Thánh Michael diệt rồng, một thông điệp phổ quát từ ngàn năm

LUDOVIC GENIN

Thánh Michael (tiếng Việt là Mi-ca-ên) là một trong những vị thánh bảo vệ và thiên thần hộ mệnh của Pháp quốc. Trong thần thoại phương Tây, ngài lãnh đạo những thiên thần trung thành với Thiên Chúa đánh đuổi Lucifer (Satan) và các thiên thần sa ngã của hắn. Trận chiến đã nổ ra trên thiên đường để quyết định vận mệnh tương lai của nhân loại, cũng như của vũ trụ.

Hình tượng của ngài là vị thiên thần với đôi cánh và thanh kiếm trong tay; ngài khống chế và tiêu diệt ác quỷ. Ý nghĩa mang tính biểu tượng thể hiện chiến thắng của Thiện trước Ác, cũng là sự lựa chọn của mỗi sinh mệnh giữa khiêm nhường và đố kỵ, giữa ánh sáng và bóng tối.

Hiện diện trong nền văn hóa phương Tây gần 2000 năm, làm thế nào mà hình tượng Thánh Michael lại có thể trường tồn vượt thời gian và vẫn vẹn nguyên cho đến ngày nay? Trong bài viết này, chúng ta sẽ cố gắng hiểu ý nghĩa ngàn năm đó.

Thánh Michael, Lucifer và sự sáng tạo ra thế giới

Không thể nói về Thánh Michael mà không nhắc đến Lucifer. Theo những câu chuyện trong Kitô giáo, Chúa đã tạo ra vô lượng thiên thần khắp chín tầng trời. Lucifer là một vị thông minh và nổi trội nhất trong số họ, cũng là thiên thần gần gũi với Chúa nhất, còn thiên thần Michael là vị khiêm nhường và kín đáo nhất.

Sáng tạo ra vũ trụ, Đức Chúa Trời từ bi đem đến sự cứu rỗi cho nhân loại và thử thách lòng trung thành của các thiên thần với Chúa. Lucifer, bị che mắt bởi lòng kiêu ngạo  của mình, đã từ chối khảo nghiệm này và chống lại Chúa. “Lucifer, vị đầu tiên trong tất cả các thiên thần, từ chối yêu thương những sinh linh thấp kém hơn mình (…) ông đã mở ra một cuộc nổi loạn tấn công ngai vàng thần thánh trong khi thét lên: ‘Ta sẽ thay thế vị trí của Chúa, ta sẽ là Đức Chúa’” – sử gia Anne Bernet đã viết.

Trong khi sở hữu đức hạnh và quyền năng mà Chúa ban, Lucifer lại quyết định chống lại đấng sáng tạo ra mình, tìm cách đẩy thế giới rơi vào tình trạng hỗn loạn và hủy diệt. “Lucifer dành thời gian lôi kéo đàn ông và phụ nữ xa rời khỏi Đức Chúa trong cuộc nổi loạn của mình, kéo họ xuống địa ngục của sự ích kỷ,” ông Arnaud Dumouche, giáo sư thần học đã viết trong cuốn sách có nhan đề ‘Michael Gabriel Raphaël và những người khác, Câu chuyện về sáng tạo các thiên thể’.

Trong thần học Cơ Đốc, Thánh Michael ở vị trí thấp nhất trong tầng thứ các thiên thần; có vô tỷ thiên thần uy lực hơn, nổi trội hơn và tỏa sáng hơn. Nhưng Thánh Michael đã chấp nhận khảo nghiệm thiêng liêng cho dù không hiểu hết ý nghĩa thâm sâu của khảo nghiệm đó; ngài tin vào Đức Chúa. Trong khi Lucifer để bản thân bị đánh bại bởi sự đố kỵ, hận thù và giận dữ, những thứ đã đẩy ông xuống địa ngục, thì ngược lại, thiên thần Michael khiêm nhường chấp nhận sự an bài thần thánh và trở thành tổng lãnh của các thiên thần.

