SCOTUS đảo ngược các quyết định của Tòa Phúc thẩm ở 4 tiểu bang

MATTHEW VADUM

Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ (SCOTUS) đã tiếp tục phán quyết mang tính bước ngoặt hôm 23/06 của mình – lần đầu tiên công nhận quyền hiến định được mang súng ở nơi công cộng để tự vệ – bằng cách đưa ra một loạt các phán quyết hôm 30/06 đảo ngược các quyết định của tòa án phúc thẩm liên bang liên quan đến việc duy trì các hạn chế về súng ở California, New Jersey, Maryland, và Hawaii.

Các tòa án sẽ gặp khó khăn trong việc duy trì các luật về vũ khí gây thắc mắc sau các phán quyết ngày 30/06 và ngày 23/06 của Tối Cao Pháp Viện.

Theo các lệnh chưa ký, tất cả bốn vụ kiện đã được trả về cho các tòa án cấp dưới hôm 30/06 “để xem xét thêm theo” quyết định ngày 23/06 của Tối cao Pháp viện trong vụ Hiệp hội Súng trường và Súng ngắn tiểu bang New York kiện Bruen. Trong phán quyết với tỷ lệ 6-3 đó, pháp viện đã vô hiệu hóa hệ thống cấp phép mang theo súng giấu kín nghiêm ngặt của tiểu bang New York.

Bản Tu chính án Thứ Hai của Hiến pháp Hoa Kỳ nêu rõ: “Lực lượng dân quân có kỷ luật tốt, là cần thiết cho an ninh của một Quốc gia tự do, quyền được giữ và mang Vũ khí của người dân, sẽ không bị vi phạm.”

Tối cao Pháp viện đã tăng cường các biện pháp bảo vệ Tu chính án Thứ Hai trong những năm gần đây. Trong vụ Hoa Thịnh Đốn kiện Heller (2008), Tối cao Pháp viện đã phán quyết rằng tu chính án này bảo vệ “quyền cá nhân sở hữu và mang vũ khí trong trường hợp xảy ra đụng độ”; và trong vụ McDonald kiện thành phố Chicago (2010), Pháp viện đã phán quyết rằng quyền này “hoàn toàn có thể áp dụng cho các tiểu bang”.

Việc công nhận quyền tự vệ của người Mỹ trong nhà của họ mà lại phủ nhận khả năng tự vệ bên ngoài nhà của họ là không hợp lý, Thẩm phán Clarence Thomas đã chấp bút cho ý kiến đa số của tòa án hôm 23/06.

“Xét cho cùng, Tu chính án Thứ Hai bảo đảm quyền sở hữu và mang theo vũ khí của cá nhân trong trường hợp xảy ra đụng độ và cuộc đụng độ chắc chắn có thể diễn ra bên ngoài nhà… Nhiều người Mỹ gặp nguy hiểm bên ngoài nhà hơn là trong nhà,” ông Thomas viết.

Trong các lệnh mới, Tối cao Pháp viện đã ra phán quyết tóm tắt về bốn vụ kiện đang chờ giải quyết, đồng thời chấp nhận đơn yêu cầu của những người kháng cáo tìm kiếm sự xem xét trong khi bỏ qua giai đoạn tranh luận trực tiếp. Một số luật sư gọi qui trình này là GVR, là viết tắt của việc chấp thuận (Grant), vô hiệu (Vacate) và gửi trả lại (Remand) tòa cấp thấp hơn.

Trong vụ Maryland, Bianchi kiện Frosh, hồ sơ tòa án 21-902, một liên minh gồm 25 tiểu bang do Arizona dẫn đầu đã khởi kiện Đạo luật An toàn Vũ khí của Maryland năm 2013. Đạo luật này được Tòa Phúc thẩm Hoa Kỳ Khu vực 4 duy trì vào tháng 09/2021, yêu cầu người mua súng bắt buộc phải xin giấy phép, hoàn thành khóa đào tạo về an toàn và được lấy dấu vân tay. Maryland cấm các loại vũ khí phổ biến như AR-15 và các loại súng trường tương tự, đồng thời giới hạn băng đạn chứa tối đa 10 viên.

