• NGÔN NGỮ KHÁC
    • UNITED STATES
    • CANADA
    • AUSTRALIA
    • UK, EUROPE
    • Chinese
    • Czech
    • Dutch
    • English
    • French
    • German
    • Hebrew
    • Indonesian
    • Italian
    • Japanese
    • Korean
    • Persian
    • Polish
    • Portuguese
    • Romanian
    • Russian
    • Slovak
    • Spanish
    • Swedish
    • Turkish
    • Ukrainian
  • GIỚI THIỆU
Epoch Times Tiếng Việt
Thứ năm, 12/06/2025
EPOCH TIMES Tiếng Việt
EPOCH TIMES Tiếng Việt
EPOCH TIMES Tiếng Việt
  • Home
  • Premium
  • Hoa Kỳ
  • Trung Quốc
  • Việt Nam
  • Đông Dương
  • Tây Dương
  • Bình luận
  • Sức Khỏe
  • ETV Video
  • Tài Chính – Kinh Tế
  • Văn Hóa & Nghệ Thuật
  • Đời Sống
  • Khoa học
  • Công nghệ
  • More
ETV Rao vặt Premium Podcast Facebook Youtube
  • BÌNH LUẬN
  • HOA KỲ
  • MỸ - TRUNG
  • TRUNG QUỐC
  • ĐÔNG DƯƠNG
    • Á Châu
    • Úc Châu
    • Việt Nam
  • TÂY DƯƠNG
  • TÀI CHÍNH
  • VĂN HÓA & NGHỆ THUẬT
  • ĐỜI SỐNG
  • SỨC KHOẺ
  • KHOA HỌC
  • VIDEO
  • TIN MỚI NHẤT
  • TIN TIÊU ĐIỂM
  • TIN CHỌN LỌC
  • BẢN TIN ĐẶC BIỆT
  • ETV VĂN HÓA & NGHỆ THUẬT
  • ETV SỨC KHỎE
  • NGHỆ THUẬT SHEN YUN
  • SHEN YUN ZUO PIN new
  • Google connect icon
ĐẶT MUA BÁO IN
Mới nhất Tiêu điểm  Bình luận Share Email

Thử viết Việt Nam văn học sử 21

BTV Epoch Times Tiếng Việt
BTV Epoch Times Tiếng Việt
Thứ năm, 08/4/2021
bigger smaller Báo lỗi

Trên đường văn-học, Nguyễn Nguyên-Ức cũng đi được nhiều bước khá dài: 

Năm Đại-khánh thứ ba (11..2) chính ông soạn Bài văn bia chùa Trung-hưng diên thọ. Ông lại làm được bộ Chư Phật Tích Duyên Sự hơn 30 quyển, bộ Tăng Gia Tạp Lục hơn 50 quyển. Lại có soạn được bài Hồng chung văn bi ký. Còn thơ phú ông làm thì có đến hàng 1.000 bài. (1) 

Được phong làm Hộ-quốc quốc-sử (1143), ông được tôn trong suốt cả trong triều ngoài nội. Ngày 21 tháng 4 nhuận, năm tân-mùi, niên-hiệu Đại-định (8 Juin 1151), ông mất, thọ 72 tuổi. .

(Tham khảo: Thiền Uyển Tập Anh chi thứ 2, đời thứ 18; Lịch Triều Hiến Chương quyển 45; Gaspardone trang 86, 139, số 41, 140).

Tiết mười bảy: Phan Trường Nguyên (1109-1165) 

Ông người làng Trường nguyên, (Tiên-du), nên người ta thường lấy tên làng mà kêu ông.

Không muốn phô phang với đời, ông hồi tích ở núi Từ-sơn: mặc lá, ăn rau, ngày tháng bạn cùng suối, đá… Ông dán mắt  trên kinh sách hàng năm, sáu năm; người ta không từng thấy tăm, hơi ông đâu cả. 

