Thầy dạy học tắc trách, bị tiêu trừ lộc vận

Thời nhà Thanh, ở huyện Ngân có vị thư sinh văn hay chữ tốt nhưng thi mãi vẫn không đỗ đạt. Sau đành làm thầy đồ dạy học ở nhà.

Một hôm thầy đồ bị bệnh mơ mơ tỉnh tỉnh, mộng thấy mình đến một quan phủ, nhìn kỹ phát hiện ra đây chính là âm gian.

Lúc đó có một viên quan lại đi đến, thì ra đó là người bạn đã quá cố trước đây, thầy đồ liền hỏi ông ta: “Có phải tôi thực sự đã qua đời rồi không?”.

Người bạn nói: “Thọ mệnh của ông chưa hết, nhưng lộc vận đã hết rồi, e rằng cũng sẽ mau chóng phải xuống âm gian thôi”.

Thầy đồ nghe vậy liền nói: “Tôi cả đời chỉ dạy học nuôi gia đình, lại chẳng làm tổn hại hoặc chà đạp ai, sao có thể đã hết lộc vận cơ chứ?”

Người bạn thở dài rồi nói: “Chính vì ông đã thu tiền, nhưng lại không dạy dỗ người ta tử tế nên mới ra nông nỗi này. m gian cho rằng đây chính là lãng phí lộc vận, thuộc loại không có công lao mà ăn không của người. Vì vậy đã tiêu giảm lộc vận của ông để bồi thường những lãng phí mà ông gây ra. Thế nên thọ mệnh của ông chưa hết nhưng lộc vận đã dùng hết rồi”.

Người thầy vốn là một trong “Tam ân” gồm có “Quân – Sư – Phụ”, là quan niệm được Khổng Tử nêu ra từ 2,500 năm trước. Theo Khổng Tử, địa vị của người thầy được nâng lên trên cả địa vị của người cha trong gia đình; chỉ sau Vua là đến Thầy rồi sau hết mới đến Cha. Trong xã hội xưa, người dạy dỗ con mình nhiều nhất, sâu sát nhất về kiến thức và đạo đức chính là người Thầy.

Vậy mà thầy đồ này đã thu học phí mà không dạy dỗ tròn trách nhiệm, làm lỡ thời gian công sức con em người ta, là việc hệ trọng đến sinh mệnh cả một đời người, do đó phạm lỗi này là chuyện rất nghiêm trọng.

Thầy đồ nghe xong buồn bã tỉnh dậy. Quả nhiên bệnh tình của ông không thuyên giảm, không lâu sau thì qua đời.

Trước khi lâm chung, ông đã kể lại trải nghiệm ở âm gian để cảnh tỉnh bạn bè thân thích chớ phạm sai lầm như thế này, câu chuyện từ đó được truyền tụng cho đến tận ngày nay.

(Nguồn “Duyệt vi thảo đường bút ký”, Trung Dung biên dịch)

Sách “Dạy con sáng Đạo” (Minh Đạo gia huấn) viết:

Nuôi mà không dạy, là lỗi người cha
Dạy mà không nghiêm, là lỗi người thầy
Học không chuyên cần, là người con xấu
Noi theo người trước, xem xưa biết nay

Người xưa giảng rằng, trách nhiệm của người thầy đối với trò cũng như cha đối với con. Ngoài việc truyền đạt tri thức cho trò, người thầy phải làm gương cho trò về phẩm chất đạo đức, có như vậy trò mới có sự tôn kính thầy. Địa vị của người thầy được kính trọng cũng vì thế.
Câu chuyện xưa là lời cảnh tỉnh sâu sắc cho thế hệ ngày nay. Khi chủ nghĩa vô Thần lên ngôi, dù làm nghề gì người ta cũng quên mất rằng Nhân Quả là đạo lý bất biến. Chỉ vì tiền bạc mà đánh mất danh dự, sự tôn nghiêm của chức nghiệp, không những hủy hoại cả một đời con trẻ mà chắc chắn tạo nghiệp xấu cho chính mình.