Tòa án Tối cao Colorado loại ông Trump khỏi cuộc bầu cử sơ bộ của tiểu bang

Catherine Yang

Hôm 19/12, Tòa án Tối cao Colorado đã ra phán quyết rằng cựu Tổng thống Donald Trump không đủ tư cách để có tên trên lá phiếu trong cuộc bầu cử sơ bộ của tiểu bang này.

Phán quyết với tỷ lệ 4 phiếu thuận – 3 phiếu chống đã đưa Colorado trở thành tiểu bang đầu tiên và duy nhất tước quyền của cựu Tổng thống Trump xuất hiện trên lá phiếu sơ bộ của tiểu bang.

Cựu Tổng thống Trump tuyên bố sẽ kháng cáo phán quyết này và tố cáo đây là nỗ lực mang tính đảng phái nhằm ngăn chặn ông trở lại Tòa Bạch Ốc.

Tòa án Tối cao Colorado, tất cả đều được Đảng Dân chủ bổ nhiệm, đã giữ nguyên phán quyết này cho đến ngày 04/01/2024, “để chờ trong khi Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ xem xét.”

Nếu Tối cao Pháp viện đồng ý xem xét vấn đề này trước ngày 04/01, thì Đổng lý tiểu bang Colorado sẽ phải tiếp tục đưa cựu Tổng thống Trump vào cuộc bầu cử sơ bộ. Nếu không, cựu Tổng thống sẽ bị loại khỏi cuộc bầu cử sơ bộ này.

“Chúng tôi kết luận rằng vì Tổng thống Trump bị tước quyền nắm giữ chức vụ Tổng thống theo Mục 3, nên theo Bộ luật Bầu cử, việc Đổng lý Colorado đưa Tổng thống Trump vào danh sách ứng cử viên trong cuộc bỏ phiếu tổng thống sơ bộ sẽ là một hành động sai trái,” bản ý kiến đa số tại Tòa án Tối cao Colorado viết.

Do luật tiểu bang Colorado không cho phép kiểm đếm phiếu bầu ứng cử viên ghi thêm tên vào lá phiếu (write-in) đối với những ứng viên không đủ tư cách, “Vì vậy, ngài Đổng lý không được đưa tên Tổng thống Trump vào lá phiếu bầu tổng thống sơ bộ năm 2024, cũng như không được kiểm đếm bất kỳ phiếu bầu write-in nào đã bầu cho ông ấy,” phán quyết này ghi thêm. 

Phán quyết này đảo ngược một phán quyết của tòa án cấp dưới rằng cựu Tổng thống Trump đủ tư cách để có tên trên lá phiếu, bởi vì mặc dù ông đã “tham gia” vào một “cuộc nổi dậy” vào ngày 06/01/2021, nhưng Mục 3 của Tu chính án thứ 14 không áp dụng cho các tổng thống. Lập luận của cả tòa cấp dưới và cựu Tổng thống Trump rằng Mục 3 không áp dụng cho các tổng thống đã không thuyết phục được Tòa án Tối cao Colorado. 

‘Việc chưa từng có tiền lệ’

Tòa án Colorado khẳng định một phần phán quyết của tòa án cấp dưới, phán quyết rằng Quốc hội không cần thông qua luật để thực hiện Mục 3 của Tu chính án thứ 14, và rằng đó là quyền tự thực thi (self-executing), và không nằm ngoài quyền tài phán của tòa án.

Tòa án Tối cao Colorado đã ra phán quyết rằng phát ngôn của Tổng thống Trump vào và trước ngày 06/01/2021 “không được Tu chính án thứ Nhất bảo vệ” vì đó là phát ngôn “có thể khiến người ta có những hành động vô luật pháp và bạo lực như vậy.”

Lệnh chưa được ký này thừa nhận tính nghiêm trọng của phán quyết nêu trên.

“Chúng tôi không đưa ra những kết luận này một cách qua loa. Chúng tôi có lưu tâm đến mức độ nghiêm trọng của các vấn đề hiện đang được đặt ra trước mắt chúng tôi. Chúng tôi cũng lưu tâm đến nghĩa vụ trọng đại của mình là áp dụng luật pháp mà không sợ hãi hay thiên vị, và không bị ảnh hưởng bởi phản ứng của công chúng đối với các phán quyết mà luật pháp yêu cầu chúng tôi phải đạt được,” lệnh này nêu rõ.