Ôm chí cao-thượng, ông không muốn vương chân vào chỗ hồng trần, nên vua Lý Anh Tông (1138-1175) cũng không được cái gặp mặt Ông, mặc dầu vua đã tỏ mình thật lòng khát-khao hâm-mộ. Cái thái độ ấy của ông thật cũng như tiên-tri Đa-ni-ên (Daniel) không nhận đồ ăn, rượu uống của vua vậy.

Khi ông bị người bạn cũ, là Lê-Hối, ngầm vâng mạng vua, dụ đến chùa Hương sát để sẽ đưa vào cung-khuyết ra mắt vua, thì ông hết sức hối-hận, tìm cách trốn về ngay.

Ad

“Bởi chi hạnh mình chưa thuần. nên suýt mắc vào bẫy lưới !” Đó là lời ông tuyên bố với môn đồ sau khi đã trốn về núi. Phải, thân ông đã đét như lá khô, lòng ông đã lạnh như tro tàn, có phải là cái vật người đời đáng chuốc nữa đâu ? Ông nghĩ phải lắm !

Đề tỏ cảm tưởng mình đối với việc đó, ông có làm bài này:

Viên hầu bão tử quy thanh chướng. 

Tự cổ thành hiện một khả lượng. 

Xuân lai, oanh chuyển, bách hoa thâm ;

Thu chi, cúc khai, một mộ-dạng.

Dịch 

Hầu, vượn ẵm con về núi xanh. 

Khôn lường hiền thánh cái tâm tình.. 

Xuân về, oanh hót, hoa đua thắm, 

Riêng cúc, vườn thu cảnh bằng tanh 

Ngày 7 tháng 6 năm Chánh-long bảo ứng thứ 3 (1165), Ông mất, thọ 56 tuổi. Trước khi từ trần, ông có để lại bài thơ tứ ngôn làm kỷ niệm, đại ý nói: Minh dầu không lộ quang-mang, hòa-hợp với trần-tục, (hòa quang đồng trần), song vẫn ly trần, thoát quang mà độc-lập được. Cái tâm ông bao giờ cũng trong sạch là vì giữ được cái bản sắc tự-nhiên, chứ không vương-víu vào vật-dục…

Tiết mười ta: Bảo Giám  (? -1178) 

Ad

Họ Kiều, tên Phù, pháp-hiệu Bảo-Giám, ông, người làng Trung-thụy, có nhiều tính tốt như trung-tin, chân thực, điềm-đạm, mộc-mạc, xuề-xòa.

Thủa bé, học nho: thông cả Thi, Thư, Lễ, Dịch. Lại vẽ khéo, viết tốt, ông thật là người có học vấn, có tài-hoa. Dưới trào Lý Anh-Tông, Ông làm đến chức cung-hậu xá-nhân.

Hồi 30 tuổi, tương-lai còn hẹn ông nhiều cái sung sướng, cái tốt-đẹp trong hoạn trường…

Vậy mà, vì lòng mộ đạo, ông liền từ chức, vào tu ở chùa Bảo-phúc, làng Đa-vân,

Ad

Khi đã thụ giới làm đệ-tử Phật rồi, ông tỏ ra là người rất chịu khó, tinh-tiến và nhẫn-nại; phàm kinh tạng chùa đó đều do tay ông viết cả.

Vui lòng vác dấu chữ “vạn” theo đức Thích-ca, ông không đếm-xỉa đến phần vật-chất: bao giờ cũng chỉ mặc áo gai, không hề động đến một mảnh tơ lụa. Qua năm, chày tháng như vậy, ông không chịu chán-nản, lui bước trước cảnh khổ tu. Tóm được chữ “cần” và chữ “trí” trong Phật-học, rồi cứ nhắm theo đó mà đi cho tới đích.

Đây, hai bài ông làm khi sắp từ trần:

Tri-giả do như nguyệt chiếu thiên, 

Quang làm trần sát chiều vô thiên. 

Nhược nhân yêu thức, tu phân biệt: 

Linh thượng phù sơ tỏa mộ yên.

