“Soul”: phim hoạt hình chất lượng Pixar nhưng không chắc bổ ích cho trẻ em

Hãng phim Pixar dường như đã hạ gục các đối thủ cạnh tranh trong lĩnh vực sản xuất phim hoạt hình. Thật tốt khi trong thời đại ngày nay vẫn còn có những sản phẩm không bị suy giảm về chất lượng, thậm chí còn tiến bộ hơn. Phim “Soul” bảo đảm sự toàn vẹn về chất lượng của Pixar, mặc dù nó thể hiện tư tưởng cực đoan và vượt quá giới hạn trong hai phương diện.

Hai phương diện

Như hầu hết người Hoa Kỳ có thể dự cảm được nội dung ngay từ tiêu đề, “Soul” (Linh hồn) là bộ phim Pixar đầu tiên có dàn diễn viên chủ yếu là người da màu, giống như thế giới của người Mexico trong phim “Coco” trước đó. Vì vậy, đây là phương diện đầu tiên.

Không phân biệt đối xử là một ý tưởng tốt. Thật thú vị khi các nền văn hóa khác nhau có thể bước lên sân khấu và kể một câu chuyện từ quan điểm độc đáo của riêng họ. Nhưng chủ đề của Pixar luôn siêu thường, và cuối cùng, đều nói về con người. Một lần nữa, Pixar không chỉ đề cập đến thế giới vật chất thực tại mà còn cả những vấn đề hết sức to lớn.

“Soul” thậm chí còn có tính triết học, thần học, bản thể học, siêu hình học và tâm linh hơn bao giờ hết, để rồi từ đó vượt quá giới hạn ở phương diện thứ hai.

Tuy nhiên, tôi cho rằng Pixar đã đi quá xa khỏi những cân nhắc thấu đáo vốn có về những vấn đề lớn của cuộc sống. Và có yếu tố mang tính lật đổ đang diễn ra ở đây, không biết là vô tình hay cố ý. Bộ phim “Soul” cổ xúy cho thuyết vô thần; khiến việc lý giải vũ trụ theo vô thần luận trở nên dễ dàng, và tôi thấy nó trở thành một vấn đề khi bộ phim này dành cho trẻ em.

Những gì tiếp theo…

Pixar ra mắt “Soul”, bộ phim thứ 23, vào dịp Giáng Sinh năm 2020.

Joe Gardner (Jamie Foxx lồng tiếng), một giáo viên phụ trách dàn nhạc trung học tốt bụng và hơi ngốc nghếch. Anh có nhiệm vụ chỉ huy các nhạc sĩ tương lai trong lớp học. Bối cảnh là một khung cảnh ấm cúng và rất chi tiết ở Manhattan.

Joe quá tập trung vào sự nghiệp nhạc jazz đến mức bỏ bê học sinh, bỏ lỡ những bài học cuộc sống từ người mẹ rất hiểu lý lẽ của mình (Phylicia Rashad lồng tiếng), và khiến người thợ cắt tóc chán ngấy vì những luyên thuyên không ngừng nghỉ về nhạc jazz.

Joe chỉ muốn dành thời gian dưới ánh đèn sân khấu; anh không muốn kết thúc như nhà thơ Thomas Gray đã viết: “Muôn vàn bông hoa sinh ra để bừng nở rực rỡ trong thầm lặng”. Joe rất giống với “Moonlight” Graham của Burt Lancaster trong “Cánh đồng giấc mơ” (Field of Dreams). Đó là một cầu thủ bóng chày chỉ muốn chơi những trận bóng lớn, chỉ chăm chú quan sát cầu thủ ném bóng chính của giải đấu xem liệu anh ta có thể đánh một cú xuất sắc hay không. Moonlight khát khao điều đó đến mức anh ta quay trở lại từ thế giới bên kia và đi đến Cánh đồng giấc mơ chỉ để thực hiện điều đó.

Và đó là lý do tại sao Joe không cam tâm về cái chết của mình (trong phim có mô tả cảnh anh bị rơi thẳng xuống một miệng cống mở, khiến anh bị thương nặng và hôn mê sau đó). Điều này không phải cũng đúng với tất cả những người quá tài năng sao? Họ mong muốn tài năng được bộc lộ bằng mọi giá, bất chấp việc phớt lờ tất cả những thứ khác trong cuộc sống. Vì vậy, đây là sự cực đoan.

