Trung Quốc tích trữ các mặt hàng chiến lược do Hoa Kỳ cung ứng

Trung Quốc dường như đang “miệt mài tích trữ”, dự trữ các mặt hàng chiến lược từ vi mạch bán dẫn, khoáng sản, đến ngũ cốc và bông. Trong các giao dịch mua toàn cầu, Hoa Kỳ là một trong những nhà cung cấp lớn nhất của quốc gia này.

Bắc Kinh đã đang tích trữ vi mạch bán dẫn. Các chuyên gia trong ngành tin rằng việc Trung Quốc tích trữ trên diện rộng góp phần vào tình trạng thiếu hụt vi mạch bán dẫn toàn cầu. Trên thực tế, hồi tháng 08/2021, Cục Quản trị Nhà nước về Quy chế Thị trường của Trung Quốc đã điều tra về việc đầu cơ và tích trữ khi chính quyền nhận thấy hoạt động này làm gián đoạn thị trường của chính mình.

Tình trạng này cũng khiến Bộ Thương mại Hoa Kỳ yêu cầu các nhà sản xuất chất bán dẫn lớn trên toàn cầu cung cấp dữ liệu bán hàng của họ hồi tháng 09/2021. Bộ tìm kiếm thông tin của ba khách hàng mua nhiều sản phẩm nhất từ các hãng này trong ba năm qua. Một số nhà phân tích cho biết Hoa Thịnh Đốn cần dữ liệu đó để tìm ra mức độ tích trữ của Trung Quốc.

Trung Quốc bắt đầu tích trữ vi mạch bán dẫn từ năm 2019 khi chính phủ Tổng thống Trump áp đặt các lệnh trừng phạt lên đại công ty viễn thông Huawei. Lo sợ mình có thể là người tiếp theo, các công ty Trung Quốc mà phần nhiều trong số đó đều do nhà nước điều hành, đã mua một số lượng lớn vi mạch bán dẫn đủ để cung ứng nhu cầu của họ trong vài năm tới.

Là quốc gia hàng đầu về sản xuất xe điện (EV), Trung Quốc đang tích cực tìm nguồn cung cấp coban, một kim loại chủ chốt để sản xuất pin EV, từ hải ngoại. Trong năm năm qua, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đã mua hầu hết các mỏ sản xuất coban của Congo, nơi sản xuất 2/3 nguồn cung của thế giới.

Theo một bài báo gần đây của New York Times, tính đến năm 2020, 15 trong số 19 mỏ ở Congo đã thuộc sở hữu của các công ty Trung Quốc hoặc do họ tài trợ. Bắc Kinh đã cấp vốn cho những kẻ háu ăn – “Các công ty đó đã nhận được ít nhất 12 tỷ USD tiền cho vay và các khoản vốn khác từ các tổ chức được nhà nước hậu thuẫn, và có khả năng sẽ thu hút hàng tỷ dollar nữa,” bài báo này cho biết.

Xu hướng mua coban của Trung Quốc bắt đầu từ khi đại công ty khai thác mỏ Freeport-McMoRan thuộc sở hữu của Hoa Kỳ bán hai kho dự trữ coban lớn của mình ở Congo cho một tập đoàn Trung Quốc được chính phủ hậu thuẫn. Bài báo cho biết thêm: Thương vụ bán này “đã đánh dấu chấm hết của bất kỳ sự hiện diện khai thác coban lớn nào của Hoa Kỳ ở nước này.”

Trong lĩnh vực nông sản, kho dự trữ của Trung Quốc cũng ấn tượng không kém. Thống kê của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ cho thấy Trung Quốc hiện nắm giữ gần một nửa dự trữ toàn cầu về ngô và các loại ngũ cốc chính khác.

Giao dịch mua ngũ cốc của Trung Quốc đã tăng mạnh vào đầu năm nay. Nhập cảng ngô và cao lương lần lượt tăng bốn và năm lần so với một năm trước. Dự kiến ​​dự trữ ngô, gạo, và lúa mì của Trung Quốc sẽ lần lượt đạt 69%, 60%, và 51% vào nửa đầu năm 2022.