Dịch 

Chư phật như trăng chiếu giữa trời, 

Cõi trần, soi khắp, chẳng riêng ai. 

Nếu ai muốn biết, nên phân biệt: 

Trên núi rườm-rà, tỏa khói hơi.

Còn bài thất ngôn tuyệt nữa đại ý cũng nói về cái lẽ mầu trong đạo Phật: Phàm ai được thành cái chính-giác (2) của Phật là do có đầy-lẫy trí tuệ, biết giác ngộ lấy, chứ ít khi chỉ nhờ công tu mà được đâu. Mà cái diệu-lý của Phật-giáo bao giờ cũng sáng tỏ như mặt trời mọc ở giữa trời, có khó gì mà không nhận biết được ?

Tiết mười chính: Nguyễn Trí Bảo

Họ Nguyễn, người diên (3), Trí-Bảo là cậu ông Tô-Hiến-Thành, Thái-úy đời vua Lý Anh-Tông.

Trụ-Irì ở chùa Thanh-tước, núi Du-bi, ông, bận áo rách, ăn cơm hầm, ngày, tháng vui đạo, chú-trọng về mặt tinh-thần, không nghĩ gì đến phần vật-chất. 

Hễ thấy người khốn-khó qua đường, ông liền tỏ bộ cung-kính: chắp tay, tránh bước.

Tĩnh tu trong sáu năm, hình-dung như tàu lá khô, chân tay nhăn-nheo khô đét. Chống gậy xuống núi, ông thực hành lòng từ bi, đứng khuyến-hóa làm nhiều công-cuộc từ-thiện: bắc cầu, sửa đường, vân vân. Những việc làm đó đều ra từ tấm lòng chân-thành, chứ không có một tí gì là vì lợi dưỡng.

Dẫu đã bước lên nấc thang đạo-đức như vậy, song ông thấy mình nếu hãy còn chưa-đạt được cái tôn-chỉ tu-hành. thì công-phu bấy lâu sẽ thành vô ích. Ông tự nghĩ : Một người đào giếng đã đến chín-nhận (4), nhưng chưa đào được tới mạch thì cũng là cái giếng bỏ đi ! Huống chi tu thân nhưng không ngộ đạo thì làm gì được ! 

Nghĩ vậy, Ông bèn đến yết kiến ông Đạo-Tuệ (5) để học hỏi thêm. Khi đã giác-ngộ về lẽ mầu sinh-tử, ông Trí-Bảo có đọc mấy câu này để tỏ nỗi mừng: 

Bắt nhân phong quyển phù vân tận, 

Tranh kiến thanh thiên vạn lý thu ?

Dịch 

Nếu không gió cuốn, máy quang đãng 

Sao thấy trời xanh muôn dặm thu ? 

Chắc Ông là một người không những thờ chủ-nghĩa “tinh-tiến” của đức Thích-Ca, mà lại chịu ảnh hưởng của học-thuyết họ Lão nữa.

Đây, thử nghe Ống giảng về thuyết “tri túc”:

Không cứ xuất gia hay tại gia, ai cũng cần phải tri túc. Nếu tri túc, thì ngoài không xâm đến của người, trong không hại đến của mình. Lá cỏ dầu là một vật rất nhỏ-nhặt, nhưng cũng không nên lấy của người ta nếu người ta không cho mình. Đối với đồ vật của người khác, hễ mình nảy ý tham muốn, kết quả sẽ đến trộm cắp ! Đối với vợ con người khác cũng vậy, nếu mình nảy ý tham muốn, kết quả sẽ đến tà-dâm. Vì vậy cần phải tri túc. Theo ý đó, khi sắp mất, ông có làm một bài thơ, trong có những câu như: 

Thảo diệp bất dữ, ngã bất thủ…Dịch  Lá cỏ của người, ta chẳng lấy.. Và: An nhẫn tự tâm sinh tà khúc ? Dịch Sao nỡ trong lòng nảy tà-khúc ?

