Thẩm phán Úc tại Hồng Kông từ chức vì Luật An ninh Quốc gia

Một trong 14 thẩm phán nước ngoài tại tòa án tối cao của Hồng Kông đã từ chức vì các lo ngại về luật an ninh quốc gia mới do Bắc Kinh áp đặt có ảnh hưởng sâu rộng lên thành phố này, đài truyền hình quốc gia ABC của Úc đưa tin hôm 18/9.

Văn phòng của lãnh đạo thành phố Carrie Lam đã xác nhận việc thẩm phán người Úc James Spigelman từ chức nhưng không đưa ra lý do.

Ông Spigelman, cựu chánh án của New South Wales, là thẩm phán cao cấp đầu tiên từ chức và công khai viện dẫn luật này, vốn do cơ quan lập pháp bù nhìn của Trung Cộng thông qua vào ngày 30/6 mà không có bất kỳ sự tham vấn hay quy trình lập pháp nào của Hồng Kông.

Luật gia gốc Ba Lan này nói với đài ABC rằng ông đã từ chức vì những lý do “liên quan đến nội dung của luật an ninh quốc gia” nhưng không nói rõ thêm.

Ông Spigelman đã không trả lời ngay lập tức yêu cầu bình luận từ Reuters.

Các giới luật gia trong nước và quốc tế đã tỏ ra lo lắng trước việc Bắc Kinh áp đặt luật an ninh, lo ngại nó làm xói mòn quyền tự trị và quyền tự do của thuộc địa cũ của Anh Quốc.

Theo luật an ninh, bà Carrie Lam có quyền lựa chọn thẩm phán cho một hội đồng bồi thẩm để xử lý các vụ việc liên quan đến an ninh quốc gia. Trong những trường hợp nghiêm trọng nhất, các nghi phạm cũng có thể bị đưa đến Trung Quốc đại lục để xét xử tại các tòa án của nước này, nơi mà cuối cùng là do Trung Cộng kiểm soát.

Điều này cũng trao quyền hạn rộng rãi cho nhân viên của bộ máy an ninh của Trung Quốc đại lục, những người lần đầu tiên có trụ sở tại thành phố Hồng Kông theo luật này.

“Vào ngày 2/9, Thẩm phán Spigelman đã đề nghị Trưởng đặc khu chấp thuận việc ông từ chức Thẩm phán của Tòa Chung thẩm, do đó, Trưởng đặc khu đã thu hồi quyết định bổ nhiệm của ông theo pháp luật hiện hành,” văn phòng của bà Lam trả lời qua email về các thắc mắc về sự ra đi của ông Spigelman.

Năm ngoái, ông Spigelman đã được tái bổ nhiệm thêm một nhiệm kỳ ba năm nữa. 

Các thẩm phán nước ngoài từ lâu đã trở thành một biểu tượng cho nền pháp quyền của thành phố này, giúp thay thế vai trò của Hội đồng Cơ mật ở London sau khi Anh Quốc trao lại thành phố cho Trung Quốc vào năm 1997.

Hiến pháp thu nhỏ của Hồng Kông, được gọi là Luật Cơ bản, tôn trọng tính độc lập của cơ quan tư pháp và tuyên bố rằng các thẩm phán có thể đến từ các khu vực tài phán của hệ thống pháp luật chung Anh – Mỹ.

Nhưng trong những tuần gần đây, bà Lam và các quan chức của bà nhấn mạnh rằng thành phố này không có “tam quyền phân lập”, và các quyền hành pháp, lập pháp và tư pháp của thành phố đều xuất phát từ Bắc Kinh.

Ngay cả trước khi các luật mới được ban hành, các thẩm phán cao cấp đã nói với Reuters rằng sự độc lập của hệ thống tư pháp Hồng Kông đã bị tấn công từ ban lãnh đạo Trung Cộng ở Bắc Kinh.

Cũng trong ngày 18/9, ông Simon Young, giáo sư tại trường luật Đại học Hồng Kông và là một luật sư, đã kêu gọi chính phủ nêu tên các thẩm phán đã rời đi vì cơ cấu an ninh quốc gia để ngăn chặn suy đoán có thể xảy ra rằng các luật gia nước ngoài không được hoan nghênh.

“Rõ ràng hiện giờ đến lượt tòa án của chính phủ phải bảo đảm với công chúng rằng nó vẫn ủng hộ hệ thống các thẩm phán nước ngoài trong tòa án tối cao của Hồng Kông,” ông nói.

Nhiều luật sư cao cấp cho biết họ tin rằng các thẩm phán cao cấp khác hiện cũng đang cân nhắc tới tương lai của họ.

Hồi tháng 7, Chủ tịch của Tòa án tối cao Vương quốc Anh cho biết họ đang thảo luận với chính phủ Anh Quốc để giải quyết tương lai của các thẩm phán Vương quốc Anh tại tòa án tối cao của Hồng Kông. Ông Robert Reed, cũng làm việc tại tòa án Hồng Kông, cho biết luật mới “có một số điều khoản làm dấy lên các mối lo ngại”.