Thương mại giữa Trung Quốc và Nga đang gia tăng

Trung Quốc và Nga đang xích lại gần nhau hơn một cách nhanh chóng. Điều này đã xảy ra ngay cả trước khi phương Tây áp đặt các lệnh trừng phạt đối với Nga vì xâm lược Ukraine.

Nhưng giờ đây, khi Trung Quốc có vẻ sẵn sàng mua ít nhất một số thứ mà Nga không thể bán được ở Âu Châu và các nơi khác; thương mại song phương giữa hai quốc gia sẽ tăng tốc, mặc dù người ta hoài nghi việc Trung Quốc sẽ thực hiện tất cả các giao dịch mua mà Nga cần.

Một mặt, Bắc Kinh nên hài lòng với tình hình này, trong khi nước láng giềng phương Bắc thì đang chịu đau đớn. Thứ nhất, nền kinh tế Trung Quốc có thể sử dụng ít nhất một phần năng lượng của Nga, nguồn năng lượng đã từng xuất hiện ở những thị trường khác, và tiếp đó là các sản phẩm nông nghiệp và nguyên liệu thô khác của Nga.

Mặt khác, giúp Nga về thương mại để cản trở Hoa Kỳ, xét về một mức độ nào đó,  Bắc Kinh luôn thích điều đó. Quan trọng nhất đối với Bắc Kinh, mô hình này về lâu dài có thể biến Nga thành một dạng quốc gia triều cống đối với Bắc Kinh.

Thương mại giữa Nga và Trung Quốc đã thực sự thể hiện sự tăng trưởng ấn tượng cho đến nay. Hoạt động thương mại đã tăng thêm 50% kể từ năm 2014 và tăng 36% chỉ riêng vào năm 2021. Kim ngạch thương mại song phương giữa hai nước đạt tương đương 146.9 tỷ USD.

Nga chủ yếu bán than, dầu, khí đốt tự nhiên và các sản phẩm nông nghiệp cho Trung Quốc. Trung Quốc bán cho Nga máy móc, thiết bị giao thông, điện thoại di động, xe hơi  và các sản phẩm tiêu dùng khác. Trung Quốc mua từ Nga nhiều hơn bán cho Nga.

Khi lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Thế Vận Hội mùa đông gần đây, họ đã đặt ra kế hoạch nâng kim ngạch thương mại song phương lên tương đương 250 tỷ USD vào năm 2024, tốc độ tăng trưởng khoảng 20% ​​một năm tính từ mức hiện tại.

Để phục vụ thương mại hiện tại và tăng trưởng theo kế hoạch, với 50 tỷ USD vốn vay từ Trung Quốc, Nga đã xây dựng đường ống dẫn dầu trên biển Đông Siberia Thái Bình Dương (ESPO) dài 2,540 dặm. Đối với hoạt động bán năng lượng trong tương lai ở Trung Quốc, Nga sẽ bổ sung đường ống Sức mạnh Siberia 2 vào đường ống Sức mạnh Siberia (Power of Siberia) hiện có, cũng bằng nguồn vốn vay của Trung Quốc. Với những quyết định này, về cả xây dựng và cung cấp tài chính, Nga rõ ràng đã gắn chặt mình với Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường (BRI, còn được gọi là “Một vành đai, một con đường”).

Có rất nhiều điều mà Trung Quốc có thể làm để bù đắp cho những tổn thất của Nga do không bán được năng lượng ở Âu Châu. Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cho biết  rằng Nga sản xuất khoảng 10.5 triệu thùng dầu mỗi ngày nhưng chỉ tiêu thụ khoảng 3.5 triệu thùng mỗi ngày. Theo đó, nước này cần xuất cảng khoảng 7 triệu thùng dầu mỗi ngày.

Đối với khí tự nhiên, cũng áp dụng tỷ lệ tương tự như vậy. Vì Trung Quốc nhập cảng khoảng 11 triệu thùng dầu mỗi ngày và lượng khí đốt tự nhiên đáng kể, nên về mặt lý thuyết, nước này có thể hấp thụ bất kỳ số lượng nào mà Nga không bán được theo các lệnh trừng phạt mới.

Nhưng điều đó không phải là đơn giản. Bởi vì Trung Quốc hiện chỉ nhập cảng khoảng 2 triệu thùng dầu của Nga mỗi ngày, vậy nên việc giải quyết đầy đủ nhu cầu của Nga sẽ khiến Trung Quốc tăng lượng mua dầu [của Nga] hơn gấp 3 lần. Thay vì 15.5% năng lượng nhập cảng mà Trung Quốc hiện nay lấy từ Nga, tỷ trọng này sẽ phải tăng lên gần 55%. Điều đó không chỉ tạo áp lực lên các chuỗi cung ứng vốn đã căng thẳng của Trung Quốc, ít nhất là trong một thời gian, mà Bắc Kinh có thể miễn cưỡng né tránh các mối quan hệ cung ứng hiện có.

Trên hết là những suy xét về vị thế của Trung Quốc trên thế giới. Bộ Ngoại giao Mỹ đã cảnh báo Trung Quốc không giúp Nga tránh các lệnh trừng phạt. Trung Quốc cũng có thể sẽ tạm dừng, vì rằng thực tế là một nửa nền kinh tế thế giới, hầu hết là những người mua hàng xuất cảng của Trung Quốc, đã tham gia vào lệnh trừng phạt, và Bắc Kinh không muốn đứng về phía đối nghịch với nhóm nền kinh tế quan trọng và thống trị như vậy.

Tuy nhiên, mối quan hệ này càng phát triển thì dường như sẽ có lợi cho Trung Quốc hơn là cho Nga. Với điều kiện Trung Quốc tránh làm các nhà cung cấp nguyên liệu và năng lượng hiện tại cũng như các đối tác thương mại khác nói chung xa lánh [Trung Quốc], và chỉ sau một thời gian điều chỉnh thôi, nền kinh tế của nước này sẽ không từ bỏ điều gì để mở rộng mối quan hệ của mình.

Không còn nghi ngờ gì nữa, điều hấp dẫn hơn đối với Bắc Kinh là việc Nga xây dựng cơ sở hạ tầng cần thiết sẽ khiến Nga trở nên lệ thuộc vào tài chính của Trung Quốc, giống như hầu hết các quốc gia đã mở cửa cho BRI của Trung Quốc.

Theo thời gian, mối quan hệ có thể tiến triển đến mức một nước Nga mắc nợ và phụ thuộc sâu sắc sẽ trở thành một phần trong phạm vi ảnh hưởng của Trung Quốc, một quốc gia triều cống đơn thuần với Bắc Kinh – một sự mỉa mai cay đắng cho ông Putin, người đã bắt đầu mối quan hệ với Trung Quốc (và việc chiếm đất của ông ta ở Âu Châu) để bảo đảm cho Nga vị thế của một “cường quốc”.

Quan điểm trong bài viết này là của tác giả và không nhất thiết phản ánh quan điểm của The Epoch Times.

Ông Milton Ezrati là biên tập viên cộng tác với The National Interest, một chi nhánh của Trung tâm Nghiên cứu Vốn Con người tại Đại học Buffalo (SUNY), và là nhà kinh tế trưởng của Vested, công ty truyền thông có trụ sở tại New York.