Trung Quốc: Hơn 45 triệu người cao niên cần được chăm sóc

SHAWN LIN VÀ ANGELA BRIGHT

Theo một cuộc khảo sát mới đây, số người cao niên cần được chăm sóc ở Trung Quốc đã vượt quá 45 triệu người và dự kiến ​​sẽ lên đến 60 triệu vào năm 2030. Với đặc trưng quy mô lớn, mức độ nhiều, và tăng tốc nhanh chóng, nên xu hướng lão hóa của Trung Quốc khác với các quốc gia khác.

Một bài báo dự đoán nhu cầu chăm sóc của người cao niên ở Trung Quốc, do một nhóm các nhà khoa học xã hội từ Đại học Bắc Kinh của Trung Quốc viết, đã được xuất bản trên tập san The Lancet Public Health hôm 21/11.

Nhóm này đã phân tích dữ liệu từ các cuộc khảo sát được thực hiện trên 28 tỉnh ở Trung Quốc. Các cuộc khảo sát được thực hiện trong những năm 2011–2020, với 46,619 người trả lời có độ tuổi từ 60 trở lên.

Nghiên cứu xác định ba cấp độ nhu cầu chăm sóc dựa trên khả năng vận động và khả năng thực hiện các hoạt động sinh hoạt thường nhật (ADL) và các chức năng sinh hoạt thường nhật (IADL) của người cao niên. ADL bao gồm sáu mục: mặc quần áo, tắm rửa, ăn uống, di chuyển từ giường sang ghế, sử dụng nhà vệ sinh, và đại tiểu tiện. Danh mục IADL bao gồm các hoạt động phức tạp hơn như làm việc nhà, nấu ăn, mua sắm, quản lý tiền bạc, và uống thuốc.

Những người gặp khó khăn trong các hoạt động sinh hoạt thường nhật (ADL) được phân loại là người phụ thuộc cấp 1.

Những người gặp khó khăn trong ADL và nấu ăn, mua sắm và uống thuốc được phân loại là người phụ thuộc cấp độ 2.

Những người gặp bất kỳ khó khăn nào trong ADL hoặc IADL được phân loại là người phụ thuộc cấp độ 3.

Kết quả khảo sát chỉ ra rằng năm 2020, có 20.61 triệu người cao niên ở Trung Quốc là người phụ thuộc cấp 1; 36.33 triệu người phụ thuộc cấp 2; và 45.3 triệu người phụ thuộc cấp 3.

Khi dân số già đi, Trung Quốc sẽ ngày càng có nhiều người cao niên cần được chăm sóc. Dựa trên mô hình này, nhóm nghiên cứu dự đoán rằng Trung Quốc sẽ có 29.71 triệu người phụ thuộc cấp 1, 49.07 triệu người phụ thuộc cấp 2, và 59.32 triệu người phụ thuộc cấp 3 vào năm 2030, tăng 39% (14.02 triệu người) so với năm 2020.

Nghiên cứu chỉ ra rằng những người cao niên, nữ giới, học vấn thấp, sống ở nông thôn, không có nhà vệ sinh hoặc nước sinh hoạt ở nhà, và sống xa các trung tâm y tế có xu hướng cần được chăm sóc nhiều hơn.

Ở Trung Quốc, theo truyền thống, gia đình có bổn phận chăm sóc người cao niên. Tuy nhiên, trong ba thập niên qua, một số lượng lớn người trẻ trưởng thành đã di cư từ nông thôn lên thành phố, và việc chăm sóc gia đình ở các vùng nông thôn đã giảm đi đáng kể. Do đó, việc giảm bớt sự phụ thuộc của người cao niên để giải quyết gánh nặng chăm sóc được chính quyền Trung Quốc coi là “chiến lược hàng đầu”.

Điều thú vị là nghiên cứu cho thấy rằng sự phụ thuộc ở tất cả các cấp độ đã giảm từ năm 2011 đến năm 2020. Tuy nhiên, do tỷ lệ sinh ngày càng giảm của quốc gia, điều đó không bù đắp được mức tăng ​số người cao niên ở Trung Quốc như dự đoán.