(Còn nữa)

HOA BẰNG

(Theo TRI TÂN TẠP CHÍ 1941)

1) Những bài thơ này chắc chép trong Viễn Thông Tập 

2) Tỏ rõ được chân-đề, đến một cõi giác-ngộ. 

3) Nay là làng Hạ-mỗ thuộc huyện Từ-liêm, phủ Hoài-đức, tỉnh Hà-đông.

4) Đời xưa, người Tàu dùng theo thước nhà Châu, cứ tám thước là một nhận,

5) Chính thực là Tuệ, chứ không phải Huệ. Có lẽ vì tị húy đương thời, nên trong sách Thiền uyển tập anh thường đổi Tuệ ra Huệ.

share iconCHIA SẺ
Chia sẻ bài viết này tới bạn bè của bạn
Tin chọn lọc
Bút pháp nghệ thuật và Tu dưỡng tinh thần: Đông-Tây tương phùng

Bút pháp nghệ thuật và Tu dưỡng tinh thần: Đông-Tây tương phùng

  • 04/8/2024
6 bài tập đơn giản chữa chứng gù lưng

6 bài tập đơn giản chữa chứng gù lưng

  • 04/8/2024
Chữa táo bón và bệnh trĩ: 1 huyệt vị + 1 bài tập + 2 loại trái cây

Chữa táo bón và bệnh trĩ: 1 huyệt vị + 1 bài tập + 2 loại trái cây

  • 03/8/2024
Bác sĩ Nhật Bản giảm 10kg trong 2 tháng nhờ bỏ bánh mì ra khỏi bữa sáng

Bác sĩ Nhật Bản giảm 10kg trong 2 tháng nhờ bỏ bánh mì ra khỏi bữa sáng

  • 03/8/2024
Ăn trứng như thế nào để tốt cho sức khỏe?

Ăn trứng như thế nào để tốt cho sức khỏe?

  • 02/8/2024
Nghiên cứu mới bác bỏ quan niệm uống rượu giúp kéo dài tuổi thọ

Nghiên cứu mới bác bỏ quan niệm uống rượu giúp kéo dài tuổi thọ

  • 02/8/2024
Bức tranh ‘Carnation, Lily, Lily, Rose’: Hành trình họa sỹ John Singer Sargent tìm lại chính mình

Bức tranh ‘Carnation, Lily, Lily, Rose’: Hành trình họa sỹ John Singer...

  • 01/8/2024
Không phải các loại mỡ trong cơ thể đều như nhau

Không phải các loại mỡ trong cơ thể đều như nhau

  • 01/8/2024
Ngủ trưa nhiều làm gia tăng nguy cơ bệnh tim mạch và Alzheimer

Ngủ trưa nhiều làm gia tăng nguy cơ bệnh tim mạch và Alzheimer

  • 01/8/2024
Hỏa Diệm Sơn

Hỏa Diệm Sơn

  • 01/8/2024
6 bài tập thể dục có tác dụng chống trầm cảm

6 bài tập thể dục có tác dụng chống trầm cảm

  • 31/7/2024
7 vấn đề an toàn cần lưu ý khi nhuộm tóc

7 vấn đề an toàn cần lưu ý khi nhuộm tóc

  • 31/7/2024
Cách ăn uống của người cha ảnh hưởng sức khỏe của con cháu như thế nào?

Cách ăn uống của người cha ảnh hưởng sức khỏe của con cháu như thế nào?

  • 30/7/2024
Từ nền Cộng hòa đến Chế độ độc tài: Sự trỗi dậy của Sulla

Từ nền Cộng hòa đến Chế độ độc tài: Sự trỗi dậy của Sulla

  • 30/7/2024
Thiếu vitamin D liên quan đến bệnh sâu răng ở người cao tuổi

Thiếu vitamin D liên quan đến bệnh sâu răng ở người cao tuổi

  • 30/7/2024
5 bài tập đơn giản giúp bạn quản lý bệnh tiểu đường

5 bài tập đơn giản giúp bạn quản lý bệnh tiểu đường

  • 29/7/2024
Vẽ tranh: Nghệ thuật của sự lắng nghe và khám phá

Vẽ tranh: Nghệ thuật của sự lắng nghe và khám phá

  • 29/7/2024
Nghiên cứu: Bên trong sao neutron tồn tại vật chất lạ siêu đặc

Nghiên cứu: Bên trong sao neutron tồn tại vật chất lạ siêu đặc

  • 29/7/2024
Bạn dễ ngất xỉu khi đi xét nghiệm máu?

