Thế Vận Hội yên ắng: Bắc Kinh hạn chế tự do ngôn luận

Ngoài việc bị giám sát liên tục, những người tham dự Thế Vận Hội Mùa Đông còn bị chính quyền Trung Quốc cảnh báo không được lên tiếng về các chủ đề nhạy cảm, chẳng hạn như các vấn đề về vi phạm nhân quyền.

“Làm thế nào mà chúng ta lại đến mức cấp quyền đăng cai cho một quốc gia mà quý vị không thể sử dụng điện thoại của mình ở đó?” ông Owen Slot, cây viết thể thao chính của The Times of London, cho biết về vấn đề Thế Vận Hội Olympic này.

Quyết định cho phép Bắc Kinh đăng cai Thế Vận Hội Mùa Đông 2022 đã gây tranh cãi gay gắt, do các hành vi vi phạm nhân quyền của chính quyền Trung Quốc, bao gồm tội ác diệt chủng  người Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ, diệt chủng văn hóa ở Tây Tạng, và tỏ ra quân phiệt đối với Đài Loan. Một nguyên nhân khác gây lo ngại là số phận của ngôi sao quần vợt Bành Soái (Peng Shuai) – người đã biến mất ngay sau khi cáo buộc cựu Phó Thủ tướng Trương Cao Lệ (Zhang Gaoli) tấn công tình dục.

Các nhà chức trách Trung Quốc đã cảnh báo các vận động viên không được thảo luận về các chủ đề gây tranh cãi trong Thế Vận Hội này. Ông Dương Thư (Yang Shu), Phó tổng giám đốc Sở Quan hệ Quốc tế Bắc Kinh 2022 nói rằng những người vi phạm sẽ phải đối mặt với “sự trừng phạt nhất định”. Tuy nhiên, tuyên bố của ông Dương có thể không phù hợp với các quy tắc về phát ngôn chính trị và tôn giáo trong Hiến chương Olympic.

Trước Thế Vận Hội Mùa Hè ở Tokyo, Ủy ban Olympic Quốc tế (IOC) đã nới lỏng Quy tắc 50 của Hiến chương Olympic, cho phép các vận động viên tự do hơn trong việc bày tỏ quan điểm chính trị trong các cuộc họp báo. Ông Dương nói rằng các vận động viên có thể bị trừng phạt, không chỉ vì vi phạm các quy tắc của IOC, mà còn vì vi phạm các quy tắc của Trung Quốc, vốn khắt khe hơn nhiều. Điều này đặt ra câu hỏi là nước chủ nhà có quyền đến mức độ nào trong việc kiểm soát tuyên bố của các vận động viên Olympic.

Kiểm duyệt chỉ là một phần trong sự kiểm soát xã hội cực đoan của chính quyền Trung Cộng. Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã cảnh báo rằng các du khách đến Bắc Kinh có thể bị lục soát phòng khách sạn và đồ dùng cá nhân mà không có sự cho phép của họ. Các phóng viên đưa tin về Thế Vận Hội được yêu cầu tải xuống một ứng dụng theo dõi sức khỏe có thể thu thập thông tin cá nhân của họ; do đó, hầu hết các phóng viên sẽ đem theo các điện thoại dùng thẻ trả phí trước (burner phone) để ngăn ngừa dữ liệu của họ bị đánh cắp.

Các ký giả sẽ phải tuân thủ chính sách xét nghiệm COVID-19 nghiêm ngặt, và nếu họ có kết quả dương tính, họ sẽ không được phép đưa tin về Thế Vận Hội này. Do có nhiều cấm đoán, nên một số hãng thông tấn, kể cả hãng ESPN, đã quyết định không cử thông tín viên đến Bắc Kinh. NBC sẽ đưa tin về đại hội thể thao này từ xa, từ Hoa Kỳ. Người dẫn chương trình thể thao của NBC trước đây, ông Bob Costas, đã gọi sự trở lại của Thế Vận Hội ở Trung Quốc là “vô liêm sỉ”. Người phụ trách chuyên mục của USA Today, bà Christine Brennan, nói rằng đại dịch này đã có tác dụng đúng như Trung Cộng mong muốn, tạo cho nhà cầm quyền này cái cớ để tăng cường kiểm soát các ký giả.

Với ít nhất 127 ký giả hiện đang bị giam giữ ở Trung Quốc, quốc gia này xếp thứ 177/180 trong Chỉ số Tự do Báo chí Thế giới năm 2021, do Tổ chức Phóng viên Không Biên giới (RSF) tổng hợp. Bất chấp sự kiểm duyệt của Trung Cộng, RSF đã ban hành các hướng dẫn đưa tin và kêu gọi các ký giả không sử dụng các từ ngữ ‘thân thiện’ với Bắc Kinh mà không mô tả chính xác những sự thật không dễ chịu. Thay vì nói “cuộc chiến chống khủng bố”, RSF gợi ý nên nói “cuộc đàn áp ở Tân Cương”. Tương tự, “sự kiện” Thiên An Môn nên được gọi là “vụ thảm sát Thiên An Môn”, theo RFI.