Tổng chưởng lý Maryland Brian Frosh, một thành viên Đảng Dân Chủ, đã bất tuân lệnh xét xử lại của pháp viện. Vũ khí kiểu quân sự “gây ra những rủi ro nghiêm trọng đối với an toàn công cộng, vì các vụ xả súng hàng loạt gần đây ở các tiểu bang khác đã chứng minh rõ,” ông Frosh nói. Bất chấp phán quyết trong vụ kiện Bruen, luật của tiểu bang vẫn có hiệu lực. “Người dân Maryland có quyền được bảo vệ khỏi những vũ khí nguy hiểm này.”

Vụ kiện ở California – Duncan kiện Bonta, hồ sơ tòa án 21-1194 – đã thách thức lệnh cấm của tiểu bang đối với các băng đạn có hơn 10 viên. Lệnh cấm còn đi xa hơn, yêu cầu tịch thu các băng đạn như vậy mà trước đây là sở hữu hợp pháp. Tòa án phúc thẩm Hoa Kỳ Khu vực 9 đã giữ nguyên lệnh cấm này hồi tháng 11/2021.

Tổng Chưởng lý California Rob Bonta, một thành viên Đảng Dân Chủ, hiện đang gấp rút ứng phó với rắc rối sau khi văn phòng của ông làm rò rỉ thông tin cá nhân nhạy cảm – bao gồm tên và địa chỉ của tất cả những người có giấy phép mang súng giấu kín trong  tiểu bang. Một số chủ súng cho biết giờ đây họ lo sợ cho tính mạng của mình.

Vụ án ở New Jersey – Hiệp hội các Câu lạc bộ Súng trường và Súng lục New Jersey kiện Bruck, hồ sơ tòa án 20-1507 – tương tự như trường hợp ở California. Tòa Phúc thẩm Hoa Kỳ Khu vực 3 đã giữ nguyên luật này của New Jersey hồi tháng 12/2021.

Các nguyên đơn đã phản đối luật tiểu bang cấm các băng đạn 10 viên và yêu cầu chủ sở hữu phải giao nộp các băng đạn đó cho cơ quan thực thi pháp luật. Luật pháp cũng cấm chuyển nhượng hoặc bán các băng đạn này nhưng cho phép người chủ giữ chúng nếu họ sửa để giảm số lượng viên có thể được giữ. Không tuân thủ luật này là một tội hình sự, có thể bị trừng phạt với mức án lên đến 10 năm tù và 150,000 USD tiền phạt.

Trong vụ Young kiện Hawaii, hồ sơ tòa án 20-1639, một người khởi kiện đã phản đối hệ thống cấp phép súng của Hawaii – theo đó cho phép chuyên chở chỉ một khẩu súng chưa có đạn trong một hộp kín và chỉ đi từ/đến một cửa hàng sửa chữa súng, trường bắn, đại lý súng được cấp phép, bãi săn, hoặc đồn cảnh sát. Súng lục được cấp phép chỉ có thể được sử dụng để săn bắn hoặc bắn bia. Giấy phép được cấp bởi cảnh sát trưởng của quận mà người sở hữu súng sinh sống.

Luật Hawaii yêu cầu chủ súng phải giữ vũ khí của họ tại “địa điểm kinh doanh, cư trú hoặc tạm trú” của họ. Người nộp đơn xin giấy phép mang súng giấu kín theo người phải chứng minh rằng họ có “lý do để sợ bị thương cho người hoặc tài sản của người nộp đơn” để xin giấy phép. Giấy phép cho phép mang theo súng công khai chỉ được cấp “khi sự khẩn cấp hoặc nhu cầu đã được chỉ ra đầy đủ” và người nộp đơn “tham gia vào việc bảo vệ tính mạng và tài sản của mình”.

“Hồ sơ cho thấy tiểu bang này chỉ cấp 4 giấy phép từ năm 2000 đến năm 2020,” KITV đưa tin.

Luật này của Hawaii đã được Tòa án Phúc thẩm Hoa Kỳ Khu vực 9 giữ nguyên vào tháng 03/2021.