời gian dài kể từ lúc đó. Hiện có nhiều phác đồ khác nhau điều trị chứng sa tử cung và các loại tổn thương liên quan đến sàn chậu, tuỳ thuộc vào cơ quan bị ảnh hưởng. Các kết cấu thương tổn và các triệu chứng sẽ quyết định kế hoạch điều trị. Những bệnh nhân nhẹ có thể thu được lợi ích từ phương pháp trị liệu vật lý sàn chậu. Đây không phải là bài tập Kegel (Kegel exercises) vào thời người bà của bạn. Kegel là các bài tập cơ bản nhằm co thắt các cơ sàn chậu. Vật lý trị liệu sàn chậu là cách cô lập các tổn thương với mức độ cao hơn nhiều bằng các bài tập tăng sức mạnh. Phương pháp này khá hiệu quả nhưng đòi hỏi phải dành nhiều thời gian và sức lực.

Bà P.G cũng bị thiếu hụt estrogen sau khi bước vào thời kỳ mãn kinh. Chúng tôi bắt đầu kê cho bà một số loại kem estrogen giúp các mô tế bào của bà ấy mạnh hơn. Nhưng phương pháp này không đủ để chữa trị sự sa của tử cung. Đây chỉ là bước chuẩn bị cho mô âm đạo trước khi phẫu thuật. 

Phẫu thuật chỉnh sửa cần phải được thực hiện bởi một bác sĩ chuyên khoa được đào tạo không chỉ về phẫu thuật cắt bỏ tử cung, mà còn về chỉnh sửa những tổn thương liên quan của bàng quang, niệu đạo, trực tràng, âm đạo. Nhiều phụ nữ sẽ yêu cầu một phương cách điều trị để ngăn ngừa nước tiểu rò rỉ sau khi chỉnh sửa chứng sa tử cung. Nhưng cấu trúc của sàn chậu rất phức tạp, và việc điều chỉnh ở bộ phận này có thể sẽ vô tình gây ra một vấn đề khác. Không phải tất cả bác sĩ phụ khoa đều được đào tạo cho những ca phẫu thuật [phức tạp] như vậy.

Bà P.G được giới thiệu đến một bác sĩ chuyên khoa được được đào tạo về phụ khoa và tiết niệu ở phụ nữ. Bà được chỉ định phẫu thuật cắt tử cung qua đường âm đạo, và sửa chữa tổn thương bàng quang, trực tràng. Một chiếc “địu” được đặt bên dưới niệu đạo của bà để ngăn rò rỉ nước tiểu không tự chủ. Bà P.G đã có thể chơi quần vợt trở lại khoảng sáu tuần sau cuộc phẫu thuật.

Bác sĩ Peter Weiss là giáo sư lâm sàng về Sản phụ khoa tại Trường Y David Geffen UCLA trong 30 năm. Ông cũng là cố vấn chăm sóc sức khỏe quốc gia cho chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2008 của Thượng nghị sĩ John McCain.