Ngoài việc một số hãng truyền thông bỏ qua việc tường trình về Thế Vận Hội Bắc Kinh, đại hội thể thao này cũng đang phải đối mặt với một cuộc tẩy chay ngoại giao từ các quốc gia như Áo, Úc, Bỉ, Canada, Đan Mạch, Estonia, Nhật Bản, Latvia, Lithuania, Hà Lan, New Zealand, Scotland, Thụy Điển, và Anh Quốc.

Ngay cả trước khi cô Bành mất tích, đã có những lời kêu gọi tẩy chay Olympic vì các vi phạm nhân quyền của Trung Cộng, bao gồm cả hành động gây hấn chống lại Đài Loan. Những vấn đề đã tồn tại trong nhiều thập niên và đưa đến câu hỏi là tại sao phương Tây lại cho phép Trung Quốc cộng sản đăng cai Thế Vận Hội này.

Gần đây hơn, cô Bành đã đóng vai trò như một chất xúc tác, khiến cán cân lợi thế nghiêng về phía các chính phủ phương Tây đang hành động chống lại Trung Cộng. Kể từ lần đầu mất tích năm ngoái, cô Bành đã xuất hiện không rõ ràng một vài lần trên các phương tiện truyền thông Trung Quốc và Singapore. Nhưng người dân và các nhà lập pháp ở phương Tây hoài nghi không biết cô có được nói chuyện một cách tự do hay không, hay cô đang bị ép buộc. Hiệp hội Quần vợt Nữ (WTA) đã đòi mở một cuộc điều tra.

Hơn thế nữa, WTA còn kêu gọi chấm dứt việc kiểm duyệt cô Bành. Kể từ đó, hiệp hội này đã hủy bỏ tất cả các giải đấu ở Hồng Kông và Trung Quốc, đồng thời nói rõ rằng họ sẽ từ bỏ các hợp đồng béo bở với Trung Quốc nếu các yêu cầu điều tra của họ không được thực hiện. Đáng tiếc là không phải ai cũng đủ dũng khí để có một lập trường như vậy. Trước sức ép của Trung Cộng, Giải quần vợt Úc Mở rộng đã yêu cầu người hâm mộ không mặc áo T-shirt có dòng chữ “Bành Soái đang ở đâu”.

Hạ viện Hoa Kỳ đã thông qua một nghị quyết lưỡng đảng kêu gọi một bên thứ ba kiểm chứng ngay lập tức về tự do và an nguy của cô Bành. Dự luật này cũng lên án IOC vì đã cộng tác với Trung Cộng để che đậy vụ mất tích của cô Bành.

Dân biểu Michael Gallagher (Cộng Hòa–Wisconsin) đã kêu gọi áp đặt luật trừng phạt Magnitsky lên các thành viên IOC thông đồng với Trung Cộng, hỗ trợ cho vụ che đậy này. Đạo luật Magnitsky trao quyền cho chính phủ Hoa Kỳ xử phạt những người vi phạm nhân quyền bằng cách phong tỏa các tài sản của họ và cấm họ nhập cảnh vào Hoa Kỳ. Nếu được thực thi, các biện pháp trừng phạt Magnitsky cũng có thể thách thức trạng thái miễn thuế của IOC ở Mỹ.

Các cuộc tẩy chay ngoại giao và các biện pháp trừng phạt tiềm tàng dường như không hiệu quả. Bất chấp sự kiểm duyệt, giám sát, tội ác diệt chủng, và sự ngược đãi một ngôi sao quần vợt của Trung Cộng, Thế Vận Hội này sẽ bắt đầu ngày 04/02/2022, tiếp tục hợp thức hóa vị thế là một nhà lãnh đạo thế giới của Trung Cộng.

Quan điểm trong bài viết là ​​của tác giả và không nhất thiết phản ánh quan điểm của The Epoch Times.

Tiến sĩ Antonio Graceffo đã có hơn 20 năm làm việc tại Á Châu. Ông tốt nghiệp Đại học Thể thao Thượng Hải và có bằng Thạc sĩ Quản trị Kinh doanh của Đại học Giao thông Thượng Hải Trung Quốc. Ông Antonio là giáo sư kinh tế và nhà phân tích kinh tế Trung Quốc, viết bài cho nhiều kênh truyền thông quốc tế.