‘Thật kinh khủng, thưa ngài Tổng thống’

KEVIN ANDREWS

Trong cuộc phỏng vấn trên phi cơ trở về từ chuyến công du kéo dài ba ngày tới Trung Quốc hồi tuần trước, Tổng thống (TT) Pháp Emmanuel Macron cho biết Âu Châu phải giảm bớt sự phụ thuộc vào Hoa Kỳ và tránh bị kéo vào một cuộc đối đầu giữa Bắc Kinh và Hoa Kỳ về vấn đề Đài Loan. 

Theo bản tin của các ký giả của hãng thông tấn Politico, ông Macron nhấn mạnh lý thuyết yêu thích của ông về “quyền tự chủ chiến lược” để Âu Châu, có lẽ do Pháp dẫn đầu, trở thành một “siêu cường quốc thứ ba”.

Ông Macron cũng lập luận rằng Âu Châu đã ngày càng phụ thuộc vào Hoa Kỳ về vũ khí và năng lượng và giờ đây phải tập trung vào việc thúc đẩy các ngành công nghiệp quốc phòng của Âu Châu.

Ông Macron đã lãng quên mọi việc một cách nhanh chóng.

Hãy hình dung hồi thế kỷ trước nếu Hoa Kỳ tuyên bố rằng họ nên tránh bị lôi kéo vào một cuộc đối đầu ở Âu Châu thì sao. Hàng chục ngàn người Mỹ, Canada, và Úc được chôn cất tại Pháp – họ đã hy sinh để bảo vệ nước này chống lại chế độ chuyên chế trong hai cuộc chiến tranh thế giới.

Và Âu Châu sẽ ra sao nếu không có NATO, một hiệp ước quốc phòng cho phép các quốc gia Âu Châu dựa vào Hoa Kỳ để bảo vệ họ? Liệu Hoa Kỳ có nên nói với ông Macron và các nhà lãnh đạo Âu Châu khác rằng Hoa Kỳ sẽ không còn liên quan đến cuộc chiến với Nga nữa không?

Ông Macron thật ngây thơ khi thổi phồng quan điểm cho rằng Âu Châu là một lực lượng thứ ba nào đó trong một trật tự toàn cầu mới, đặc biệt là khi ông ấy có vẻ quan tâm đến thương mại hơn là sự ổn định của thế giới.

Hồi tháng Một, ông Macron nói với tờ El Pais của Tây Ban Nha rằng Âu Châu phải có chủ quyền về “các điều khoản kinh tế, công nghệ, và quân sự, nói cách khác, một Âu Châu vốn thực sự là một cường quốc.”

Trên thực tế, Âu Châu hiện đại có ít năng lực đóng một vai trò địa chính trị quan trọng do những điểm yếu quân sự lịch sử của khu vực này.

Lời nhắc nhở mới nhất này là một bản ghi nhớ bị rò rỉ – tiết lộ rằng các lực lượng bộ binh của Đức không thể thực hiện những điều họ cam kết với NATO. Theo một bản tin trên tờ báo lá cải của Đức Bild hồi tuần trước, một sư đoàn quân đội mà Đức đã hứa hẹn với NATO lại chưa hoàn toàn sẵn sàng chiến đấu.

Bằng cách đánh đồng Trung Quốc độc tài với nước Mỹ dân chủ, tổng thống Pháp đã làm suy yếu “Tự do, Bình đẳng, và Bác ái” – chính những giá trị được cho là nền tảng của lý tưởng dân chủ Pháp.

Vào thời điểm Trung Cộng đang xem Đài Loan là một khối u cần phải loại bỏ, thì những phát ngôn của ông Macron chỉ có thể khiến ông Tập Cận Bình thêm tự tin và làm suy yếu những nỗ lực của phương Tây trong việc tạo ra một khu vực Ấn Độ Dương–Thái Bình Dương ổn định bao gồm các lãnh thổ của Pháp.

Phải chăng tổng thống Pháp đang bị chứng “mất kết nối” (relevance deprivation) trên trường quốc tế? Có phải ông ấy tìm cách chuyển sự chú ý ra khỏi các cuộc bạo loạn trong nước? Đó có phải là biểu hiện kiêu ngạo của người Pháp? Hay ông đang đem nền dân chủ ra để đổi chác?

Dù lý do là gì đi nữa, đó là sự từ bỏ nghĩa vụ bảo vệ nền dân chủ ở bất cứ nơi nào mà nền dân chủ này tồn tại.

Ông Macron có một lịch sử lâu dài về các bình luận gây chú ý. Năm 2019, ông nói với The Economist rằng NATO đang trong “tình trạng chết não”. Sau thông báo của AUKUS, trong một cơn hờn giận về ngoại giao, ông đã rút các đại sứ của Pháp tại Hoa Kỳ và Úc.

Một mặt, ông tuyên bố rằng Pháp có một vai trò trong an ninh của khu vực Ấn Độ Dương–Thái Bình Dương; nhưng mặt khác, ông sẵn sàng từ bỏ một quốc gia dân chủ để đến với một chế độ độc tài tàn bạo vốn đang đe dọa hòa bình của khu vực này.

Dù lý do của ông là gì đi nữa, thì những phát ngôn của ông đã có lợi cho ông Tập Cận Bình. Trên các hãng thông tấn nhà nước Trung Quốc, các tuyên bố của ông [Macron] được mô tả là một “quyết định sáng suốt”.

Rất may, đa số các nhà lãnh đạo không lắng nghe ông Macron. Các quốc gia đối mặt với hành vi đe dọa của ông Tập Cận Bình có những phản ứng rất khác nhau.

Philippines đã tiến hành các cuộc tập trận quân sự lớn với Hoa Kỳ, trong khi Nhật Bản và Nam Hàn đã gạt những thù hận cũ sang một bên để tập trận chung. Philippines cũng đã công bố bốn căn cứ Hải quân mới của Hoa Kỳ tại quốc gia này.

Ngoại trưởng Đức Annalena Baerbock, trong chuyến công du đầu tiên tới Trung Quốc, được cho là sẽ nhấn mạnh lập trường chung của Âu Châu, đồng thời đánh giá thấp những phát ngôn kỳ quặc của ông Macron.

Tuy nhiên, sau khi đưa ra những bình luận vô tích sự của mình, ông Macron thậm chí còn tiếp tục theo một cách kiên quyết hơn, bằng cách lặp lại những phát ngôn ấy ở Âu Châu.

Như người Pháp nói, “Thật kinh khủng, thưa ngài Tổng thống” (Quelle horreur, Monsieur le Président).