Bạn dễ ngất xỉu khi đi xét nghiệm máu?

  • 29/7/2024
Ăn chay và ăn trái cây mà vẫn bị gan nhiễm mỡ? Một loại trà có thể hữu ích

Ăn chay và ăn trái cây mà vẫn bị gan nhiễm mỡ? Một loại trà có thể hữu ích

  • 28/7/2024
Xem thêm
CHIA SẺ
Gửi mail Copy
Shen Yun Zuo Pin
Tin Mới Nhất

    Tin nổi bật

    • Cập nhật giá vàng mới nhất hôm nay

      Cập nhật giá vàng mới nhất hôm nay
    • Bệnh bạch hầu: Nguyên nhân và cách nhận biết

      Bệnh bạch hầu: Nguyên nhân và cách nhận biết
    • VF 5 bắt đầu được bán tại Indonesia, giá quy đổi thấp hơn tại Việt Nam

      VF 5 bắt đầu được bán tại Indonesia, giá quy đổi thấp hơn tại Việt Nam
    • Thành tâm hướng Phật, được bảo hộ biến nguy thành an

      Thành tâm hướng Phật, được bảo hộ biến nguy thành an
    • Tại sao người xưa treo ngải cứu và xương bồ trước cửa nhà vào ngày Tết Đoan ngọ?

      Tại sao người xưa treo ngải cứu và xương bồ trước cửa nhà vào ngày Tết Đoan ngọ?
    AdAds by ETV
    AdAds by ETV
    KẾT NỐI VỚI CHÚNG TÔI
    • Google connect icon
    Epoch Times Tiếng Việt
    Premium Podcast Facebook Youtube
    • TIN MỚI NHẤT
    • TIN TIÊU ĐIỂM
    • TIN CHỌN LỌC
    • ETV VĂN HÓA & NGHỆ THUẬT
    • ETV SỨC KHỎE
    • NGHỆ THUẬT SHEN YUN
    • SHEN YUN ZUO PIN
    36 QUỐC GIA, 22 NGÔN NGỮ
    • English
    • Chinese
    • Spanish
    • Hebrew
    • Japanese
    • Korean
    • Indonesian
    • French
    • German
    • Italian
    • Portuguese
    • Swedish
    • Dutch
    • Russian
    • Ukrainian
    • Romanian
    • Czech
    • Slovak
    • Polish
    • Turkish
    • Persian
    • Vietnamese
    TẢI APP CỦA CHÚNG TÔI
    app-store app-store
    • BÌNH LUẬN
    • HOA KỲ
    • MỸ - TRUNG
    • TRUNG QUỐC
    • ĐÔNG DƯƠNG
      • Á Châu
      • Úc Châu
      • Việt Nam
    • TÂY DƯƠNG
    • TÀI CHÍNH - KINH TẾ
    • VĂN HÓA & NGHỆ THUẬT
    • ĐỜI SỐNG
    • SỨC KHỎE
    • KHOA HỌC
    • Liên lạc
    • Giới thiệu
    • Rss Feeds
    • Điều khoản dịch vụ
    • Chính sách bảo mật
    • Chính sách bản quyền
    KẾT NỐI VỚI CHÚNG TÔI
    • Google connect icon
    Copyright © 2020 - 2025 Epoch Times Tiếng Việt
    share iconCHIA SẺ
    Chia sẻ bài viết này tới bạn bè của bạn
    Form Newsletter Subscription

    Đăng ký nhận tin