Theo truyền thuyết, một cuộc chiến vũ trụ khổng lồ đã xảy ra, nơi Thánh Michael đảm nhiệm sứ mệnh dẫn dắt các thiên thần và Lucifer là kẻ dẫn đầu ma quỷ: “Một cuộc chiến tranh bùng nổ trên trời: Mi-ca-ên và các thiên sứ mình tiến công con rồng. Con rồng và các thiên sứ nó đánh lại, nhưng không thắng nổi nên mất hết chỗ đứng trên trời. Con rồng lớn, tức là con rắn xưa, được gọi là quỷ vương và Sa-tan, là kẻ lừa gạt tất cả dân cư thế gian, bị quăng xuống đất cùng với các thiên sứ nó. (trích Khải Huyền XII, 7-9)

Lucifer bị rớt xuống và mất hết mọi uy lực và đức hạnh thần thánh của mình. Vào khoảnh khắc chiến thắng, Michael đã thét lên với Lucifer “Quis ut Deus?” (“Ai bằng Thiên Chúa?”)

Những lần Thánh Michael hiện ra trong lịch sử nước Pháp

Thánh Michael đã là vị thần bảo vệ phương Tây trong 2,000 năm qua, đặc biệt là đối với người Byzantine (Đế quốc Đông La Mã còn được gọi Đế quốc Byzantium, Đế quốc Vizantion, tồn tại từ năm 330 đến 1453, đóng đô ở Constantinopolis). Ông trở thành vị thánh bảo vệ Pháp quốc từ thế kỷ thứ Năm. Trong 1,500 năm, người ta đã kể nhiều câu chuyện về những lần Tổng lãnh thiên thần hiện ra và cứu giúp Pháp quốc vào những thời khắc vận mệnh bị đe dọa.

Lần đầu tiên là vào năm 496, tại trận chiến Tolbiac. Tổng lãnh thiên thần Saint Michael hiện ra trước vua Clovis vào lúc ông tuyên thệ quyết định vận mệnh của nước Pháp. Người Frank (người Pháp) đã giành chiến thắng bất ngờ trước người Alemanni (người Đức), mà họ cho là nhờ sự trợ giúp thần thánh của Thánh Michael. Vài năm sau, vua Clovis tuyên bố đặt nước Pháp dưới sự bảo vệ đặc biệt của Tổng lãnh thiên thần. Giáo hoàng Anastasius đã viết cho vua Clovis: “Hãy kính thờ Đức Chúa để Ngài ban cho ông và vương quốc của ông sự bảo vệ thiêng liêng của Ngài; xin Ngài lệnh cho Thánh Michael, tổng lãnh thiên thần của Ngài để thánh sẽ bảo vệ con dân của vương quốc, bảo vệ  trong mọi phương diện, và ban cho vua chiến thắng trước mọi kẻ thù.”

Năm 709, Tổng lãnh thiên thần xuất hiện ba lần trong giấc mơ của Giám mục Aubert tại Avraroc; ngài ra lệnh rằng: “Ta muốn được vinh danh ở đây cũng như ở Mont Gargano. Xây cho ta một ngôi đền trên Mont Tombe. Trước sự do dự của vị giám mục, Tổng lãnh thiên thần đã dùng ngón tay chạm vào đầu của ông, để lại một vết lõm trên đó. Khi tỉnh dậy, giám mục Aubert hiểu rằng những lần thánh hiện ra là chân thật và rồi nhà thờ đầu tiên đã được xây dựng vào năm 709 trên Mont Tombe, thay thế cho ngôi đền cũ vốn dành cho các vị thần ngoại giáo. Mont Tombe sau đó được đổi tên thành Mont Saint- Michel. 

Đảo đá này là một điều bí ẩn về địa chất. Theo ông Xavier Bailly, quản trị viên của đảo Mont Saint-Michel, thì đó là kết quả của sự giao thoa của các mảng kiến ​​tạo làm tăng dung nham nóng khiến đá granite tạo nên chân núi trồi lên khỏi mặt đất. 

Tất cả các vị vua của Pháp quốc, từ Charles Martel đến Louis XIV, đều định kỳ hành lễ dâng hiến nước Pháp cho Thánh Michael.

Vài năm sau Lễ thánh hiến tại đảo, vua Charles Martel đã đến đây đặt thanh kiếm của mình để được ban phước. Nhà vua đã chứng kiến thánh Michael hiện ra. Sau đó, ông đã giành chiến thắng trong trận chiến tại Poitiers năm 732 chống lại sự xâm lăng của người Hồi giáo, đã cứu Cơ Đốc Giáo phương Tây, và ông cho rằng chiến thắng đó là nhờ có sự cứu giúp của Thánh Michael.

