Trung Cộng thu thập dữ liệu gene của hàng triệu phụ nữ

Một đánh giá của Reuters về các tài liệu công khai cho thấy hàng triệu phụ nữ mang thai trên toàn cầu đã thực hiện các xét nghiệm tiền sản được phát triển bởi Tập đoàn gene BGI của Trung Cộng phối hợp với quân đội nước này, và đang được công ty này sử dụng để thu thập dữ liệu di truyền.

Đây là báo cáo đầu tiên tiết lộ rằng công ty này đã hợp tác với Quân đội Giải phóng Nhân dân (PLA) để phát triển và cải tiến việc xét nghiệm, trong giai đoạn đầu thai kỳ, cũng như phạm vi lưu trữ và phân tích dữ liệu của BGI. Hoa Kỳ xem những nỗ lực thu thập và phân tích dữ liệu gene người của BGI là một mối đe dọa đến an ninh quốc gia.

Tập đoàn BGI, doanh nghiệp về bộ gene lớn nhất ở Trung Quốc, bắt đầu tiếp thị xét nghiệm này ra hải ngoại năm 2013. Được gắn thương hiệu NIFTY, đây là một trong những xét nghiệm tiền sản không xâm lấn (NIPT) bán chạy nhất trên thế giới. Những phương pháp này sàng lọc mẫu máu của phụ nữ mang thai để phát hiện các bất thường như hội chứng Down ở thai nhi đang phát triển.

Theo BGI, cho đến nay, có hơn 8 triệu phụ nữ trên toàn cầu đã thực hiện các xét nghiệm tiền sản của BGI. NIFTY được phân phối ở ít nhất 52 quốc gia, bao gồm Anh Quốc, Âu Châu, Canada, Úc, Thái Lan và Ấn Độ, nhưng không có mặt ở Hoa Kỳ.

Công ty BGI xác nhận với Reuters rằng họ tận dụng các mẫu máu còn sót lại để gửi đến phòng thí nghiệm của mình tại Hồng Kông và sử dụng dữ liệu di truyền từ các xét nghiệm để nghiên cứu dân số. Reuters đã tìm thấy dữ liệu di truyền của hơn 500 phụ nữ dùng xét nghiệm này, kể cả dữ liệu của phụ nữ ở Âu Châu và Á Châu, cũng được lưu trữ trong Ngân hàng Gene Quốc gia của Trung Cộng tại Thâm Quyến do BGI điều hành và được chính phủ tài trợ.

Reuters đã không tìm thấy bằng chứng cho thấy BGI vi phạm các thỏa thuận hoặc quy định về quyền riêng tư; phía công ty cho biết họ nhận được xác nhận bằng chữ ký và sẽ tiêu hủy các mẫu cũng như dữ liệu ở  hải ngoại sau 5 năm. “Không có giai đoạn nào trong suốt quá trình xét nghiệm hoặc nghiên cứu mà BGI có quyền truy cập vào bất kỳ dữ liệu nhận dạng cá nhân nào,” công ty cho biết.

Tuy nhiên, chính sách quyền riêng tư của xét nghiệm này cho biết dữ liệu thu thập được có thể được chia sẻ khi nó “liên quan trực tiếp đến an ninh quốc gia hoặc an ninh quốc phòng” của Trung Cộng. BGI cho biết họ “chưa bao giờ được yêu cầu cung cấp – cũng như không cung cấp – dữ liệu từ các cuộc xét nghiệm NIFTY của mình cho Trung Cộng vì mục đích an ninh quốc gia hoặc quốc phòng.”

Trước các phát hiện của Reuters, Trung tâm Phản gián và An ninh Quốc gia Hoa Kỳ, trước đây đã từng cảnh báo về việc các công ty Trung Quốc thu thập dữ liệu y tế, cho biết rằng những phụ nữ làm xét nghiệm NIFTY ở ngoại quốc nên lưu tâm đến một chính sách quyền riêng tư [mà có] cho phép chia sẻ dữ liệu với các cơ quan an ninh Trung Cộng. 

