Thủ tướng Trudeau bác bỏ khả năng nối lại tình hữu nghị với Trung Quốc

Andrew Chen 

Thủ tướng Justin Trudeau nói rằng khả năng nối lại tình hữu nghị chính trị với Trung Quốc hiện là điều bất khả thi, trích dẫn việc Trung Quốc đưa ra các quyết định chính trị khiến các mối bang giao trên toàn cầu của nước này thêm căng thẳng.

“Nối lại tình hữu nghị ư? Không. Chắc chắn không phải vào thời điểm đặc thù này,” ông Trudeau nói trong cuộc phỏng vấn với tổng biên tập Erik Schatzker của hãng thông tấn Bloomberg tại Singapore hôm 07/09. “Trong những năm qua, Trung Quốc đã đưa ra những quyết định khiến việc kết thân [với họ] trở nên khó khăn hơn – không chỉ cho Canada, mà còn cho các quốc gia khác.” 

Ông nhấn mạnh việc Bắc Kinh giam giữ tùy tiện hai công dân Canada – ông Michael Kovrig và ông Michael Spavor. Việc họ bị giam giữ hơn 1,000 ngày được nhiều người xem là một ví dụ về chính sách ngoại giao con tin của Trung Quốc, nhằm đáp trả việc Canada bắt giữ giám đốc điều hành cao cấp của Huawei Mạnh Vãn Chu.

Ông Trudeau cũng lưu ý rằng mối liên hệ giữa Canada và Trung Quốc vẫn căng thẳng, ngay cả sau khi hai công dân Canada được trả tự do hồi tháng 09/2021. Ông cho rằng tình trạng căng thẳng đang diễn ra này một phần là do “những lo ngại thực sự xung quanh sự can thiệp của ngoại quốc.”

Các tin tức về hoạt động được cho là can thiệp ngoại quốc của Bắc Kinh vào Canada đã trở thành chủ đề nổi bật trong những tháng gần đây, với các cáo buộc bao gồm sự can dự của Bắc Kinh vào hai cuộc bầu cử liên bang năm 2019 và năm 2021.

Hồi tháng 11/2022, tờ Global News đưa tin về toan tính được cho là của Bắc Kinh nhằm tác động đến cuộc bầu cử năm 2019, trích dẫn các nguồn tin an ninh quốc gia cho biết các quan chức tình báo Canada đã cảnh báo ông Trudeau về chiến dịch can thiệp của Trung Quốc – liên quan đến việc tài trợ cho một mạng lưới bí mật gồm ít nhất 11 ứng cử viên liên bang. Trong các bài báo phát hành hồi tháng Hai, The Globe and Mail đã đưa tin về các chiến lược của Bắc Kinh nhằm can thiệp vào cuộc bầu cử liên bang năm 2021 của Canada.

Nhiều tháng sau khi những bản tin này xuất hiện, hôm 07/09, chính phủ liên bang được cho là đã chỉ định thẩm phán Marie-Josée Hogue của Tòa Phúc thẩm Quebec dẫn dắt một cuộc điều tra công khai về sự can thiệp của các quốc gia ngoại bang. 

Chính phủ Đảng Tự Do đã phản đối việc tổ chức một cuộc điều tra công khai để điều tra hành vi can thiệp bầu cử, mà thay vào đó họ đã bổ nhiệm cựu Toàn quyền David Johnston làm báo cáo viên đặc biệt về sự can thiệp của ngoại quốc hồi tháng Ba. Sau khi ông Johnston từ chức vào tháng Sáu, chính phủ đã tiến hành đàm phán với các đảng đối lập để xác định phạm vi của một cuộc điều tra.

Hành động

Bình luận của ông Trudeau về khả năng khó có thể xảy ra việc nối lại tình hữu nghị  với Trung Quốc được đưa ra chỉ vài ngày sau khi Bộ trưởng Môi trường Steven Guilbeault tham dự diễn đàn môi trường do Bắc Kinh chủ trì tại thủ đô của Trung Quốc, được tổ chức từ ngày 26 đến 31/08.

Chính phủ Đảng Tự Do xem môi trường là lĩnh vực cần hợp tác với Bắc Kinh, và ông Guilbeault cho biết chuyến đi cũng sẽ được sử dụng như một cơ hội để nối lại liên hệ ngoại giao. Mặc dù diễn đàn môi trường này cũng chiếm được nhiều mặt báo phiên bản Anh ngữ của truyền thông nhà nước Trung Quốc, nhưng những bản tin đó không bao gồm các bình luận của ông Guilbeault, ngoại trừ một bài báo của Tân Hoa Xã.

Ngoài việc chống lại một cuộc điều tra công khai, chính phủ Đảng Tự Do còn phải đối mặt với sự chỉ trích từ các nhà phân tích Trung Quốc vì sự chậm trễ trong việc thông qua luật thành lập cơ quan ghi danh đại diện ngoại quốc ở Canada. Cơ quan ghi danh này nhằm mục đích nâng cao tính minh bạch liên quan đến hoạt động của các cá nhân và tổ chức vận động hành lang thay mặt cho các chính quyền ngoại quốc ở Canada.

Trong khi điều trần trước Ủy ban Thường vụ Hạ viện về Thủ tục và Nội vụ hồi tháng Năm – ông Christian Leuprecht, giáo sư tại Đại học Quân sự Hoàng gia Canada – cho rằng sự chậm trễ trong việc thành lập cơ quan ghi danh đại diện ngoại quốc là do hoạt động “thu hút giới tinh hoa” của nhà cầm quyền Trung Quốc, vốn liên quan đến việc nhắm mục tiêu vào các chính trị gia Canada.

Khi được hỏi về việc chính phủ Đảng Tự Do miễn cưỡng ban hành luật thành lập cơ quan ghi danh đại diện ngoại quốc, ông Trudeau nói với Bloomberg rằng đây là một “vấn đề phức tạp” cần được xem xét cẩn thận. Ông dường như cũng ám chỉ đến Chinese Immigration Act (Đạo luật Nhập cư Người Trung Quốc) lịch sử của Canada – còn được gọi là Chinese Exclusion Act (Đạo luật Loại trừ Người Trung Quốc) – trên thực tế là cấm người Trung Quốc nhập cư vào Canada.

Chính phủ Đảng Tự Do đã kết thúc một cuộc công chúng góp ý hồi tháng Năm về giải pháp thành lập cơ quan ghi danh đại diện ngoại quốc. Khi được hỏi về tiến độ của hoạt động này hôm 07/09, ông Trudeau từ chối đưa ra mốc thời gian cụ thể.

Bản tin có sự đóng góp của Noé Chartier