Tối cao Pháp viện phán quyết luật mang súng được giấu kín của New York là vi hiến

MATTHEW VADUM

Hôm 23/06, trên cơ sở Hiến Pháp, Tối cao Pháp viện đã bỏ phiếu với tỷ lệ 6–3 để bãi bỏ hệ thống hà khắc của tiểu bang New York vốn cho phép mang theo súng được giấu kín.

Trong những năm gần đây, Tối cao Pháp viện đã gia tăng các biện pháp bảo vệ Tu chính án thứ Hai, và các nhà quan sát cho rằng thế đa số 6–3 thuộc phe bảo tồn truyền thống của tòa án có thể giúp mở rộng các biện pháp bảo vệ quyền sở hữu súng. Trong vụ án Quận Columbia kiện Heller (2008), Tối cao Pháp viện cho rằng Tu chính án thứ Hai bảo vệ “quyền sở hữu và mang vũ khí của cá nhân trong trường hợp xảy ra đụng độ,” và trong vụ án McDonald kiện thành phố Chicago (2010), tòa phán quyết rằng quyền này “hoàn toàn có thể áp dụng cho các tiểu bang”.

Phán quyết này được đưa ra trong bối cảnh tỷ lệ tội phạm gia tăng, các nhà hoạt động yêu cầu rút ngân sách dành cho các sở cảnh sát và chính phủ Tổng thống (TT) Biden đang thúc đẩy việc tăng cường các chính sách kiểm soát súng. Một gói kiểm soát súng, được giới thiệu sau một loạt các vụ xả súng hàng loạt thu hút rất nhiều sự quan tâm của công chúng, đang được tiến hành tại Quốc hội.

Ông Wayne LaPierre, phó chủ tịch điều hành của Hiệp hội Súng trường Quốc gia (NRA) ca ngợi quyết định này; ông gọi đây là “chiến thắng mang tính bước ngoặt cho những người nam và nữ đàng hoàng trên khắp nước Mỹ” và nhận công lao sau “cuộc chiến kéo dài hàng chục năm mà NRA đã dẫn đầu.”

TT Joe Biden đã lên án phán quyết mới, mà theo ông là “mâu thuẫn với cả lý thường tình lẫn Hiến pháp và sẽ gây nhiều rắc rối cho tất cả chúng ta.”

Luật cho phép mang súng của Empire State (biệt danh của tiểu bang New York), giống như luật pháp ở 7 tiểu bang khác, thường yêu cầu người nộp đơn mua súng chứng minh “nguyên nhân chính đáng” mới nhận được giấy phép mang một khẩu súng ngắn [nhưng phải] được giấu kín ở nơi công cộng.

New York xem việc sở hữu súng mà không có giấy phép là phạm tội, cho dù bên trong hay bên ngoài nhà. Theo luật tiểu bang, một cá nhân muốn mang súng bên ngoài nhà của mình có thể xin giấy phép không hạn chế để “sở hữu và mang” một “khẩu súng lục hoặc súng lục ổ quay” được giấu kín nếu họ có thể chứng minh rằng có “lý do chính đáng” để làm như vậy. Một người nộp đơn hội đủ yêu cầu về “lý do chính đáng” chỉ khi họ có thể “chứng minh một nhu cầu đặc biệt tự bảo vệ khác với nhu cầu của cộng đồng nói chung,” theo phán quyết năm 1980 của Tòa án Tối cao New York trong vụ án Klenosky kiện Sở Cảnh sát thành phố New York.

Vấn đề cụ thể trước tòa án là liệu việc tiểu bang từ chối đơn xin giấy phép mang vũ khí giấu kín để tự vệ của những người nộp đơn có vi phạm Hiến pháp Hoa Kỳ hay không.

Các tranh luận trong vụ án, Hiệp hội Súng trường và Súng lục Tiểu bang New York kiện Bruen, hồ sơ tòa án 20-843, một đơn kháng cáo từ Tòa án Phúc thẩm Hoa Kỳ Khu vực 2, đã được xét xử vào ngày 03/11 (2021).

Bên bị đơn là ông Kevin Bruen người đứng đầu Sở Cảnh sát Tiểu bang New York. Bên khởi kiện chính là Hiệp hội Súng trường và Súng ngắn tiểu Bang New York được thành lập vào năm 1871, tự mô tả mình là “tổ chức ủng hộ súng trường lớn nhất và lâu đời nhất của tiểu bang” và là hiệp hội chính thức của Hiệp hội Súng trường Quốc gia (NRA) ở New York.

Trong ý kiến đa số, Thẩm phán Clarence Thomas viết rằng yêu cầu về lý do chính đáng của New York vi phạm Tu chính án thứ Mười Bốn vì không cho những công dân tuân thủ luật pháp và có nhu cầu tự vệ thông thường được thực hiện quyền trong Tu chính án thứ Hai của họ, cho phép họ giữ và mang vũ khí ở nơi công cộng để tự vệ.

“Bởi vì tiểu bang New York chỉ cấp giấy phép mang vũ khí công khai khi người nộp đơn thể hiện nhu cầu đặc biệt về tự vệ, chúng tôi kết luận rằng hệ thống cấp phép của tiểu bang này là vi Hiến,” ông Thomas viết trước khi viện dẫn án lệ Konigsberg kiện Luật Sư Đoàn Tiểu bang California (1961).

“Để phù hợp với án lệ Heller, chúng tôi tuyên bố rằng khi văn bản thuần túy của Tu chính án thứ Hai đề cập đến hành vi của một cá nhân, thì Hiến pháp sẽ bảo vệ hành vi đó. Để biện minh cho quy định của mình, chính phủ phải chứng minh rằng quy định đó phù hợp với truyền thống lịch sử của Quốc gia này về quy định vũ khí. Chỉ khi một quy định về vũ khí phù hợp với truyền thống lịch sử của Quốc gia này, một tòa án mới có thể kết luận rằng hành vi của cá nhân nằm ngoài ‘lệnh không đủ tiêu chuẩn’ của Tu chính án thứ Hai,” ông Thomas viết, .

Thẩm phán Stephen Breyer đã viết một quan điểm bất đồng, mà Thẩm phán Sonia Sotomayor và Thẩm phán Elena Kagan đã tham gia.

“Năm 2020, 45,222 người Mỹ đã thiệt mạng vì súng đạn. Kể từ đầu năm nay (2022), đã có 277 vụ xả súng hàng loạt được báo cáo – trung bình hơn một vụ mỗi ngày. Bạo lực súng đạn hiện đã vượt qua các vụ tai nạn giao thông đường bộ là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở trẻ em và thanh thiếu niên. Nhiều tiểu bang đã cố gắng giải quyết một số mối nguy hiểm của bạo lực súng đạn vừa được mô tả bằng cách thông qua luật giới hạn, theo nhiều cách khác nhau, những người có thể mua, mang theo hoặc sử dụng các loại vũ khí khác nhau. Phiên tòa ngày hôm nay đã tạo gánh nặng nghiêm trọng cho nỗ lực của các tiểu bang để đạt được điều này.”