Hoa Kỳ và Brazil đã bán một phần đáng kể hàng hóa nông nghiệp cho Trung Quốc. Xuất cảng đậu nành và các sản phẩm làm từ đậu nành của Hoa Kỳ trong niên vụ 2020–2021 đạt mức cao nhất mọi thời đại là 74.76 triệu tấn, với 2/3 trong số đó được chuyển đến Trung Quốc.

Trung Quốc cũng đang mua bông của Hoa Kỳ trên quy mô lớn. Xuất cảng bông hàng tuần của Hoa Kỳ sang Trung Quốc trong tháng Mười đã tăng 1/3 so với năm ngoái, kéo lượng dự trữ bông của Hoa Kỳ xuống mức thấp nhất trong năm nay. Mặc dù người ta dự đoán Hoa Kỳ sẽ gặt hái được vụ mùa bông trong năm nay, nhưng việc này có thể đến muộn hơn nhiều so với bình thường do nhiệt độ xuống thấp hơn. Giá bông vì thế mà tăng vọt.

Tại hội nghị công tác kinh tế trung ương của Trung Quốc hồi đầu tháng này, Bắc Kinh đã xác định việc bảo đảm nguồn cung hàng hóa chính như nông sản và khoáng sản là một trong năm vấn đề quan trọng cần chuẩn bị giữa những thách thức toàn cầu.

Lãnh đạo Trung Cộng Tập Cận Bình nói tại hội nghị này rằng Trung Quốc phải thiết lập một “cơ sở chiến lược” để bảo đảm hoạt động tự cung tự cấp các mặt hàng chủ đạo, vì việc bảo đảm nguồn cung các sản phẩm chính sẽ giúp thúc đẩy nghị trình dài hạn của đất nước. 

Các nhà phân tích cho rằng căng thẳng với Hoa Kỳ và các đồng minh như Úc, một nước xuất cảng lương thực lớn khác sang Trung Quốc, có thể thúc đẩy chế độ cộng sản này tăng đáng kể lượng dự trữ lương thực.

Trong thời gian gần đây, Bắc Kinh ngày càng nhấn mạnh đến vấn đề “an ninh lương thực”. Nhưng bà Andrea Durkin, thành viên cao cấp về nông nghiệp và thực phẩm toàn cầu tại Hội đồng Chicago về các Vấn đề Toàn cầu, cho biết trong một báo cáo hồi tháng Tám rằng lượng lương thực lớn nằm trong tầm kiểm soát của Trung Quốc “cũng có nghĩa là lượng dự trữ sẵn có để bảo đảm cho an ninh lương thực toàn cầu rộng lớn bị vơi đi nhiều hơn.”

Bà nói thêm: “Sự không rõ ràng về quy mô và chất lượng của các kho dự trữ cũng đặt ra câu hỏi ngỏ về việc Trung Quốc cần bao nhiêu mới có thể duy trì nguồn dự trữ đầy đủ.”

Trung Cộng không minh bạch trong việc báo cáo dự trữ chiến lược của mình, và hồ sơ mua bán quốc tế cũng như ước tính của nhóm thương mại chỉ có thể cung cấp một phần bức tranh về nội dung chính xác trong kho dự trữ của chế độ này.

Một số chuyên gia đã cảnh báo rằng Trung Cộng có thể vũ khí hóa các kho dự trữ khổng lồ của mình.

Bắc Kinh muốn “giám sát các lực lượng thị trường vốn đe dọa sức mạnh của kho dự trữ chiến lược,” ông Christopher Vassallot thuộc chương trình Trung Quốc và Thái Bình Dương của Trung tâm Vì Lợi ích Quốc gia viết hồi tháng 11/2021. “Nếu quy mô thị trường của Trung Quốc cho phép các nhà kinh doanh hàng hóa của họ có sức ảnh hưởng toàn cầu, và việc quản trị từ trên xuống đối với kho dự trữ làm tăng sức mua, thì việc giám sát quy định là để bảo đảm họ sẽ nỗ lực cho các mục tiêu của nhà nước.”