Những thách thức tương tự đã được điều trần hoặc đang chờ giải quyết ở một nửa số tiểu bang trên toàn quốc, và cho đến nay, các tòa án tiểu bang đã ra phán quyết rằng họ không có thẩm quyền giải thích và áp dụng Mục 3 của Tu chính án thứ 14 cho một cuộc bầu cử sơ bộ tổng thống nào.

Chiến dịch tranh cử của cựu Tổng thống Trump gọi đây là một phán quyết mang tính đảng phái.

“Không có gì đáng ngạc nhiên, toàn bộ Tòa án tối cao Colorado do Đảng Dân Chủ bổ nhiệm đã ra phán quyết bất lợi cho cựu Tổng thống Trump, ủng hộ âm mưu của một nhóm cánh tả, do ông Soros tài trợ, nhằm thay mặt cho ông Joe Biden ‘Lươn Lẹo’ để can thiệp vào cuộc bầu cử bằng cách loại tên Tổng thống Trump khỏi lá phiếu và loại bỏ quyền của cử tri Colorado được bỏ phiếu cho ứng cử viên mà họ lựa chọn,” tuyên bố của chiến dịch tranh cử của cựu Tổng thống Trump viết.

“Các nhà lãnh đạo Đảng Dân Chủ đang bị hoang tưởng trước sự dẫn đầu lớn mạnh và vượt trội mà Tổng thống Trump đã giành được trong các cuộc thăm dò. Họ đã mất niềm tin vào nhiệm kỳ tổng thống thất bại của ông Biden và hiện đang làm mọi cách để ngăn chặn cử tri Mỹ loại họ ra khỏi chức vụ vào tháng Mười Một tới.”

Chiến dịch tranh cử của ông cựu TT Trump nhắc lại ý định của ông nhằm kháng cáo phán quyết này.

“Tối nay, Tòa án tối cao Colorado đã đưa ra một quyết định hoàn toàn sai và chúng tôi sẽ nhanh chóng nộp đơn kháng cáo lên Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ, đồng thời yêu cầu hoãn lại phán quyết hết sức phi dân chủ này,” phát ngôn viên Steven Cheung tuyên bố. 

Phán quyết bị đảo ngược

Bà Sarah Wallace, Thẩm phán Tòa án Địa hạt Colorado, đã đưa ra phán quyết sau phiên tòa kéo dài một tuần về mọi vấn đề, từ việc liệu sự kiện ngày 06/01 có tạo thành một cuộc nổi dậy hay không, cho đến việc áp dụng Mục 3 của Tu chính án thứ 14. Đó là một hành động bất thường đối với một tòa án tiểu bang, và cho đến nay là tòa án duy nhất xét xử về các thách thức liên quan đến Tu chính án thứ 14 đối với tư cách ứng cử viên tổng thống của cựu Tổng thống Trump.

Tu chính án thứ 14, được phê chuẩn sau Nội chiến, trong đó có mục thứ ba nhằm ngăn các viên chức đã rời chức vụ để gia nhập Liên minh miền Nam quay trở lại vị trí của họ trong chính phủ, trừ phi Quốc hội cho rằng họ đủ điều kiện với 2/3 số phiếu bầu. Mục này hiếm khi được áp dụng trong thời kỳ hậu chiến, và kể từ khi có một lý thuyết pháp lý thu hút sự chú ý khi cho rằng mục này có thể khiến cựu Tổng thống Trump không đủ tư cách nắm giữ chức vụ, các học giả đã lên tiếng phản đối việc áp dụng mục này.

Sau khi tòa án cấp dưới ra phán quyết, cả nguyên đơn và bên thứ ba đều có đơn kháng cáo.

Các nhà hoạt động lập luận rằng tòa án cấp dưới đã sai lầm khi ra phán quyết rằng Mục 3 của Tu chính án thứ 14 không áp dụng cho các tổng thống.

Cựu Tổng thống Trump cho rằng tòa án cấp dưới đã sai lầm khi đưa ra phán quyết liên quan đến việc áp dụng Mục 3 của Tu chính án thứ 14 vì tòa án các tiểu bang không có quyền tài phán như vậy.

Trong một phiên điều trần trước đó, Tòa án Tối cao Colorado chủ yếu nghe tranh luận trực tiếp về vấn đề quyền tài phán.