Một khía cạnh cực đoan khác đó là nhân vật [linh hồn] 22 không biết mình muốn gì. Cô ấy sẽ không chọn “tia sáng” nào để đầu thai mà cứ bay lượn như một con bướm, đậu hết chỗ này đến chỗ khác. Cô ấy cũng không hề thỏa mãn.

Sự diễn tả về hai thái cực này đang dạy chúng ta cách đạt được sự cân bằng và bước đi trên con đường ‘Trung đạo’. Làm thế nào có thể đạt được đây? Chúng ta nên trân trọng từng giây phút được sống vì đây là một cuộc sống tuyệt vời. Và sau đó, không quan trọng bạn có phải là siêu tài năng hay là hiện thân của một nữ hoàng hay không, bạn có thể sống trong từng khoảnh khắc và tận hưởng cuộc sống mà không cần âu lo.

Phim có nhiều niềm vui, nhưng…

“Soul” nói về Kiếp trước (The Great Before) và Kiếp sau (The Great Beyond), vốn cuối cùng là ám chỉ về ý tưởng hạnh phúc thực sự đối với sự tồn tại của sinh mệnh chỉ được tìm thấy trên Trái Đất. Nói cách khác, đây là khái niệm thiên đường ở nhân gian. Theo quan điểm của tôi, ý tưởng này là ‘trái đắng’ được sinh ra trong thời hiện đại.

Việc xây dựng thế giới này, hoặc xây dựng các khái niệm, hoặc cố gắng giải thích một cách phiến diện những câu hỏi lớn của cuộc sống bằng sự kết hợp mơ hồ và hỗn độn những ý tưởng thu thập được từ các con đường triết học và tâm linh khác nhau sẽ thực sự gây ra vấn đề. Đó là, chỉ người lớn mới có thể rũ bỏ được những điều không đúng này và coi nó chỉ là giải trí đơn thuần, nhưng loại hình giải trí này lại khắc sâu vào tâm hồn trẻ thơ.

“Soul” tập trung vào một số không gian khác và hiển thị một số cảnh giới khác, có một chút cảm giác kỳ diệu và thú vị, nhưng không mang lại sự linh thiêng hay thần thánh. Các “vị Thần” của Picasso rất đáng yêu, nhưng điều này có thể gây hại cho trẻ em. Tôi đoán rằng đông đảo người theo Cơ Đốc Giáo sẽ cảm thấy khó chịu.

Theo tôi hiểu, mọi hình thức nghệ thuật chân chính đều khiến tâm hồn thăng hoa và mang sứ mệnh khắc họa hình ảnh thần thánh, nhằm khiến con người ngừng đắm chìm trong sự tồn tại nơi trần thế và thôi thúc họ thoát khỏi trần gian và trở về Thiên đường. Vì vậy, nhiều người sẽ bảo lưu quan điểm rằng “Soul” (một lần nữa, rất có thể là vô tình) đang gieo mầm thuyết vô thần; nó có thể khiến chủ nghĩa vô thần bén rễ trong tiềm thức của một đứa trẻ từ rất sớm. “Soul” làm cho việc giải thích về vũ trụ bằng thuyết vô thần trở nên nhẹ nhàng.

Thần tính không nhất thiết đồng nghĩa với việc mang tín ngưỡng cực đoan. Mà theo tôi, sự cứu rỗi của Thượng Đế và lòng tôn kính của chúng ta là một cách tiếp cận lành mạnh và trong sáng hơn về chủ đề này cho trẻ em. Không có thiên đường trên Trái Đất, mặc dù nhiều người có thể không đồng tình. Thiên đường chỉ tồn tại ở trên Trời. Sự hưởng thụ danh lợi, tiền tài, cảm giác sung sướng khi trở thành người giỏi nhất, hoặc thậm chí cảm giác thỏa mãn khi nhận ra tài năng tiềm ẩn của mình đều không phải là mục đích của đời người. Nếu nó không được sử dụng để phục vụ cho một mục đích cao cả hơn bản thân người đó, thì chỉ đơn thuần khiến người ta lạc lối trong việc tìm kiếm ý nghĩa thực sự của cuộc đời.

Phim hoạt hình ‘Soul’ (Linh hồn)