Trung tâm này cho biết, “Bộ dụng cụ xét nghiệm tiền sản không xâm lấn được tiếp thị bởi các công ty công nghệ sinh học Trung Quốc phục vụ một chức năng y tế quan trọng, nhưng chúng cũng có thể cung cấp một cơ chế khác để Trung Cộng và các công ty công nghệ sinh học Trung Quốc thu thập dữ liệu di truyền và hệ gene từ khắp nơi trên thế giới.”

Bộ Ngoại giao Trung Cộng cho biết những phát hiện của Reuters đã phản ánh “những cáo buộc và bôi nhọ vô căn cứ” từ các cơ quan Hoa Kỳ [đối với chế độ này].

Những công ty khác phân phối các xét nghiệm tiền sản như vậy cũng đang tái sử dụng các dữ liệu cho mục đích nghiên cứu. Nhưng theo các nhà khoa học và đạo đức học, không có tổ chức nào hoạt động trên quy mô lớn như BGI, hoặc có liên kết với Trung Cộng như BGI, hoặc có hồ sơ theo dõi liên kết với quân đội quốc gia.

Theo như đánh giá của Reuters từ hơn 100 tài liệu công khai, BGI đã bắt đầu hợp tác với các bệnh viện quân y của Trung Cộng để nghiên cứu bộ gene của thai nhi vào năm 2010, cũng như đã công bố hơn một chục nghiên cứu chung với các nhà nghiên cứu của Quân đội Giải phóng Nhân dân (PLA), tiến hành thử nghiệm và cải thiện các xét nghiệm tiền sản.

Các bài báo xuất bản năm 2019 và 2020 cho thấy, Bệnh viện Đa khoa ở Bắc Kinh của PLA và Đại học Quân Y 3 ở Trùng Khánh đã tiến hành thử nghiệm lâm sàng đối với xét nghiệm NIFTY vào năm 2011. Họ đã làm việc với các nhà nghiên cứu BGI để mở rộng việc phát hiện các bất thường di truyền qua xét nghiệm sàng lọc.

Chẳng hạn như, Bệnh viện Đa khoa PLA đã phối hợp với BGI về thử nghiệm tiền sản đầu tiên ở Trung Quốc để sàng lọc hội chứng [người] lùn, sau đó BGI đã tung [nó] ra thị trường.

Ngoài ra, một nghiên cứu của BGI được công bố vào năm 2018 đã sử dụng một siêu máy điện toán quân sự để phân tích lại dữ liệu NIFTY và lập biểu đồ về tỷ lệ lây nhiễm virus trên phụ nữ Trung Quốc, tìm kiếm các chỉ số về bệnh tâm thần, cũng như sàng lọc các dân tộc thiểu số Tây Tạng và người Duy Ngô Nhĩ để tìm ra mối liên hệ giữa các bộ gene và các đặc điểm của họ.

Tương tự như thông tin di truyền về thai nhi và của người mẹ, quy trình xét nghiệm cũng thu thập thông tin cá nhân, chẳng hạn như quốc tịch, cân nặng, chiều cao và tiền sử y tế của khách hàng, theo mã máy điện toán của BGI được Reuters phân tích. Tên của khách hàng không được thu thập.

Reuters đã trò chuyện với một phụ nữ đã tiến hành xét nghiệm năm 2020, là một nhân viên văn phòng 32 tuổi, đang sinh sống tại Ba Lan. Cô cho hay nếu biết dữ liệu của mình có thể được chia sẻ với Trung Cộng hoặc hiểu được mức độ nghiên cứu thứ cấp của BGI, cô hẳn đã chọn một xét nghiệm khác.

Một phụ nữ yêu cầu chỉ nêu tên của mình, cô Emilia cho biết, “Tôi muốn biết điều gì đang xảy ra với những dữ liệu nhạy cảm như vậy về tôi, chẳng hạn như bộ gene của tôi và con tôi.”