Năm đặc điểm của dân số già ở Trung Quốc

Mặc dù lão hóa là một hiện tượng toàn cầu, nhưng vấn đề lão hóa của Trung Quốc khác với các quốc gia khác. Theo Báo cáo Nghiên cứu Lão hóa Trung Quốc 2022 do nhà kinh tế vĩ mô Trung Quốc Nhậm Trạch Bình (Ren Zeping) công bố hồi cuối tháng Chín, cho biết xu hướng lão hóa ở Trung Quốc thể hiện 5 đặc điểm:

1. Trung Quốc có một lượng lớn dân số cao niên. Hồi năm 2020, Trung Quốc có 191 triệu người trên 65 tuổi (lưu ý rằng: giới hạn độ tuổi của tác giả hơi khác so với giới hạn được tham chiếu trong nghiên cứu của Đại học Bắc Kinh), tương đương 13.5% dân số. Dự kiến ​​đến năm 2057, số người trên 65 tuổi ở Trung Quốc sẽ đạt mức cao nhất là 425 triệu người, chiếm 32.9% đến 37.6% tổng dân số Trung Quốc.
2. Trung Quốc đang lão hóa nhanh hơn các quốc gia khác. Hồi năm 2001, dân số trên 65 tuổi ở Trung Quốc vượt quá 7%, đánh dấu sự khởi đầu của một xã hội đang dần lão hóa. Năm 2021, dân số từ 65 tuổi trở lên chiếm trên 14%. Chỉ mất 21 năm để dân số Trung Quốc trở nên “lão hóa cao” – một sự thay đổi này nhanh hơn nhiều so với 126 năm của Pháp, 46 năm của Anh Quốc hay 40 năm của Đức.
3. Vấn đề lão hóa nghiêm trọng và tình trạng neo đơn ngày càng gia tăng. Hồi năm 2020, số người từ 80 tuổi trở lên ở Trung Quốc là 36.6 triệu và dự kiến ​​sẽ tăng lên 159 triệu vào năm 2050. Những người rất cao niên phải đối mặt với nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn. Ngoài ra, việc di cư từ nông thôn ra thành thị gia tăng đồng nghĩa với việc gia tăng số lượng người già neo đơn và người già sống một mình. Điều này làm mất đi lợi thế của việc chăm sóc dựa vào gia đình vốn là truyền thống ở Trung Quốc.
4. Số người cao niên của Trung Quốc tăng lên đáng kể, tập trung vào gánh nặng chăm sóc người cao niên. Hồi năm 2020, tỷ số người phụ thuộc ở người già là 19.7% và dự kiến ​​sẽ vượt 50% vào năm 2050, nghĩa là cứ hai người trẻ thì có một người già phải phụng dưỡng. Chi phí cao cho việc chăm sóc người già và nuôi dạy trẻ gây áp lực cho những người trẻ tuổi từ cả hai phía.
5. Người Trung Quốc lão hóa nhanh hơn việc họ gia tăng tài sản. GDP bình quân đầu người của Trung Quốc gần với giới hạn dưới của các nền kinh tế phát triển, nhưng tỷ lệ lão hóa 13.5% của quốc gia này cao hơn mức trung bình 10.8% của các nền kinh tế có thu nhập trung bình và cao. Ngoài ra, nhiều người Trung Quốc cao niên vẫn đang giúp đỡ gia đình của họ. Người cao niên Trung Quốc phải đối mặt với áp lực kép của gánh nặng kinh tế nặng nề và lương hưu không tương xứng.

Chính sách zero COVID không khuyến khích sinh con

Nguyên nhân chính dẫn đến lão hóa dân số là do tuổi thọ tăng lên và mức sinh giảm xuống. Chính quyền Trung Quốc đã điều chỉnh chính sách sinh sản trong những năm gần đây, thay đổi “chính sách một con” thành một “chính sách hai con” và sau đó là một “chính sách ba con”. Tuy nhiên, những thay đổi này dường như không có một tác động nào đáng kể, một phần là do đại dịch COVID-19.

Hôm 08/08, hãng thông tấn Reuters đưa tin rằng, ngày càng có nhiều phụ nữ Trung Quốc trì hoãn hoặc thậm chí từ bỏ việc sinh con trước chính sách “zero-COVID” hà khắc của Trung Cộng, và số trẻ con sinh ra ở Trung Quốc năm 2022 đã giảm xuống mức thấp kỷ lục.