Vào thế kỷ thứ 9, Charlemagne, cháu trai của vua Charles Martel, đã chọn Thánh Michael là vị thánh bảo vệ nước Pháp. Ông đã viết trên cờ hiệu của mình: “Thánh Michael, chủ nhân và hoàng tử của Đế chế Gallic”. Năm 804, trong một cuộc chiến chống lại người Saxon, nhà vua đã chứng kiến thánh hiện ra và trao chiến thắng cho ông. Vua Charlemagne đã cầu xin và Tổng lãnh thiên thần đã xuất hiện trên một bạch mã trong trận chiến, cầm trên tay cờ hiệu màu xanh lam điểm xuyết bằng hoa loa kèn vàng. Vua Charlemagne lưu giữ hình ảnh Thánh Michael bằng cách vẽ trên lá cờ của mình kèm theo dòng chữ  “Đây là Michael, đấng cứu tinh của tôi”.

Vài thế kỷ sau, trong Chiến tranh Trăm năm của người Pháp chống lại quân Anh, Thánh Michael đã hiện ra trước Joan d’Arc, ở Domrémy, vào năm 1425. Thánh nói với cô gái trẻ vào lúc đó: “Ta là Michael, vị thần bảo vệ Pháp quốc”. Tổng lãnh thiên thần khải thị cho cô nhận nhiệm vụ đẩy lùi quân Anh ra khỏi Pháp quốc và vua Charles VII sẽ đăng quang trong nhà thờ Reims, như tất cả các vị vua của Pháp kể từ thời vua Clovis. Joan d’Arc đã giải phóng Pháp quốc thành công khỏi sự xâm lược của quân Anh. Sau đó, vua Charles VII đã thay thế hình ảnh của Thánh Denis trên cờ hiệu của mình bằng hình ảnh Thánh Michael diệt rồng.

Gần đây hơn, vào năm 1912 dưới thời Đệ tam Cộng hòa, tất cả các giám mục của Pháp quốc đã tề tựu tại Mont Saint-Michel trang trọng làm lễ thánh hiến Pháp quốc cho thánh Michael. “Từ những cánh đồng Tolbiac đến những đỉnh núi Mont Tombe; từ các đỉnh Mont Tombe đến các thung lũng Domrémy; từ những thế kỷ xa xôi cho đến hiện tại, ngài đã viết nên những trang sử đẹp nhất của Pháp quốc. Pháp quốc ngày nay cũng như trong quá khứ tạ ơn ngài, tôn vinh ngài trên Núi Thánh mà ngài đã chọn, rằng những kẻ lạ [xâm lăng] không bao giờ chiến thắng, nơi Đức Tin đã nâng lên cao ngôi đền kỳ diệu nhất và nổi danh nhất của ngài.”

Khiêm nhường trước các vị thần, lựa chọn giữa ánh sáng và bóng tối

Trong 1,500 năm, Thánh Michael đã duy trì sự kết nối chặt chẽ với Pháp. Trong văn hóa phương Tây, ông là thiên sứ đã lựa chọn khiêm nhường trước Đức Chúa và rồi giành chiến thắng trong cuộc chiến giữa Thiện và Ác. Lucifer, kẻ đã lựa chọn sự ngạo mạn và đố kỵ đã bị giáng hạ xuống địa ngục. Từ đó sinh ra sự phân định giữa ánh sáng và bóng tối, tạo ra ý nghĩa của lựa chọn mang tính biểu tượng dành cho mỗi người kể từ khi thế giới được kiến tạo ra. Một thông điệp phổ quát từ ngàn xưa.

Ngoài cuộc chiến chống lại Lucifer, các truyền thuyết của phương Tây còn nói rằng Thánh Michael là vị thần sẽ cân các linh hồn vào ngày Đại Phán Xét. Tùy thuộc vào hành động tốt và xấu đã làm, phần ánh sáng và phần bóng tối mà mỗi người mang trong tâm hồn của mình vào thời điểm quyết định, Thánh Michael sẽ xác định vị trí tương lai của họ trên thiên đường.