Tài liệu để đính chính những bài văn cổ (số 21)

LXXXVII Quận công Phán trung hầu tri sĩ phụng ngự ban thi quốc âm nhất thủ 

Cần-lao giữ vẹn chữ dương quan, 

Cập-cách rày noi lệ dưỡng nhàn. 

Nam thự rơ-ràng phô áo gấm, 

Đông-tân dìu-dặt gác trèo lan. 

Tuyền-sương chưa nhuốm đồi mai bạc, 

Vàng đã nền bền một tầm đạn. 

Ngoài quyết, giang-hồ, hai nhẽ ấy, 

Hãy cân nhắc đấy thú nào hơn ?

(Trích ở quyền Quốc-âm-thi-ca tạp lục, sách viết bằng chữ nôm của trưởng Bác-cổ, số AB 296 )

LXXXVIII Thượng thư Nghĩa đức hầu tri sĩ phụng ngự tiễn thi quốc-âm nhất luật

Thời cát-sĩ, quốc lương-thần 

Đôi giá đà nên giá tịch trân. 

Lao-lực mấy phen bền một tiết, 

Thanh-liêm hai chữ vẹn mười phân. 

Ghi son tạc sắt dành in khoán, 

Yêu nước vui non phải nhắc cân. 

Lòng ấy lòng nào nên nghĩ đấy, 

Luân chỉ là ở trước năm luân.

(Trích ở quyển Quốc-âm thi-ca tạp lục.)

LXXXIX Chùa Phả lại 

(Của Trịnh-Căn, 1682-1709).

Bài dẫn (Bằng hán-văn, dịch ra quốc-văn) – Cảnh Chúc-thánh ở Phả-lại là một trong bốn cảnh thiền-lâm nhớn nhất của nước Nam ta. Sở-dĩ được tiếng, không những vì chuông to, còn vì đất thiêng: cảnh sơn-tú, khi mây tan muôn định rõ màu xanh; khi mưa tạnh, nghìn non treo sắc biếc; cảnh thủy: thanh, thác êm mà đàn cá chơi giăng, nước triều lên sáu rồng bỡn ngọc. Thực thực phon quang, trân kỳ đáng quí; thật là nơi của những bậc cao nột (sư tu đắc đạo) mến cảnh vân-yên và là dấu vết thiêng dựng cây tích trượng gậy của nhà sư để độ cho thế gian, khói huơng truyền mãi đến ngày nay. Bao-quát một bầu giời đất, làm ra một luật thơ bảy chữ như khuê tảo, để ghi dấu vĩ quan.

Tạo-thành nhờ có sức thiên-thành, 

Thắng cảnh thừa lưa rất hữu tình. 

Hoa anh đài lan màu điềm ngọc.

Xuân Đầu dặm liễn thức pha xanh. 

Tinh-hà vẻ dậy, nghìn từng sấm, 

Sơn-thủy đồ phong, mấy bức tranh. 

So ví Viên-kiều đây ý cũng, 

Xiết đâu khen ngợi khí trung linh

(Trích ở quyển Ngự-đề Thiên hòa-doanh bách vịnh của Trịnh Căn, sách viết bằng chữ nho và chữ nôm của Trường Bác-cổ, số AB 544, tờ 15 b – 46 a)

XC Châu sơn danh thắng 

Riếng kia hoang bỏ ai xây! 

Châu-sơn dầu sót đến nay còn thừa.

Kinh-xà về bề hay chưa ? 

Nữ-tiên còn phá, béo thừa về sau. 

Thôi-Trọng tòng tiên ở đâu ? 

Triệu-Dương vào giếng ắt hầu phải đây. 

Ta hầu muốn hỏi việc nay, 

Nhàn lau bia sót ghi ngày thắng đu.

(Trích ở quyển Phong-cảnh biệt chi, sách viết bằng chữ nôm của Trường Bác-cổ, số AB377 tờ 13b. (1)

XCI Bài tán Ông Tiến sĩ 

(của Nguyễn -đình- Tổ, đỗ tam gián tiến sĩ năm 1769)

Kia ra đường, thì lọng rập-rình đội, võng dan-díu bẩy; gậy sừng hươu vác trước nghênh-ngang, giáo cổ ngồng xua nhau lập-lẫy: trông tiểu cổ lung-lung lừng giọng hát, giời nghiêng một góc tưng-bừng; quân tiền-hô thứt-láo tránh ra oai, người đẹp đôi bên thây thẩy. Kẻ đi đường phải nghiêng nón dạo quanh; người ngồi quán phải nép mình đứng dậy. 

Khi vào chầu thì nghiêm-trang mới dám nghi-vệ căng gia; đai mặt ngọc sáng lừng đủng-đỉnh. ủng mũi ngao cạo-cật nhởn-nhơ, đầu đội mũ đồng-cân, phảng-phất ngắm hình khác nào Bụt hiện; lưng đeo tấm hổ-tử, thướt tha xem dạng quá ngỡ tiền sa.

Khi ra vâng chịu mệnh vua, sửa sang việc nước; kinh-luân mặc sức đảm đang, khôn-khéo ra tay mực thước; thét một tiếng gian tà co cổ, ai nào dám he; quát một điều nha-dịch cau mày, người nào dám lược.

(Theo quyển Quốc-văn tùng-ký của Hải-chu tử biên-tập sách viết bằng chữ nôm của Trường Bác cổ số AB 383 quyển thượng, từ 22 a) (2)

(Còn nữa)

Ứng hòe-NGUYỄN VĂN TỐ biên tập

(Theo TRI TÂN TẠP CHÍ 1941) 

1) Những bài thơ, bài ca, đăng kỳ này chưa ai In ra quốc-ngữ. Nguyên-văn chữ Hán bài Phong cảnh biệt-chi chép ra sau này:

Châu-sơn danh thắng (thuộc Tiên-du huyện, thượng hữu Việt-tỉnh).

Việt-tỉnh hoang tưởng kỷ độ thu, 

Châu-san di-tích chí kim lưu. 

Kinh-xà cửu dĩ qui thương hải, 

Thần-nữ do tồn hội chuế do.  

Thôi-Trọng thừa vân hà xứ thị, 

Triệu-vương nhập tỉnh quả nhiên phần 

Ngã lai dục vấn đương niên sự 

Nhàn phất di bi ký thắng du.